سه حزب اصلی، همچنان سایه به سایه
آرش عزیزی: شانتال هربر، ستون‌نویس تورنتو استار، که می‌گوید هیچ حزبی حق کسب دولت اکثریتی را به دست نیاورده است، دارد به واقعیت مسلمی اشاره می‌کند. این واقعیت صدر اولین مناظره‌ی تلویزیونی رهبران احزاب استانِ کبک که یکشنبه‌ی هفته‌ی گذشته برگزار شد واضح بود.
رهبر سه حزب اصلی، ژان شاره (لیبرال)، پائولین ماروآ (حزب کبک) و فرانسوا لگوآ (ائتلاف برای آینده‌ی کبک)، پا به پای هم پیش رفتند. هر یک نکته‌ی مثبتی به نام خود ثبت کرد و نکات منفی مسلمی نیز داشت. گرچه، لگوآ را می‌توان پیروز واقعی این مناظره دانست، اما معلوم نیست این پیروزی بتواند او را تمام راه تا شهرِ کبک برساند یا نه.
فرانسوا داوید، پائولین ماروا، ژان شاره، فرانسوا لگوا رهبران احزاب شرکت کننده در انتخابات کبک
هنگام بررسی عملکرد شاره باید فراموش نکنیم که این‌که او همچنان شانس سیاسی دارد به معجزه شبیه می‌ماند. رهبر حزب لیبرالِ کبک در حالی می‌خواهد برای چهارمین بار پیاپی دولتِ اکثریت به دست آورد که دولتش چند سالی است با اتهاماتی مهم و رده‌بالا، مثل دست داشتن در فسادهای مالی صنعت ساخت و سازِ استان، غوطه‌ور بوده است و این اواخر بزرگترین جنبش توده‌ای تاریخ کبک، جنبش ضدافزایش شهریه های دانشگاهی، شخص او را هدف قرار داده است.
موفقیت شاره اما این‌جا بود که توانست تصویر نسبتا مطمئنی از خود ارائه دهد.
این واقعیت را که ماروآ، پیشتاز نظرسنجی‌ها و مدعی اصلی، بیش از آن‌که به شاره حمله کند به لگوآ، هم‌حزبی سابق خود، حمله کرد، باید بزرگترین موفقیت شاره دانست. هر یک دقیقه‌ای که ماروآ به جای انتقاد از شاره، به نقدِ لگوآ پرداخت، یک دقیقه پیروزی شاره بود. چرا که او توانست نه تنها این‌را «دعوای درون‌تیمی استقلال‌طلبان» نشان دهد که از زیر ضرب رفتن توسط رقیب اصلی نیز جان سالم به در برد. شاره با خوشحالی شاهد بود که ماروآ و لگوآ بر سر معایب دولت قبلی حزب کبک از همدیگر انتقاد می کنند.
رهبران احزاب کبک به نبرد هم می روند
کار به جایی رسید که بر سر مساله‌ی فسادِ دولتی، که می‌توانست پاشنه آشیل شاره باشد، او به حرف قدیمی ناپلئون عمل کرد و به عنوان دفاع، دست به حمله زد. شاره گفت: «تنها یک مورد ثابت‌شده‌ی دولتی داریم که چشم‌هایش را (به روی فساد) بسته و آن دولتی است که خانم ماروآ و آقای لگوآ اعضای آن بودند.» اشاره‌ی نخست‌وزیر کبک به نتایج تحقیق دولتی سال ۲۰۰۶ بود که نشان داد هم لیبرال‌ها و هم حزب کبک، کمک‌های سیاسی غیرقانونی از یک شرکت تبلیغاتی دریافت کرده‌اند، اما «حزب کبک»، که در آن زمان در دولت بوده، در این مورد می‌دانسته و کاری نکرده است.
ماروآ اما رویهمرفته عملکرد موفقی داشت و نشان داد پیشتازی‌اش در نظرسنجی‌ها، که گرچه هنوز آنقدرها با فاصله و چشمگیر نیست، به او اعتماد به نفس بالایی بخشیده است. او با آن حرکات پرشور دست و ژست‌هایی که روی سکو می‌گرفت تصویر «نخست‌وزیر در حال انتظار» را داشت.
حساس‌ترین نکته‌ی پلاتفرم ماروآ و حزبش البته پشتیبانی او از جدایی کبک از کانادا است.
