شهروند ـ آرش عزیزی: سازمان جهانی بهداشت دوشنبه‌ی این هفته گزارش مفصل خود در مورد کیفیت هوای شهری در ۹۱ کشور در سراسر جهان را منتشر کرد. خواندن این گزارشِ برای ایرانی-کانادایی‌ها از آن احساسات دودلیِ عجیبی را ایجاد می‌کند که خاص جوامع دیاسپورا است: از ده پاکیزه‌ترین شهر جهان در زمینه‌ی هوای شهری، هشت مورد در کانادا هستند. اما از ده شهر آخر، سه مورد در ایران هستند.
این گزارش نشان می‌دهد وضعیت بد زیرساخت‌های کشورهای در حال توسعه، بخصوص در مناطقی مثل آفریقا، خاورمیانه و آسیای جنوبی، خطراتی جدی برای بهداشت مردم این مناطق ایجاد می‌کند.
گزارش این آژانس سازمان ملل متحد بر اساس جمع‌آوری داده‌های شمار ذرات هوازی میکروسکوپی است که خود این کشورها بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ ارائه کرده‌اند.
از میان ۱۱۰۰ شهری که در این مطالعه آمده‌اند، شهرِ وایت‌هورس، پایتخت یوکانِ کانادا، با تنها ۹/۲ میکروگرم در هر متر مکعب در صدر فهرست قرار دارد. شهرهای دوم و سومِ فهرست به ترتیب کیتیمات و برنز لیک، هر دو در بریتیش کلمبیای کانادا، با ۴ و ۸/۴ میکروگرم هستند.
به غیر از این پنج شهر دیگرِ کانادا نیز در فهرست ۱۰ شهر اول قرار گرفتند: نانایمو، تریس و نلسون در بریتیش کلمبیا؛ کرنر بروک در نیوفاندلند، و فردریکتون، پایتخت نیوبرانزویک. (همگی این شهرها نرخ آلودگیِ هوایی زیر ۵/۶ دارند.)
اما حتی شهرهای بزرگ و صنعتی کانادا نیز عملکردی درخشان داشتند.
وایت هورس پاکیزه ترین هوای جهان را دارد
تورنتو، بزرگترین شهر کشور، رقم ۱۳ را دارد (مقایسه کنید با شهری هم‌اندازه و هم‌سطح مثل شیکاگو با رقم ۲۲). از سایر بزرگترین شهرهای کشور، با جمعیت‌های چند صد هزار نفره یا چند میلیونی، بسیاری پایین‌ترین آلودگی‌ها را دارند: ونکوور، ۸؛ هالیفکس، ۸؛ وینیپگ، ۹؛ کالگری، اتاوا،؛ و مونترال، ۱۹.
آلوده‌ترین شهر کانادا سارنیا نرخ ۲۱ را دارد که هنوز بسیار پایین‌تر از متوسطِ جهانی (۷۱) است.
متوسطِ کل کانادا ۷/۱۲ است که بهترین در میان کشورهای صنعتی است. در کل ۹۱ کشورِ شرکت‌کننده تنها دو کشور عملکردی بهتر از کانادا داشتند: کشور کوچک استونی در منطقه‌ی بالتیکِ اروپای شرقی و جزیره‌ی کوچک موریس در غربِ آفریقا.
بدترین نرخ متوسط یک کشور متعلق به مغولستان با ۲۷۹ است.
کارشناسان می‌گویند هر نرخی‌بالاتر از ۲۰ میکروگرم در مترمکعب می‌تواند خطرناک باشد.
آنت پراس آتسون، از دانشمندانی که در تهیه‌ی گزارش همکاری کرده است، در گفتگوی تلفنی به تورنتو استار گفت:”شهرهای کانادا بدون شک (حداقل اکثریت عظیمِ آن‌ها) از شهرهای بسیار پاکیزه‌ی جهان هستند.” اما تاکید کرد که نرخ خطر آن‌ها صفر نیست.
در مقابل آلوده‌ترین شهر جهان اهوازِ ایران با رقمِ ۳۷۲ شناخته شد. کرمانشاه با ۲۲۹ و سنندج با ۲۵۴ نیز در فهرست ۱۰ آلوده‌ترین شهر جهان قرار داشتند.
از میان ۱۸ شهر ایران که در این گزارش حضور داشتند، شیراز با رقمِ ۷۰ پاکیزه‌ترین است. این شهر در ضمن تنها شهری است که رقم آلودگی آن کمتر از متوسطِ جهان است. جالب است که غول‌شهرِ تهران با رقم ۹۶ نیز جزو شهرهای کمتر آلوده‌ی ایران است.
از دیگر آلوده‌ترین شهرهای جهان، شهرهای متعددی در پاکستان و هند (همچون کویته و کانپور) و همچنین گابورون، پایتخت بوتسوانا، هستند.
سازمان جهانی بهداشت می‌گوید آلودگی هوا دلایل متعددی دارد اما صنعتی‌سازی سریع و استفاده از سوخت‌های کم‌کیفیت برای حمل و نقل و تولید برق از رایج‌ترین دلایل هستند.
