مقاله جالبی در نشریه Neurology به چاپ رسیده که رابطه مصرف هورمونها را در حین و پس از یائسگی با کوچک و چروکیده شدن مغز ثابت می کند. اصولاً وقتی خانمی به سن یائسگی رسید، به علت از کار افتادن فعالیتهای تخمدان ها و توقف ترشح هورمونهای زنانه، پزشکان نوعی هورمون درمانی را که HRT نام دارد، توصیه می نمایند تا از عوارض یائسگی مخصوصا از دست رفتن املاح موجود در استخوانها و بروز پوکی استخوان جلوگیری نماید. مدتها قبل سازمان بهداشت جهانی این روش هورمون تراپی را زیانبار اعلان نمود ولی هنوز درصد بالایی از زنان در موقع یائسگی از هورمونهای مصنوعی برای از بین بردن عوارض یائسگی استفاده می کنند. در این دسته از زنان میزان بروز سرطان سینه و بیماریهای قلب و عروق نسبت به دیگران افزایش دارد. حتی عده ای از پژوهشگران عقیده دارند که هورمون تراپی مورد بحث به بروز بیماری و عارضه فراموشی و آلزایمرز نیز کمک می کند.
در یک مطالعه ی جدید، مغز ۱۴۰۰ نفر از زنان ۷۱ تا ۸۹ ساله که در موقع یائسگی هورمون مصرف کرده اند به دقت بررسی شده و نتایج آن با مغز ۱۴۰۰ نفر از زنانی که سابقه هورمون تراپی نداشتند مقایسه گردیده است. پژوهشگران این مطالعه علمی دریافتند که مغز آن دسته که هورمون مصرف کرده بودند از نظر حجم کوچکتر از مغز زنانی بود که هورمون مصرف نکرده بودند.
کوچکی و چروکیدگی مغز زنانی که هورمون تراپی داشتند و در عین حال به عارضه فراموشی هم دچار بودند، چشمگیرتر بود که همین امر رابطه مصرف هورمون و عوارض مورد بحث را مطرح می نماید. هنوز معلوم نیست که چگونه هورمون تراپی سبب چروکیدگی و کوچکی مغز می شود ولی چون امکان بروز سکته مغزی در این افراد زیاد است این نظریه را مطرح می نماید که ممکن است هورمون تراپی به همراه عوامل دیگر در پیر شدن زودرس سلولهای مغزی و مردن آنها در نقاط مختلف مغز نقش داشته باشد. مطالعات آینده به این پرسش ها، پاسخ خواهد داد. 
نمک دریایی سالم تر از نمک معدنی است
موجودات زنده برای ادامه زندگی خود به مقداری نمک نیاز دارند که باید به طریقی وارد سیستم بدن گردد. ۷۵ درصد وزن بدن انسان را آب تشکیل می دهد که حدود یک درصد از وزن آن نمک است و به این آب نمک طبیعی Isotonic saline می گویند. در ضمن بیشتر از ۲۵ درصد کل نمک موجود در بدن در استخوانهای بدن وجود دارد و سلولهای بدن بدون نمک کافی نمی توانند فعالیت کنند. نمک دریا حاوی مقدار قابل توجهی یُد می باشد که در بهزیستی و سلامتی غده تیروئید نقش دارد، ولی مقدار این ماده حیاتی در نمک معدنی چشمگیر نیست. در آمریکای شمالی از سال ۱۹۲۴ نمکهای یُددار در دسترس مردم قرار دارد تا با استفاده از آن بتوان از ناهنجاریهای غده تیروئید به علت کمبود ید جلوگیری نمود. رویهمرفته رنگ نمک دریایی تیره تر از نمک معدنی است که علاوه بر سدیم گاهی حاوی املاح دیگر هم می باشد. در موقع پختن غذا و حرارت دادن آن به همراه نمک دریایی، مقداری از ید موجود در آن تبخیر شده و از بین می رود به همین جهت بهتر است از آن پس از تهیه غذا و در موقع صرف غذا استفاده شود.
کمبود ویتامین D موجب دردهای مزمن در زنان می شود
پژوهشگران دانشگاه لندن طی بررسی جالبی بر روی بیشتر از هفت هزار نفر مرد و زن مسن تر از ۴۵ سال معلوم نمودند که کمبود ویتامین D در درازمدت دردهای مزمنی را در زنان به وجود می آورد. زنانی که میزان ویتامین D خونشان بین ۷۷ و ۹۹ میلی مول(Millimoles) بود به طور متوسط ۸ درصد به دردهای مزمن دچار بودند. وقتی مقدار ویتامین مورد نظر کمتر از ۲۵ میلی مول بود حدود ۱۵ درصدشان به دردهای مزمن مبتلا بودند. اصولا مقدار لازم و کافی ویتامین D خون باید بیشتر از یکصد میلی مول باشد. این مطالعه نشان می دهد که ویتامین D که در ساختمان و استحکام استخوانها نقشی مهم دارد اگر به مقدار لازم و کافی به بدن نرسد علاوه بر عوارض گوناگون سبب دردهای مزمن در زنان خواهد شد.
