شهروند ۱۱۵۶
عادات غذایی و ترکیبات رژیم غذایی روزانه نقشی مهم در شادابی و یا خستگی دارند. مثلا خوردن غذای سنگین و حاوی مقدار زیادی چربی حیوانی و افزاینده های غذایی و یا مصرف مقدار زیاد مواد نشاسته ای، غذاهای چینی و غیره پس از ساعتی نوعی خستگی و تمایل به خواب بی موقع به وجود می آورند. در زیر به چند نکته مهم تغذیه ای در مورد جلوگیری از خستگی اشاره می شود:
ـ حتی اگر گرسنه نیستید و یا عادت به خوردن صبحانه ندارید، بدون صرف صبحانه از منزل خارج نشوید و روز خودتان را آغاز نکنید. بررسیهای علمی نشان می دهند افرادی که عادت به خوردن صبحانه دارند هم از نظر جسمی و هم از نظر فکری فعال تر هستند، عملکرد فعالیت روزانه آنها خیلی بهتر از آن دسته ایست که صبحانه نمی خورند. پژوهشگران انگلیسی طی بررسی جالبی دریافتند که خوردن صبحانه حتی به مقدار کم ترشح هورمون Cortisol را که با استرس رابطه مستقیم دارد کاهش می دهد و شخص می تواند در طول روز بدون استرس یا استرس کمتر به کار خود ادامه دهد.
ـ به جای خوردن سه وعده غذا در روز و آن هم به مقدار زیاد، بهتر است در روز پنج وعده غذای سالم ولی با کمیت کمتری مصرف کنید. این روش سبب به وجود آمدن نوعی موازنه در قند خون میشود و انرژی مورد نیاز بدن بی وقفه به سوخت و ساز می رسد. در سالهای اخیر این نظریه در بین متخصصین تغذیه و پژوهشگران قوت گرفته که هر وقت غذایی مصرف می شود، موتور بدن شروع به فعالیت می کند و مقداری انرژی در بدن به مصرف می رسد و شخص احساس خستگی نمی کند. غذای مورد بحث باید حاوی مقداری مواد قندی و نشاسته ای، پروتئین، سبزی و میوه و چربی باشد. این رژیم سالم و موازنه شده در پیشگیری خستگی و به وجود آمدن انرژی نقشی مهم خواهد داشت.
ماهی، دانه های روغنی مانند پسته و بادام و گردو، شیر و فرآورده های آن به همراه نان کامل و سبزی و میوه و زیتون و روغن زیتون باید جزیی از این رژیم غذایی ضدخستگی باشند.
ـ یبوست یکی از علل مسلم خستگی است و رژیم غذایی بدون فیبر و سلولز، خستگی آور است. مصرف حدود ۳۰ گرم فیبر در روز لازمه یک رژیم سالم است زیرا در سوخت و ساز بسیاری از مواد غذایی مانند چربیها و مواد قندی در بدن نقش دارد. در این صورت منظور نمودن سبزی و میوه و مقداری غلات و حبوبات در تمام وعده های اصلی غذا اساس رژیم ضد خستگی است.
ـ اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی پرچرب، و بعضی از غذاهای گیاهی مانند دانه کتان و دانه روغنی وجود دارند از بروز خستگی در بدن جلوگیری می کند. امگا ۳ در سلامتی مغز و اعصاب نقش مهم دارد و از خستگی مغز که در خستگی بدن موثر است پیشگیری می کند. اسیدهای چرب امگا ۳ در تبدیل مواد قندی و نشاسته ای به گلوکوژن که در بدن ذخیره شده و در موقع نیاز به مصرف می رسد موثر می باشد. در مصرف این دسته از اسیدهای چرب هم نباید زیاده روی نمود، مخصوصا اگر موازنه بین این دسته از اسیدهای چرب و امگا ۶ حفظ نشود.