نظرسنجی‌های مختلف نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود ۶۰ درصد مردم کبک مخالف چنین برنامه‌ای هستند. رهبر حزب کبک اما موفق شد نه جوری از این مساله پا پیش بکشد که به نظر فرصت‌طلب و «حزب باد»ی به نظر برسد و نه اتهام رقبا که او فقط دنبال رفراندوم است و همین و بس خیلی به دامنش بچسبد.
«حزب کبک»، در سال ۱۹۶۸ با هدف مشخص کسب استقلال کبک بنیانگذاری شد و در طول سال‌ها در دو رفراندوم در رسیدن به این هدف ناکام مانده. تلاش این حزب در دوران پایین بودن حمایت از استقلال این بوده که کبکی‌هایی را دور پرچمش جمع کند که اگر هم خواهان استقلال نیستند، خواهان دولتی قوی هستند که «ارباب در خانه‌ی خودمان» باشد و مقابل اتاوا بایستد. (جالب است که این شعار معروف، که خانم ماروآ هم یکشنبه آن‌را تکرار کرد در واقع در سال ۱۹۶۰ پیش از بنیانگذاری حزب کبک و توسط رهبر وقت حزب لیبرال، ژان لاساژ، سکه زده شد.)
ماروآ تا حدود زیادی در این زمینه موفق بود چرا که پیشنهادات خود را بر سر مسائل متعدد ارائه کرد و نشان داد آماده‌ی نخست‌وزیری است. او در آخرین صحبت‌های خود گفت: «ظرف ۱۶ روز می‌توانیم بالاخره نظام لیبرالی را پایان بخشیم که نام‌مان را در سراسر کره‌ی زمین لکه‌دار کرده است.»
فضای انتخابات بر استان کبک حاکم شده است
رهبر حزب کبک گفت: «من زنی با اعتقادات هستم که می‌تواند اوضاع را عوض کند. ما نباید هرگز مبارزه‌ی خود را، بخصوص با توجه به اتاوا، کنار بگذاریم. من هرگز نمی‌گذارم استفن هارپر به جای من تصمیم بگیرد.»
اما به نظر می رسد که باید فرانسوا لگوآ، رهبر «ائتلاف برای آینده‌ی کبک»، را پیروز میدان دانست چرا که در ارائه‌ی پیام خود از همه موفق‌تر بود. لگوآ، که زمانی وزیر کابینه‌ی دولتِ «حزب کبک» و یکی از پر و پا قرص‌ترین مدافعان جدایی کبک از کانادا بود، در نوامبر ۲۰۱۱ حزب خود را با این وعده تشکیل داد که تا ده سال حرفی از استقلال و رفراندوم و قانون اساسی نزند. لگوآ گفت در عوض می‌خواهد به «پاک‌سازی» دولت از فسادها و جنجال‌ها، بهبود بهداشت، آموزش و پرورش، مسائل اجتماعی و … دست بزند.
لگوآ پیغام خود را محکم پیش گذاشت و بارها به آن تاکید کرد. نتیجه آن‌که او مدام زیر ضرب شاره و ماروآ بود. ماروآ‌گفت ۹۴ وعده‌ی انتخاباتی او «تفکر جادویی» هستند، اتهامی که می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و تصویری افسانه‌ای به جدال لگوآ علیه دو حزب قدیمی سیاست کبک بدهد. پیغام پوپولیستی لگوآ علیه دو حزب نیز مشخص و معلوم بود: شاره فاسد است و اسیر شرکت‌ها؛ ماروآ، اسیر اتحادیه‌های کارگری که از حزبش پشتیبانی می‌کنند. فقط لگوآ است که می‌تواند از «مردم» وعده‌ی کار بگیرد و پیشروی کند. لگوآ چند باری هدف خود را حمایت از «طبقه متوسط» اعمال کرد، وعده‌ی همیشگی پوپولیست‌های راست در آمریکای شمالی.
اما این موضع او که گفته در صورتی که هیچ حزبی فاتح دولت اکثریت نشود با بقیه‌ی احزاب همکاری نمی‌کند احتمالا در طولانی‌مدت علیه او تمام می‌شود.
ضعیف‌ترین نمایش را فرانسوا داوید، یکی از دو رهبر حزب چپ‌گرای «همبستگی کبک» داشت که بسیاری را بهت‌زده کرد. این بهت‌زدگی البته پیش از انتخابات آغاز شده بود. همه انتظار داشتند امیر خدیر، دیگر رهبر این حزب، که تنها نماینده‌ی کنونی آن در مجلس ملی کبک است، حزب را در مناظره نمایندگی کند. نه فقط ایرانی-کانادایی‌ها که مسلما از حضور خدیر بخصوص خوشحال می‌شدند که کل جناح چپ حزب که خدیر بیشتر به آن متمایل است. خدیر در چند سال گذشته یکی از مشهورترین سیاستمداران کبک بوده است و حتی چند بار به عنوان محبوب‌ترین سیاستمدار شهرِ مونترال انتخاب شده است. او در جریان جنبش دانشجویی کبک، به خاطر دستگیر شدن خود و دخترش حسابی معروف شد و می‌توانست در شرایطی که هر سه حزب اصلی در بحران هستند، در صدر حزبش، آن‌را به سوی جلو هدایت کند.
داوید، که نظرسنجی‌ها خبر از احتمال پیروزی و ورود او به مجلس می‌دهند، اما به هیچ وجه در قد و قامت رهبر یک حزب ظاهر نشد. او در بیشتر پاسخ ها تنها به مساله‌ی محیط زیست، آن هم به صورتی گنگ، اشاره کرد. در بحث بر سر مساله‌ی ملی خواهان تشکیل «مجمع شهروندان» شد و داشت طرح خودش را توضیح می‌داد که وسطش گفت البته می‌دانم موضوع کسل‌کننده‌ای است!
مهم‌تر از آن، چنان‌که بیم آن توسط چپ‌های حزب همبستگی می‌رفت، داوید در مقابل ماروآ بسیار آشتی‌جویانه عمل کرد و به هیچ وجه دست به انتقاد یا حمله به او نزد. (در حالی که در حوزه‌ی خود او، نماینده‌ی قبلی از همین حزب است) تنها انتقاد او از ماروآ این بود که چرا تعهد نمی‌کند به سرعت رفراندومی برای استقلال کبک برگزار کند. یعنی مسابقه برای بیشتر ناسیونالیست بودن که در آن حداقل یک رقیب دیگر، حزب «گزینه‌ی ملی» به رهبری مارتین آسان (نماینده‌ی مجلس که سابقا از حزب کبک بود و علیرغم تلاش‌های حقوقی موفق به حضور در مناظره نشد) نیز دارد و به نظر از پیش بازنده می‌آید.
باورنکردنی‌تر از همه اما جمله‌ای بود که داوید هنگام آخرین فرصت صحبت خود به زبان آورد. این فرصتی بود تا او چشم‌انداز حزبش را به مردم کبک ارائه دهد. او در عوض گفت: «اگر نظرسنجی‌ها درست باشند، کبک برای اولین بار نخست‌وزیری زن خواهد داشت.» یعنی از الان هلهله کشیدن برای پیروزی ماروآ!
این در شرایطی است که رای وسیع مردم کبک به ان.دی.پی در انتخابات مه ۲۰۱۱ نشان می‌دهد که علاقه به گزینه‌ی چپی که لزوما طرفدار استقلال کبک نباشد می‌تواند در این استان اقبال داشته باشد. امیر خدیر حتی، البته پیش از انتخابات فوق‌الذکر، در گفتگویی با شهروند گفته بود در صورت به پیروزی رسیدن ان دی پی در انتخابات و رسیدن آن به اتاوا، حزب او امکان دارد خواست جدایی از کانادا را کنار بگذارد. بسیاری از فعالان «حزب همبستگی» در انتخابات قبلی به پیروزی ان دی پی کمک کردند و حتی خود خدیر نیز، در میان حملات جدایی‌طلبان، تا حدودی در همین جهت عمل کرده بود.
این اولین مناظره‌ی رسمی بین رهبران بود. پس از این رهبر سه حزب اصلی، در روزهای دوشنبه تا چهارشنبه‌ی این هفته دو به دو مناظره می‌کنند. تقاضای دو حزب تک‌کرسی‌ای «همبستگی کبک» و «گزینه‌ی ملی» برای شرکت در این مناظره‌ها ناکام مانده است.
از این هفته، خبرنگار شما در مونترال خواهد بود تا ضمن گزارش از جشنواره‌ی جهانی فیلم در این شهر، آخرین اخبارِ انتخابات کبک را نیز به دست شما برساند.