۶۰ میلیون نفر در دنیا حامل ژن معیوب بیماریهای قلبی هستند
مرگ و میر به علت بیماریهای قلب و عروق در صدر جدول علل و مرگ و میر قرار دارد و هر ساله میلیونها نفر را از بین می برد. مطالعه بزرگی که توسط ۲۵ پژوهشگر از چهار کشور دنیا انجام گرفته برآورد می کند که در حال حاضر حدود ۶۰ میلیون نفر در دنیا حامل ژن معیوبی هستند که می تواند سبب بیماریهای قلبی شود. تا سال ۲۰۱۰ یعنی فقط یک سال دیگر ۶۰ درصد بیماریهای قلبی تمام دنیا را مردم هند به خود اختصاص می دهند. این حاصل آزمایش DNA حدود ۸۰۰ بیمار مبتلا به بیماریهای قلبی در این کشور است. این ژن که از پروتئین قلب شناسایی شده MYBPC3 نام گرفته. افرادی که حامل این ژن معیوب هستند امکان بروز بیماریهای قلبی در آنها ۷ برابر آنهایی است که چنین ژنی را ندارند و بیماریهای قلبی در این دسته از افراد به تدریج در میانسالی بروز می کند و پس از چند سال سبب مرگ ناگهانی می گردد. جوانانی که حامل این ژن هستند به هر صورت قادرند در بدن خود با این پروتئین غیرطبیعی و ژن معیوب کنار آیند ولی در میانسالی و پس از آن چنین عملی آسان نخواهد بود. جالب اینکه دانشمندان و سردمداران ژنتیک این بررسی جالب معتقدند که جهش ژنتیکی ژن مورد بحث در ۳۰ هزار سال قبل در کشور هند به وقوع پیوسته و ما اکنون شاهد کشتار آن هستیم. اصولا جهش ژنتیکی یا Mutation یک ژن در شرایط مخصوص انجام می گردد و نوعی بیماری ارثی و خانوادگی را بنیاد می گذارد که از نسلی به نسل دیگر این ژن معیوب و بیماری انتقال پیدا می کند. در حال حاضر این ژن معیوب در سراسر دنیا و در بین ملل مختلف پراکنده شده و وجود دارد و چون در مراحل ابتدایی به وجود آمدن بیماری، علائمی وجود ندارد تشخیص زودرس آن دشوار است. حال که این ژن شناسایی شده می توان افرادی را که به علت حامل بودن این ژن در معرض بیماریهای قلبی قرار دارند شناسایی نمود و تا حدودی با آموزشی صحیح عوامل بروز بیماریهای قلبی از بروز آن جلوگیری کرد و یا آن را به تعویق انداخت تا روزی علم پزشکی و علوم وابسته بتوانند با ژن تراپی از بروز بیماریهای قلب و عروق جلوگیری نمایند.
کشف داروی ضد انعقاد خون در شیر بز
خبری دیگر از شگفتی های پزشکی مدرن که انقلابی در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماریها به وجود خواهد آورد. این هفته FDA آمریکا اجازه استفاده دارویی را به نام Atryn که توسط لابراتوار داروسازی GTC ساخته و آزمایش شده، صادر نمود. این داروی ضد انعقاد خون از شیر بزی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده (Genetically Altered) تهیه شده و می تواند جان هزاران نفر را نجات دهد. بز مورد بحث از نطفه ای به وجود آمده که با یک نوع ژن انسان همراه است. با این تغییرات ژنتیکی پیچیده و جالب شیر بز مخصوص حاوی مقدار زیادی ماده ضد انعقاد خون یا Antithrombin است که در جلوگیری از لخته شدن خون مهم می باشد. البته درست کردن و به بازار درآوردن داروهای شیمیایی ضد انعقاد خون مشکل و گران نیست ولی دانشمندان سعی دارند منابع طبیعی اینگونه داروها را شناسایی کنند و در صورت لزوم از آنها استفاده نمایند. چیزی که سبب نگرانی می شود این است که تغییرات ژنتیکی و همتاسازی حیوانات و یا میوه جات و غیره آینده غیرقابل پیش بینی و نامعلومی دارد و معلوم نیست مثلا شیر و گوشت حیوان همتاسازی شده در بدن انسان سبب چه تغییر و تحولاتی می شود و در درازمدت موجب چه بیماریهای غیرقابل درمانی می گردد. در ضمن اگر داروی ضد انعقاد خون درست شده از پروتئین بزی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده به عوامل عفونت زایی آلوده گردد و وارد بدن انسان شود چه فاجعه ای را به وجود خواهد آورد، مخصوصا که حامل ژن مخصوص انسانی هم می باشد.
در حال حاضر بعضی از داروهایی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده اند از میوه جات و سبزیجاتی به عمل آمده اند که دارای ژن حیواناتی مثل ماهی و غیره بوده و یا نوعی ژن انسانها در آنها به کار گرفته شده، ولی سردمداران بهداشت عمومی هنوز جرات آن را ندارند از این دسته از داروها برای پیشگیری و درمان عموم استفاده کنند، زیرا نمی دانند عوارض جانبی دور و نزدیک آن چه خواهد بود.
بهتر است باور کنید
چاقی یکی از عوامل شناخته شده بروز سرطان، بویژه سرطان سینه است. زنان جوانی که در سن ۱۸ سالگی ۲۰ تا ۳۰ پوند اضافه وزن دارند ۴۰ درصد بیشتر از دیگران در میانسالی به سرطان سینه دچار می شوند. زنانی که در سن جوانی حدود ۷۰ پوند اضافه وزن دارند در نهایت دو برابر دیگران که وزن طبیعی دارند به سرطان سینه دچار می شوند. دوری از چاقی در هر سن و سالی می تواند سبب بهزیستی و سلامتی شود.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
