شماره ۱۱۸۹گروهی از پژوهشگران کشورهای کانادا، آمریکا و اروپا پس از سالها تلاش در مورد شناسایی علل بروز و پیشرفت بیماری مزمن روده به نام CROHN’s Disease موفق شدند ۲۱ نوع ژن مسئول این بیماری را شناسایی کنند که خبر بسیار مهم و امیدوارکننده ای است.
قبلا ۹ ژن دیگر شناسایی شده بودند که در یکی از مطالب تغذیه و بهداشت خانواده شهروند به اطلاع خوانندگان عزیز رسید. نتیجه این بررسی جالب که در ژورنال علمی Nature Genetics به چاپ رسیده زمینه را برای تحقیقات بعدی و در نهایت پیشگیری و درمان این بیماری مزمن و خسته کننده آماده کرده است. این بیماری که همراه است با نوعی التهاب روده دارای رژیم غذایی سختی است و در موقع حمله بیماری شخص قادر نخواهد بود به زندگی روزانه خود به راحتی ادامه دهد. عوارض مربوط به این بیماری عبارتند از درد شکم، اسهال و سوءهاضمه. بیماری کرون ریشه فامیلی و خانوادگی دارد و یافتن روی هم رفته ۳۰ ژن مسئول این بیماری خود نشانگر ژنتیکی بودن این عارضه است.
در این پروژه بین المللی که حدود چهار هزار نفر بیمار شرکت کرده اند، تمام اعضای خانواده بیماران نیز زیر پوشش تحقیقات علمی قرار گرفته و از نظر ژنتیکی بررسی شده اند. درصد بالایی از مردم، مخصوصا نوجوانان و افراد میانسال به این بیماری دچار هستند و در حقیقت داروی موثری برای این بیماری وجود ندارد. بیمار باید به تدریج طبیب خود شده و عواملی را شناسایی کند که سبب شدت و حمله بیماری می شود. روشهای زندگی و تغذیه نقش مهمی در کنترل بیماری دارند. این عوامل بروز و یا پیشگیری در افراد مختلف متفاوت است. در این صورت شخص باید در طول عمر خود به تدریج آنها را شناسایی نموده و برای بهزیستی خود یا از آنها دوری نماید و یا آنها را به کار گیرد.
بیماری قند را جدی بگیرید
در حال حاضر میلیونها نفر در دنیا به بیماری قند، مخصوصا قند نوع دو که مخصوص بزرگسالان است دچار هستند. سازمان بهداشت جهانی برآورد می کند که حدود ۱۵ درصد از مردم در طول عمرشان به بیماری قند دچار می شوند و متاسفانه ۵۰ درصد این افراد نمی دانند که به بیماری قند دچار هستند. وقتی عوارض نامطلوب و خطرناک آن مانند نابینایی، از کار افتادن کلیه ها، از دست دادن پا و سکته قلبی بروز نمود، این افراد متوجه می شوند که به بیماری قند دچار بوده اند و خبری از آن نداشتند. اصولا در کشورهای صنعتی که مردم عادت به معاینات سالانه پزشکی و آزمایشهای مربوط به آن دارند و قند خونشان را اندازه گیری می کنند، می دانند که آیا در شرایطی هستند که روزی به بیماری قند دچار شوند و یا بیماری قند دارند.
بدن انسان نشانه هایی از خود بروز می دهد که می توان فهمید شخص در آینده نزدیک یا دور به این بیماری دچار خواهد شد. مثلا بالا بودن قند خون در حدی بین طبیعی و غیرطبیعی نشانگر این است که این فرد در خطر بروز این بیماری قرار دارد. در این حالت است که به او توصیه می شود رژیم غذایی مناسبی را پیروی نموده، از وزن اضافی کم کند و بر فعالیت های جسمی خود اضافه نماید. با این روش شخص قادر خواهد بود سالها قند خون خود را کنترل کند و از بروز بیماری قند جلوگیری نماید. در مرحله دوم رژیم غذایی و ورزش نمی تواند جوابگوی نقش انسولین لوزالمعده در سوخت و ساز قند خون بوده و یا به هر دلیلی مشکلاتی در این امر به وقوع می پیوندد و بیمار مجبور است با داروهای خوراکی هم لوزالمعده را تشویق به ترشح انسولین نماید و هم در سوخت و ساز قند خون کمک کند. این مرحله هم می تواند سالها ادامه یابد و شخص با خوردن داروی مورد بحث و داشتن رژیم غذایی مخصوص و ورزش مرتب و مناسب قند خون خود را کنترل نماید. در مرحله سوم متاسفانه داروی خوراکی کنترل قند خون هم موثر نخواهد بود و بیمار مجبور به تزریق انسولین خواهد شد که بدون رژیم غذایی و داشتن وزن ایده آل به همراه ورزش کارآیی انسولین هم چشمگیر نخواهد بود.
در کشورهای جهان سوم و در حال رشد که مردم به معاینات سالانه عادت ندارند نابینایی ناگهانی، از دست دادن کلیه ها و سکته قلبی به علت بیماری قند فراوان دیده می شود و این نشان می دهد که شخص مورد بحث سالهاست که به بیماری قند دچار است ولی به هر دلیلی از وجود آن در بدن خویش بی اطلاع بوده است. به همین جهت معاینات سالانه به شدت توصیه می شود و جدی گرفتن بیماری قند یکی از ارکان سالم ماندن است.
