شهروند ۱۱۵۲ ـ ۱۵ نوامبر ۲۰۰۷
کتاب تازه ای از بهمن نیرومند
“جنگ جهانی اعلام نشده، بازیگران و منافع در خاورنزدیک و میانه”* عنوان تازه ترین کتاب دکتر بهمن نیرومند، نویسنده و روزنامه نگار ایرانی مقیم آلمان است که به تازگی از سوی بنگاه انتشاراتی Booklett برلین به بازار کتاب عرضه شد.
از بهمن نیرومند، در زمینه مسائل خاورمیانه تاکنون کتاب های “توفان در خلیج فارس” (۱۹۹۰)، “تراژدی کردستان” (۱۹۹۱) و “ایران: فاجعه ای که تهدید می کند” (۲۰۰۶) به زبان آلمانی منتشر شده است. او، پیش از این ها نیز، با انتشار کتاب های “گل ها پشت میله می پژمرند” و “حکومت به نام خدا” افکار عمومی آلمان را متوجه اوضاع ایران پس از انقلاب کرد و با نوشتن کتاب “زندگی با آلمانی ها” ویژگی های مردم آلمان را به نقد کشید. آثار نیرومند، در جامعه آلمان بازتابی موفق داشته است.
در کتاب ۲۵۴ صفحه ای جنگ اعلام نشده، نیرومند می کوشد با نگاه به بحران افغانستان، عراق، ترکیه، مصر، عربستان سعودی، پاکستان و ایران، نشان بدهد که امید به صلح در خاورمیانه و نزدیک کمتر و احتمال شعله ور شدن جنگی جهانشمول بیشتر می شود.
وی در مقدمه کتاب می نویسد: “چرا این منطقه به آرامش نمی رسد؟ و در نهایت اینجا چه می گذرد؟ این پرسش ها، از دیروز برانگیزنده من نبوده اند. اشتغال دهها ساله من با مسائل کشورهای خاورمیانه و نزدیک، تنها به علائق سیاسی و فعالیت های من به عنوان روزنامه نگار باز نمی گردد. علاقه من، هم زمینه حرفه ای دارد و هم انگیزه جغرافیائی. به عنوان یک تبعیدی که در هر دو جهان خانه دارد، همچنان امیدوارم که بتوانم میان شرق و غرب پلی بزنم”.
در شرایطی که دیگر رسما و علنا از یک “جنگ جهانی سوم” سخن به میان می آید و رئیس جمهور آمریکا دستیابی ایران به سلاح اتمی را آغازگر چنین جنگی می شمرد، کتاب نیرومند نشان می دهد که مقدمات این جنگ اعلام نشده، مدت ها است در جبهه های گوناگون فراهم شده است.
در فصل نخست، تراژدی افغانستان زیر عنوان “وحشت بی پایان” بررسی می شود. این بررسی مقولاتی چون جهاد مقدس دوران مداخله اتحاد شوروی، جنگ داخلی پس از آن، گسترش ترور، شکست برنامه های بازسازی، کمک های عمرانی کشورهای صنعتی، کشت خشخاش، قدرت یافتن مجدد طالبان و نقش منافع چین را در بر می گیرد.
بخش بعدی به پاکستان اختصاص دارد. در اینجا استفاده ابزاری از اسلام، مساله بلوچستان، رقیب هندی، امکانات سیاسی منطقه ای، رشد اسلامگرایان و خطر اتمی پاکستان مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل سوم، جنبه های معمائی جمهوری اسلامی و سیاست بحران آفرینی این حکومت بررسی و مسائلی نظیر تبدیل ایران از ژاندارم خلیج به محور شرارت، تنش اتمی، رقابت های شرق و غرب و سناریوهای جنگی مختلف موشکافی می شود.
فصل های سوم تا هفتم کتاب، به تحلیل وضعیت عربستان سعودی و چشم اندازهای توفانی این کشور، مشکل عراق، بحران اسرائیل و فلسطین، و جنگ سرد جدید اختصاص یافته است.
در موخره کتاب، نیرومند وقایع تروریستی یازده سپتامبر را سرآغاز چرخش بزرگی در درک جهان غرب از جهان اسلام می داند و به طرح پرسشی می پردازد که خود به ناتوانی برای پاسخگوئی به آن معترف است:”ما، هنوز هم نمی دانیم و کورمال کورمال در تاریکی پیش می رویم”.
و اما پرسشی که او مطرح می کند چنین است: “چه چیزی در پشت این بی حرمتی بدون حد و مرز به زندگی نهفته است؟ نفرت و حس انتقام؟ یا محاسبات سیاسی مافیائی که روی پول و قدرت/ به نفع هرکه می خواهد باشد/ شرط بندی می کند؟”
نویسنده، بعدا به این نکته اشاره دارد که بلافاصله پس از وقایع تروریستی یازده سپتامبر خیلی ها پاسخ همه این پرسش ها را در اسلام جست و جو کردند و به ما گفتند:”در آنسوی مرزهای جهان متمدن، تاریکی سلطه دارد. در آنجا این دیو و ددها هستند که دست اندرکارند. از جنگ فرهنگ ها گفته شد: جنگ بدها علیه خوب ها. اینجا تمدن، آنجا بربریت. اینجا آزادی، آنجا بردگی، اینجا پیشرفت، آنجا رکود.”
نیرومند، پس از بررسی نمونه های متعدد سوء برداشت میان جهان غرب و جهان اسلام، سرانجام هشدار می دهد:” اگر به سرعت نتوانیم خرد و دیدگاه علمی را بر بی منطقی یی که در حال مسلط شدن کامل است غالب سازیم، این جنگ سردی که درگیری های مسلحانه منطقه ای آن را همراهی می کند، سرانجام به یک جنگ داغ منتهی خواهد شد.”
* Der unerklärte Weltkrieg, Akteure und Interessen in Nah- und Mittelost, Bahman Niroumand, Booklett verlag, Juli 2007