ـ آب یکی از بهترین ترکیب های رژیم غذایی است که در پیشگیری خستگی نقش دارد. اخیرا دانشمندان معتقد شده اند که نرسیدن کافی آب به بدن سبب اصلی خستگی است و به همین دلیل توصیه می نمایند که در روز نباید منتظر بود که پس از احساس تشنگی آب مصرف نمود بلکه همراه احساس خستگی باید آب نوشید چون یکی از علائم کم آبی در بدن احساس خستگی است. آب مانند اکسیژن باید مرتبا و به مقدار کافی به بدن برسد زیرا تمام سموم بدن که در اثر سوخت و ساز مواد غذایی حاصل میشود باید به وسیله آب و از طریق کلیه دفع گردد. قسمت اعظم شیره دستگاه گوارش، آنزیم ها، هورمونها، ساختمان سلولهای بدن، بافت ها و ماهیچه ها و خون انسان را آب تشکیل می دهد. نرسیدن کافی آب به بدن اختلالاتی را به وجود می آورد که گاهی غیرقابل برگشت و جبران ناپذیر است. نوشیدن روزی دو لیتر یا ۸ لیوان آب لازمه سالم ماندن است و بدن ناسالم همیشه خسته است و قادر نخواهد بود وظیفه خود را انجام دهد. علاوه بر دو لیتر آب مورد بحث یک لیتر از مایعات هم باید به وسیله بعضی از غذاها مانند سبزی و میوه و گوشت ها و غیره به بدن برسد. به عبارت دیگر به طور کلی هر روز باید سه لیتر آب به بدن برسد و همین مقدار آب نیز به وسیله کلیه و عرق و دم زدن و نفس کشیدن از بدن خارج شود.
ـ برای جلوگیری از بروز خستگی بهتر است از نوشیدن قهوه و نوشابه ها و غذاهای کافئین دار در نیمروز دوم (بعدازظهرها) خودداری کرد زیرا در کیفیت خواب در شب تاثیر خواهد گذاشت و در نتیجه نوعی خستگی را به وجود خواهد آورد.
نوشیدن قهوه با کافئین روی هم رفته تا چند ساعتی تولید نوعی انرژی میکند و فعالیت شخص را بالا می برد و شاید همین خاصیت کافئین باشد که بی خوابی و کم خوابی به وجود می آورد.
ـ مصرف سیگار و مشروبات الکلی اگرچه به ظاهر و برای مدت کوتاهی ممکن است رفع خستگی نموده و نوعی نشاط زودگذر به شخص بدهد ولی در نهایت خسته کننده می باشند خستگی پس از مصرف الکل همیشه طولانی است زیرا بر همه اعضای بدن، مخصوصا مغز و اعصاب و کبد اثر نامطلوبی بجا می گذارد. دود سیگار نه تنها در افراد سیگاری باعث نوعی خمودی و خستگی می شود، بلکه در اطرافیان و آنهایی که از دود سیگار دیگران استنشاق می کنند نیز اثر نامطلوبی می گذارد و خستگی را به بار می آورد.
عصاره براکلی از اثرات زیانبخش اشعه آفتاب بر پوست جلوگیری می کند
در چند دهه گذشته دانشمندان و محققین به بسیاری از خواص سبزی براکلی پی برده و نقش آن را در سلامتی و بهزیستی بدن معلوم ساخته اند. این بار گروهی از پژوهشگران دانشگاه Johns Hopkins با استفاده از عصاره تخم براکلی توانستند صدماتی را که اشعه خورشید بر پوست بدن وارد می آورد خنثی نموده و بافت صدمه دیده را ترمیم نمایند. بررسیهای مقدماتی این پروژه بر روی حیوانات آزمایشگاهی حاصل شده و نتایح متشابهی هم بر روی انسان به دست آمده است.
پماد مخصوص عصاره براکلی می تواند بر روی پوست بدن عملکردی، مانند پمادهای ضد اشعه ماوراء بنفش داشته باشد و سبب تقویت آنزیم هایی شود که در خنثی کردن اثرات نامطلوب اشعه خورشید نقش دارند.
Sulforaphane موجود در براکلی می تواند از بروز سرطان در بدن جلوگیری نماید و براکلی هم به طور کلی سبزی ضد سرطان نام گرفته و در پژوهش های علمی نقش آن در این مورد به کرات مشاهده شده است.
در بررسی جدید، عصاره براکلی به سرعت التهاب و قرمزی پوست را به علت تابش خورشید خنثی نموده و با غلظت های مختلف برای پیشگیری و درمان آسیب های مربوط به اشعه خورشید آزمایش شده. جالب اینکه اثرات عصاره براکلی در ترمیم صدمات وارده بر پوست طولانی گزارش شده و تاثیر آن بر روی پوست انسان متغیر است و این ممکن است به علت نقش ژن و ژنتیک باشد که خود بیانگر تجربیات دنباله داری است که دانشمندان را به راهی صحیح رهنمود می گردد.
سرطان پوست از رایج ترین سرطان ها است و فقط در آمریکا سالی یک میلیون نفر به آن دچار می شوند.
کمبود کلسیم موجب انتشار سرطان سینه می شود
کمبود کلسیم رژیم غذایی به همراه ناکافی بودن ویتامین D ناهنجاریهای زیادی در بدن به وجود می آورد و متاسفانه این کمبود در افراد مسن، مخصوصا خانمهای سالمند زیاد دیده می شود. در یک بررسی علمی بر روی موشهای آزمایشگاهی معلوم شده که کمبود کلسیم رژیم غذایی موجب انتشار سرطان سینه در بدن می شود. گروهی از پژوهشگران پس از به وجود آوردن سرطان پستان در موشهای آزمایشگاهی آنها را در دو گروه دسته بندی نموده و به گروهی مقدار لازم و کافی کلسیم داده و به دسته دیگر مقدار بسیار ناچیزی کلسیم تجویز نمودند. پس از حدود سه هفته ۴۳ درصد از موش هایی که کمبود کلسیم داشتند دچار اختلالاتی در استخوانها شده و در عین حال سلولهای سرطانی رشدی شدیدتر نشان داده و به نقاط دیگر بدن سرایت نموده اند. این رقم در دسته ای که به اندازه کافی کلسیم به بدنشان رسیده بود ۲۴ درصد گزارش شده است. به عبارت دیگر طبیعت سرطان پستان در موشهای آزمایشگاهی مانع جذب کلسیم در استخوانها شده و رشد و انتشار سلولهای سرطانی را تسهیل می سازد. با درمان مخصوص این عارضه به وسیله Osteoprotegerin که سبب جذب کلسیم در استخوانها می شود، از رشد سلولهای سرطانی و انتشار آنها به دیگر نقاط بدن جلوگیری می کند. این پژوهشگران توصیه می نمایند خانمهایی که در معرض بروز سرطان سینه قرار دارند و یا به آن دچار هستند باید مقدار لازم و کافی کلسیم و ویتامین D دریافت نمایند تا از بروز این سرطان جلوگیری نموده و یا از حرکت و پیشرفت و انتشار آن در بدن جلوگیری شود. سرطان سینه در بین خانمها درصدر جدول قرار دارد و برای پیشگیری آن از هر یافته جدید پزشکی باید کمک گرفت.
سرفه های مزاحم و مزمن با کمبود آهن رابطه دارد
اگر به سرفه مزمن دچار هستید و داروهای مختلف نمی توانند آن را درمان کنند نشانگر آن است که شما به عارضه کم خونی دچار هستید. در کنفرانس پزشکی پزشکان آمریکایی در شیکاگو اعلان شد که درصد بالایی از مردم که به کمبود آهن دچار هستند، به سرفه مزمن و خسته کننده ای دچار می شوند که هیچ رابطه ای با ناهنجاریهای ریه مخصوصا عفونت ریه ندارد. به طور کلی خانمها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به این گونه سرفه های مزاحم قرار دارند زیرا در موقع پریود یا عادت ماهیانه مقدار زیادی آهن از دست می دهند که خود در بروز کم خونی نقشی مهم دارد. در این صورت خانم ها در موقع ابتلا به سرفه ای که دوام پیدا می کند حتما باید باپزشک معالج خود در مورد بررسی امکان کم خونی در خود مشورت کنند و در صورت کم خون بودن در درمان آن اقدام نمایند.
کم خونی عوارض زیادی دارد و مهمترین آنها عبارتند از نرسیدن اکسیژن لازم و کافی از طریق ریه ها به بافت ها و سلولهای بدن، به هم خوردن فعالیت و عملکرد سیستم ایمنی بدن و در نتیجه اختلالاتی مهم و چشمگیر در سیستم خون سازی بدن، انسان کم خون همیشه احساس خستگی می کند و بدنش قادر نیست وظایف خود را به موقع انجام دهد که یکی دیگر از عوارض جدید آن سرفه مزمن که گاهی علائمی مانند آسم به همراه دارد.
جالب اینکه پزشکانی که این خبر را گزارش کرده اند توانسته اند با تجویز آهن به آسانی سرفه بیماران را درمان نمایند که خود نمایانگر رابطه کم خونی و سرفه هایی است که با عفونت و یا ناهنجارهای ریه که با سرفه همراه هستند تفاوت دارد.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