دانستن طبیعت بیماری، نشانه های آن، عوامل بروز و پیشگیری بیماری قند را هر کسی باید بداند زیرا وقتی ۱۵ درصد مردم به بیماری قند دچار هستند، ممکن است یکی از آنها خودمان باشیم و یا یکی از عزیزان ما به آن مبتلا بوده و یا خواهد شد. تجربه شخصی ام نشان می دهد که ما ایرانیها کمتر به بیماری قند و عوارض آن اهمیت می دهیم و نسبت به بیماریهای دیگر کمتر درباره این بیماری می دانیم که خود دردسر زیادی را به وجود خواهد آورد. رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری و درمان بیماری قند، چگونگی کنترل بیماری قند در موقع ابتلا به آن، ورزش مرتب و مناسب و داشتن وزن ایده آل می توانند سبب بهزیستی و سلامتی بیماران مبتلا به بیماری قند شوند. روش زندگی سالم هم به طور کلی می تواند موجب بهزیستی شخص شده و از بسیاری از بیماریها جلوگیری نماید.
نقش همسایه و همسایگی در بروز و پیشرفت فشار خون
تحقیقات علمی جالبی بر روی بیشتر از ۲۶۰۰ نفر افراد میانسال و سالمند در شهر نیویورک بر روی نقش همسایه ها و همسایگان در بروز و پیشرفت فشار خون و یا کنترل و تقلیل آن نشان داد که زندگی کردن در محیطی که وسایل زندگی بهتر در دسترس قرار دارند و مردم می توانند به راحتی از کتابخانه و زمین ورزش و فروشگاههای نزدیک منازل خود استفاده کنند دارای فشار خون پایین تری هستند و در این میان مردمی که دور هم زندگی می کنند راحت تر با یکدیگر کنار می آیند و صمیمی تر می باشند. در چنین همسایگی استرس و اضطراب کمتر به چشم می خورد که خود در پیشگیری فشار خون بالا نقش دارد. در این پروژه تحقیقاتی افراد تحت بررسی به دقت درباره تفریح، خرید، آمد و رفت، مدرسه، بیمارستان، درمانگاه، وسایل رفت و آمد عمومی و غیره مصاحبه شده و خوبیها و ناهنجاریهای محیط زیست آنها تجزیه و تحلیل گردیده است. مناطقی که مردم می توانستند با راه رفتن و استفاده نکردن از وسایل نقلیه احتیاجات روزانه خود مثلا تهیه غذا و غیره را تامین نمایند به طور کلی فشار خونشان طبیعی بوده و در عوض در محیطی که مردم دسترسی به فروشگاهها و مراکز تفریح و ورزش و غیره نداشتند و یا همدیگر را نمی شناختند و توجهی به همدیگر نداشتند، به طور متوسط فشار خونشان از حد طبیعی بالاتر گزارش شده است. نتایج این بررسی جالب نشان می دهد که خصوصیات محیط زیست و رفتار مردم آن منطقه می تواند نقشی در بهزیستی و سلامتی داشته باشد. در محیط خوب و مناسب قانون بهتر رعایت می شود و دزدی و قتل و جنگ و دعوا کمتر مشاهده می گردد. مردم همدیگر را می شناسند و در محیطی راحت زندگی می کنند و به قانون احترام می گذارند در صورتی که در محیطی که رابطه ها به وجود نیامده اند و دوستی و همکاری وجود ندارند مردم کمتر به قانون احترام می گذارند و به همین دلیل نوعی اضطراب و ناآرامی در مردم به وجود می آید که برای سلامتی و بهزیستی مناسب نخواهد بود و عوارضی مثل فشار خون بالا را به وجود خواهد آورد.
اخبار کوتاه پزشکی
استنشاق پودر نوعی قند به نام Mannitol می تواند عارضه (CF) Cystic Fibrosis ریه را تخفیف دهد. CF که نوعی بیماری اختلالات ژنتیکی است سبب ترشح بیش از حد خلط غلیظی شده که وارد ریه می شود و مشکلاتی در تنفس به وجود می آورد. پژوهشگران استرالیایی با استفاده از پودر قند Mannitol در ۳۹ نفر از بیماران مبتلا به CF که از طریق تنفس وارد ریه ها شده دریافتند که این نوع قند به هر دلیلی از ترشح زیاد خلط در ریه ها جلوگیری نموده و موجب راحتی تنفس بیمار می گردد.
داروی ضد افسردگی Tricyclic موجب بروز نوعی سرطان به نام NHL می شود. این خبریست که پژوهشگران لهستانی گزارش کرده اند. در این پروژه تحقیقاتی که حدود ۳۵۵ هزار نفر شرکت کرده بودند نقش این دارو در بروز NHL که نوعی لنفوم است ثابت شده است. قبلا چند گزارش دیگر رابطه مصرف داروهای ضد افسردگی را با سرطان سینه مطرح کرده بودند.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
