شماره ۱۱۹۹ ـ پنجشنبه ۱۶ اکتبر ۲۰۰۸
تا به حال قطعا در خصوص بیمه اتکایی مواردی را از رسانه ها و دیگر منابع خبری دیده یا شنیده اید. اخیرا نیز که شاهد حادثه توفان مهیبی در ایالت تگزاس آمریکا بودیم مجدداً اخبار و توجه جهانیان به این مطلب جلب شد. این توفان بیش از پانزده میلیارد دلار خسارت به بار آورده است و تصدیق میفرمایید که شرکتهای بیمه بر اثر این حادثه فاجعه آمیز چه بهای سنگینی را پرداخت کرده اند.
در اینگونه موارد پوشش بیمه اتکایی برای حوادث فاجعه آمیز (نظیر سیل، زلزله و توفان) در بازار جهانی به کمک شرکت های بیمه می آید.
بیمه اتکایی به مفهوم توزیع ریسک در قالب توان مالی و حرفه ای شرکتهای بیمه در اقصا نقاط جهان است. با اتکاء به این روش شرکت بیمه قادر است تا پاسخگوی خسارتهایی که در طول زمان اعتبار قرارداد به وقوع می پیوندد و احتمالا شرکت بیمه اول با توجه به اندازه و حجم بالای خسارت توان پرداخت تمام و کمال مبلغ خسارت را ندارد، باشد، لذا با توجه به سیاستهای مالی و پولی خود اقدام به تقسیم ریسک بین شرکتهای بیمه داخلی و خارجی میکند. برای نمونه هر ریسکی که در هر کجای دنیا بیمه میشود بخشی از آن در همان کشور مانده و بخش باقیمانده به شرکتهای بیمه به کشورهای مختلف جهان منتقل میشود.
این مسئله حکایت از آن دارد که قوانین اجرایی و حرفه ای بیمه در اقصا نقاط جهان یکسان است تا همه شرکتهای بیمه قادر باشند با هم زبان مشترک داشته و عملیات بیمه ای را همگون اداره نمایند.
شرکت بیمه ریسکهای یکسانی را برای پرتفوی خود(منظور کل حق بیمه ای است که در یک واحد زمانی مثلا یک سال ایجاد میشود) جمع آوری می کنند ولی اگر تجمع این ریسکها مازاد بر ظرفیت نگهداری (منظور توان مالی برای پرداخت خسارت است) تشخیص داده شود وجود قرارداد اتکایی کمک می کند که این شرکت تعادل مالی خود را حفظ کند و قادر خواهد بود تا به مشتریان خویش سرویس استانداردی را ارائه نماید و خسارتهای احتمالی را به موقع پرداخت کند.
در بیمه اتکایی اولویت اصلی توجه به نظم در پذیرش انواع ریسک و رسیدگی و آگاهی کامل به اطلاعات و آمار در فعالیت بیمه ای است. ثبات در بازار جهانی بیمه اتکایی مستلزم وجود رابطه ای بر اساس منافع متقابل بین شرکت های بیمه و بیمه گران اتکایی است به نحوی که پوشش کافی و مناسب با نیاز برای بیمه گر مستقیم و نیز سود معقول و مناسب برای سهامداران بیمه گر اتکایی حاصل شود.
با بیمه اتکایی خطر بین چندین شرکت بیمه در داخل و خارج ازکشور تقسیم شده و درصورت بروز خسارتی بزرگ وضعیت مالی یک شرکت بیمه با مخاطره روبرو نمیشود.
بـه عبارتی ساده تر همانطور که مطرح شد بیمه اتکایی “یعنی تقسیم ریسک در خصوص یک تعهد بیمه ای”.
مکانیزم عملی بیمه اتکایی بدین شکل است که بیمه گر اتکایی در مقابل دریافت مبلغی (از حق بیمه) تمام یا بخشی از تعهدات بیمه گر(شرکت بیمه اولیه) واگذارنده را به عهده میگیرد.
