نوسانات نرخ ارز در دو هفته گذشته در ایران و تاثیر روانی آن بر جامعه ایرانی-کانادایی باعث نگارش این مقاله شد. از آنجا که همه چیز که با ریسک های اجتماعی ـ اقتصادی مواجه است قابلیت بیمه پذیری دارد، لذا با فرض اینکه این مطلب می تواند برای شما خوانندگان محترم جالب باشد اقدام به نگارش آن نمودم.
هجینگ بحث جدیدی در بیمه و امور مالی نیست و سالیان سال است که متخصصان امور سرمایه گذاری به آن مشغول هستند. به زبان ساده جلوگیری از تحقق زیانبار هر نتیجه مالی ـ بیمه ای را هجینگ می گویند. مدیران مالی، سرمایه گذاران بورس، بروکرهای بازار انرژی و مدیران بانک ها و بیمه ها از گروه هایی هستند که در این مقوله تبحر کافی دارند. در حقیقت در هجینگ اثر ریسک قابل کم شدن نیست، بلکه با پیش بینی های تخصصی و با استفاده از ابزار مالی کارشناسان از یک بازار خاص که در حال افت است به بازاری می روند و سرمایه گذاری می کنند که در حال رشد است و ضررهای متصوره را در یک بازار پوشش داده و با سودهایی که در بازار دیگر کسب نمودند آثار به وجود آمده را جبران می کنند.
برای نمونه اگر قرار باشد سرمایه گذاری نوسانات نرخ دلارش را بیمه هجینگ نماید آن مبلغ سرمایه دلاری در بازارهای مالی دیگر مثل پیش خرید نفت با تحویل سه ماهه و بخش دیگر در بازار سهام معادن (مس- روی – آلومینیوم) سرمایه گذاری می شود و بابت مدیریت این نوع انتقال ریسک هم مبلغی را متناسب با میزان سرمایه اش پرداخت می کند. حال تمامی نااطمینانی ها به یکباره از ذهن و فکر سرمایه گذار برداشته شده و قادر است با خاطری آسوده به کارهای مدیریتی دیگرش بپردازد. اگر افتی در بازار دلار و ارز اتفاق نیفتاد که سرمایه گذار فقط حق بیمه هجینگ و حق مدیریت را به شرکت بیمه پرداخته و ضرری را متحمل نشده است و اگر افتی در بازار ذیربط پیش بیاید که معادل سرمایه اش در بخش های اقتصادی دیگر حفظ شده و عینا به صاحب آن برمی گردد.
با استفاده از فرمول های بیمه ای – سرمایه گذاری و با شناخت کامل از بازارهای مالی و پولی مدیران هجینگ قادرند روند تغییرات را در بازارهای هدف تعیین و پیش بینی نمایند. از سوی دیگر برای بالا بردن حاشیه مطمئن در سود ایشان از قانون اعداد بزرگ استفاده می کنند به این معنی که اگر از شخصی سئوال شود که احتمال آمدن شیر یا خط در بالا انداختن یک سکه چقدر است همه تقریبا متفق القول می گویند ۵۰ درصد می باشد ولی این امتحان را خودتان انجام دهید و می بینید که این طور نیست اگر برای نمونه یک سکه را ۱۰ بار بالا بیندازید امکان اینکه ۵ بار شیر بیاید و ۵ بار خط بیاید خیلی خیلی کم است بلکه مثلا ۳ بار خط و ۷ بار شیر می آید حال دلیل اینکه این آمار به صورت علمی ثبت است چیست؟
با استفاده از قانون اعداد بزرگ اگر سکه را ۱۰۰ هزار بار بالا بیندازید درمی یابید که مثلا ۶۰ هزار بار شیر و ۴۰ هزار بار خط می آید و اگر این تکرار را بیشتر کنید و مثلا ۱۰۰ میلیون بار انداختن سکه ادامه یابد آن آمار ارایه شده خیلی خیلی نزدیک به واقعیت می شود و مثلا ۵۱ میلیون بار شیر و ۴۹ میلیون بار خط می آید. حال بیمه گران هجینگ نیز با استفاده از تجربیات با ارزش خود و تعداد بسیار زیاد سرمایه گذار قادرند ضررهای بازارهای متفاوت را پیش بینی و سرمایه ها را در بازارهای سود ده به ودیعه بگذارند. البته مکانیزم بسیار پیچیده ای دارد که خود تحت عنوان یاد شده در دانشگاه تدریس شده و امکان مطرح نمودن آن در این مقاله کوتاه مقدور نیست.
هجینگ بیشتر برای سرمایه گذارانی مطلوب است که از بانک های کشورشان قرض کرده و سپس در دیگر کشورها اقدام به سرمایه گذاری و ساخت و ساز می کنند. یا برای صادر و واردکننده های بزرگ که با ارسال کالایی که با ارز خاصی خریدند منتظر می مانند تا پولشان را در چند ماه آتی از خریدار با ارز دیگری دریافت کنند. بالاترین مصرف هجینگ در بازار انرژی و خرید نفت و گاز و برق است چرا که قیمت هایی که هر روز ما در پمپ بنزین ها باک ماشینمان را پر می کنیم مربوط به معاملاتی است که ماه ها قبل بین خریداران و فروشندگان مبادله شده است. نوسانات نرخ کالاها در مقابل یکدیگر اگر برای عده ای ترسناک و فکرش نابودکننده است ولی برای گروهی دیگر که قابلیت مدیریت ریسک آنرا دارند بسیار شیرین و عملی است. ریسک هایی که در هجینگ قابلیت بیمه شدن را دارند عبارتند از:
۱– ریسک افزایش قیمت محصولات کشاورزی یا تولیدات کارخانه ای؛
۲- ریسک از بین رفتن عین سرمایه بر اثر جنگ- شورش- بلوا- اغتشاش و انقلاب (ریسک کشوری)؛
۳- ریسک نوسانات نرخ ارز ؛
۴- ریسک کاهش نرخ بهره؛
۵- ریسک تغییر قیمت فرآورده های بازار انرژی (نفت-گاز-بنزین-برق)
* فرهاد فرسادی بروکر رسمی و خبره کانادا با سابقه تدریس بیمه در دانشگاه ها