هر عملیات بیمه ای که در سراسر دنیا تحقق می یابد از لحاظ قانونی و عملیات عرف بیمه بایستی نزد یک یا چند شرکت بیمه دیگر مجدد بیمه شود.
همانطور که بیمه گذاران(خریداران بیمه) اموال و دارایی ها و عمر خود را نزد شرکتهای بیمه، بیمه می کنند، شرکتهای بیمه نیز تعهدات خود را نزد دیگر شرکتهای بیمه (بیمه گر اتکایی) در مقابل خسارات سنگین و بزرگی که ممکن است وضعیت مالی آنها را با مخاطره روبرو کند، بیمه میکنند. در واقع با این عمل شرکتهای بیمه، شرکتهای دیگری به نام بیمه گر اتکایی را در نتایج مالی تعهدات خود سهیم می کنند.
نکته حائز اهمیت آن است که از نظر حقوقی ارتباطی بین خریدار بیمه (بیمه گذار) و بیمه گر اتکایی وجود ندارد و امکان مراجعه مستقیم بیمه گذار به بیمه گر اتکایی در صورت بروز خسارت قاعدتا وجود ندارد و در واقع دو قرارداد جداگانه محسوب می شود.
البته با درج کلوز خاصی این امکان فراهم میشود که خود بحث حقوقی ویژه ای را میطلبد.
شرکت بیمه اولیه از بیمه گر اتکایی خود میخواهد :
– در اداره ریسکهای بزرگ توانایی شرکت بیمه اول را افزایش دهد.
– در عملیات فنی بیمه به شرکت بیمه اول کمک کرده تا ایجاد ثبات گردد.
– از شرکت بیمه اول در مقابل خسارتهای فاجعه آمیزحمایت کند.
– توزیع ریسک نموده و موارد جغرافیایی ریسکهای بیمه شده را مشخص کند.
– راههای ورود به بازارهای بین المللی را برای شرکت بیمه اول باز نماید.
در نتیجه ظرفیت عملیاتی بیمه شرکتهای بیمه و به تبع آن ظرفیت کل بازار بیمه کشور افزایش می یابد.
در این روش توجه به ذخایر و اندوخته های فنی و احتیاطی از اولویتها است چرا که با در نظر گرفتن این موارد شرکتهای بیمه اتکایی امکان گسترش کار را با شرکتهای بیمه اول خواهند دید.
انواع قراردادهای بیمه اتکایی عبارتست از:
– قرارداد اتکایی نسبی : Proportional Treaty
قراردادهای نسبی عموما به شکل قراردادهای مشارکت و مازاد سرمایه می باشند.
– قرارداد اتکایی مشارکت :Quota –share Treaty
در قرارداد اتکایی مشارکت شرکت بیمه اولیه نسبتی از کلیه بیمه نامه های صادره در رشته خاصی را نزد خود نگهداشته و بقیه را تا مبلغ معین به شرکتهای اتکایی واگذار می کند.
– قراردادهای اتکایی مازاد سرمایه : Surplus Treaty
در این نوع قرارداد شرکت بیمه اول بخشی از عملیات را که خود نمی تواند به حساب خود نگهدارد، واگذار می کند.
– قرارداد اتکایی غیرنسبی : Non-Proportional Treaty
در این نوع قرارداد رابطه بیمه گر اول با بیمه گر اتکایی بر اساس خسارت تعیین می شود.
– پوشش اتکایی مازاد خسارت برای هر ریسک : Excess of Loss
در این قرارداد شرکت بیمه گر اول نسبت به مازاد مبلغی از خسارت در هر ریسک که خود توان جبران آن را ندارد به بیمه گر اتکایی واگذار میکند.
– پوشش اتکایی مازاد خسارت برای حوادث فاجعه آمیز :Catastrophe Excess of Loss
این قرارداد مربوط به خسارات حوادث فاجعه آمیز است (سیل، زلزله، توفان، آتش سوزی های مهیب و گسترده و تروریسم) .
فرهاد فرسادی کارشناس ارشد بیمه است.
ایمیل نویسنده:
