در شهریورماه گذشته در چارچوب مسابقه‌های انتخابی جام جهانی در لبنان تن به شکست ۱-۰ دادیم و همین امر باعث شد که این مسابقه در چارچوب دیدارهای انتخابی جام ملتهای آسیا ۲۰۱۵ در استرالیا به نوعی دچار حساسیت شود.
این حساسیت تا به آن حد بود که کمیته داوری کنفدراسیون فوتبال آسیا یکی از بهترین داوران حال حاضر قاره یعنی یوچی نیشیمورا از ژاپن را به همراه کمک داور اول ساگارا تورو از ژاپن و و کمک داور دوم چونگ مینگ سانگ از هنگ کنگ را روانه تهران کند.
از دیگر سو در گفته‌های پیش از مسابقه مربیان دو تیم می‌توان به این حسایت پی برد. کارلوس کی‌روش (Carlos Queirozh) سرمربی تیم ملی ایران می‌گوید: “ما به لبنان همچون دیگر حریفان خود احترام می‌گذاریم. ما یک فوتبال تهاجمی را به نمایش خواهیم گذاشت اما این مسابقه‌ای است که باید فکورانه دنبال شود تا رضایت خاطر هواداران فراهم شود”. کی‌روش ادامه می‌دهد: “من شخصا دوست ندارم همزمان در دو جبهه بجنگم اما وقتی شرایط این چنین است ما با تمام قدرت تلاش می‌کنیم تا امتیازهای لارم را هم برای حضور در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل و هم دورنهایی مسابقات جام ملتهای آسیا کسب کنیم”.
ایران ۵ بر هیچ از لبنان برد
از دیگر سو تئو بوکر سرمربی تیم ملی لبنان با تکیه برتک گل ۳ امتیازی رودا انتر در ورزشگاه اسپورت سیتی بیروت مقابل ایران در سپتامبر گذشته می‌گوید: “ما به نسبت ایران تیم کوچکتری هستیم اما در سپتامبر گذشته توانستیم آنها را شکست دهیم”. بوکر که برای مسابقه برگشت در چارچوب مسابقات مقدماتی جام جهانی در تابستان سال آینده به ایران سفر خواهد کرد، در ادامه سخنان خود می‌گوید: “ما تاکنون کره جنوبی، کویت و ایران را شکست داده‌ایم. اگر کسی این پیروزیها را به حساب بخت و اقبال بگذارد قضاوتی سخیف و غیرمنصفانه دارد”.
هرچند بوکر کسب ۳ امتیاز در تهران را دور از دسترس بازیکنانش نمی‌دانست، اما با ترکیبی دفاعی نسبت به بازی گذشته دو تیم قدم به میدان گذاشت. تیم ملی نیز با چند تغییر به میدان مسابقه با لبنان آمد. پس از مدت های طولانی حراست از دروازه تیم ملی به عهده رحمان احمدی سپرده شد تا جای خالی سیدمهدی رحمتی را پر کند و از بخت خوش، احمدی در این روز کم کارترین بازیکن میدان بود. در خط دفاع کی‌روش از پژمان منتظری، سیدجلال حسینی، خسرو حیدری و مهرداد پولادی سود برد. این ترکیب اجازه می داد چیدمان ۳+۱ مدافعان در هر دو سمت زمین مدافع کنار را به جمع مهاجمان اضافه کند. در میانه میدان جواد نکونام، آندرانیک تیموریان، مجتبی جباری و مسعود شجاعی به کار گرفته شدند. حضور همزمان جباری و شجاعی در میانه میدان بر قدرت حفظ توپ تیم افزود خصوصا بازی مسعود شجاعی که پس از مدتها در تیم ملی درخششی قابل توجه داشت. مدتهای زیادی بود که شجاعی را در تیم ملی در حد و اندازه فوتبال خودش ندیده بودیم، اما بی‌تردید چهره شاخص خط میانی در این مسابقه آندرانیک تیموریان بود که به عنوان بازیکن میانی دفاعی از شکل گیری حرکت های تهاجمی تیم لبنان خصوصا در ۳۰ دقیقه اول مسابقه بسیار تاثیرگذار عمل کرد. هرچند بازی او ممکن است به چشم تماشاگران عادی چندان جلوه نکند اما بی‌تردید کارشناسان فوتبال او را عامل اصلی موفقیت تیم ملی در مقابل لبنان خواهد دانست و جا دارد او را بهترین بازیکن این میدان بدانیم هرچند مقامات رسمی مسابقه این عنوان را به رضا قوچان نژاد دادند. در خط حمله اشکان دژاگه و رضا قوچان نژاد حضور داشتند که دژاگه کمی عقبتر از قوچان نژاد و متمایل به سمت راست بازی می‌کرد.
ایران و لبنان در تهران به مصاف هم رفتند
هرچند رضا قوچان نژاد عنوان بهترین بازیکن مسابقه را کسب کرد اما ستاره تهاجمی تیم ملی اشکان دژآگه بود که با به دست آوردن ۲ ضربه پنالتی و دادن یک پاس گل درخششی فوق انتظار از خود نشان داد تا مشخص شود بی دلیل در لیگ برتر انگلستان به خدمت گرفته نشده است. تیم ملی در شرایط فعلی و در حال حاضر در خط آتش خود دو فوق ستاره دارد که بی‌تردید کلاسی فراتر از فوتبال آسیا دارند. رضا قوچان نژاد با زدن دو گل تجدید خاطره‌ای کرد با مهاجمان گذشته چون پیوس، محمدخانی، چنگیز، علیدوستی، مظلومی، کلانی، ایرانپاک، بهزادی و بهترین گلزن تاریخ فوتبال ایران علی دایی. با این تفاوت که قوچان نژاد یک بازیکن آموزش دیده و ماهر در زدن ضربه مناسب به توپ است و نه گلزنی غریزی و خودرو!
تحلیل کلی: بازی تیم ملی را در مسابقه با لبنان باید به ۴ فصل تقسیم کرد:
فصل اول: در فصل اول بازی بازیکنان به لحاظ روحی تحت فشار باخت در بیروت قرار داشتند و بر این مبنا تک تک بازیکنان تلاش می‌کردند که با انجام وظایف خود از بروز هر اشتباه فردی جلوگیری کنند تا همچون بیروت به ناحق پذیرای گل ناگهانی حریف نشوند. در بیروت تک مهاجم لبنان در حضور ۶ مدافع و دروازه‌بان ایران موفق به ضربه‌زنی شده بود و این کابوسی بود که تک تک بازیکنان تیم ملی سنگینی بار آن را در شروع بازی بر دوش خود حس می‌کردند. فشار عصبی روی بازیکنان باعث شده بود تک تک بازیکنان با بیشترین تلاش از اشتباه جلوگیری کنند. حفظ مالکیت توپ و پاس های تک ضرب امن که بیشتر رو به عقب بود اساس بازی تیم ملی را در ۲۵ دقیقه اول تشکیل می‌داد. در این فصل جلوگیری از بازی سازی تیم لبنان از مهمترین مسایل بود. همانگونه که گفتیم بی شک آندو تیموریان به عنوان بازیکن میانی دفاعی نقش بزرگی در تخریب توپ های تیم لبنان داشت. آندو یک بازی بی نقص و تمام عیار را نشان داد و تاثیری انکارناپذیر در فصل اول بازی داشت.
با گذشت ۲۰ دقیقه از شروع بازی بازیکنان تیم ملی بازی را از میانه زمین رو به دروازه لبنان جلو بردند. حضور دو مدافع کناری تهاجمی یعنی حیدری و پولادی این امکان را به تیم ملی می‌داد که در چیدمان ۳+۱ خط دفاع به تناوب از هر دو کناره بازیسازی تهاجمی را انجام دهد و همین امر منجر به گل دقیقه ۲۵ رضا قوچان نژاد شد.
فصل دوم: گل دقیقه ۲۶ رضا قوچان نژاد آغازی برای فصل دوم بازی بود. در این فصل بازیکنان تیم ملی با به ثمر رساندن گل اول صاحب روحیه شده و حرکت های هجومی زیادی را به روی دروازه لبنان تدارک دیدند یعنی ضمن رعایت اصول دفاعی، حرکتهای ترکیبی تهاجمی متعددی را پایه‌گذاری کردند به طوری که نهایتا در وقت اضافه نیمه اول دفاع لبنان مجبور به خطا روی اشکان دژاگه در درون محوطه جریمه شد و جواد نکونام در ۱۲۸ بازی ملی خود با به ثمر رساندن ضربه پنالتی سی‌امین گل خود را به ثبت رساند.
فصل سوم: به ثمر رسیدن گل دوم در پایان نیمه اول موجب شد که با شروع نیمه دوم بازیکنان تیم ملی با اعتماد به نفس و اطمینان از کسب پیروزی یکی از درخشانترین بازیها را به نمایش بگذارند. از سویی بازیکنان لبنان که در نیمه اول امیدوار بودند با جبران گل خورده به بازی برگردند با قبول گل دوم دچار تنش عصبی شدند و از دیگر سو بازیکنان تیم ملی با آرامش و به دور از تنش عصبی بازی را دنبال کردند. در این مقطع تیم ملی یک فوتبال روان تهاجمی را دنبال کرد در حالیکه بازیکنان عصبی لبنان بازی دفاعی را پی گرفتند و همین امر سبب شد در دقیقه ۶۰ بازی “نور منصور” برای جلوگیری از حرکت دژاگه به سوی پاس ارسالی از جناح چپ اقدام به گرفتن دست وی کند که این حرکت از نظر داور مسابقه دور نماند. در این لحظه نیشیمورا ضمن اعلام ضربه پنالتی کارت زرد دوم را به بازیکن خاطی نشان داد که باعث اخراج وی از بازی شد. جواد نکونام دومین گل خود و سومین گل تیم ملی در این مسابقه را باز از روی نقطه پنالتی به ثمر رساند. ده نفره شدن لبنان و به ثمر رسیدن گل سوم تیم ملی باعث تفوق روحی بازیکنان ایران شد به قسمی که تنها دو دقیقه بعد رضا قوچان نژاد دومین گل خود و چهارمین گل تیم ملی را به ثمر رساند. حرکت منسجم تیمی روی این گل واقعا چشمگیر بود. وقتی مجتبی جباری توپ دریافتی از خسرو حیدری را تک ضرب به اشکان دژاگه رساند این بازیکن با پیشروی و ورود به محوطه جریمه توپ حاضر و آماده‌ای را در دهانه دروازه به قوچان نژاد رساند تا وی با یک ضربه محکم بغل پا توپ را به سقف دروازه لبنان بکوبد بدون آنکه مدافعان و دروازه‌بان لبنان در این صحنه بتوانند حرکت مثبتی انجام دهند. گل دوم قوچان نژاد توانست خاطره گلزنان بزرگ فوتبال ملی را در خاطره‌ها زنده کند. بی‌تردید حضور دژاگه و قوچان نژاد به عنوان دو فوق ستاره در تیم ملی در این مقطع موهبتی است که باید نهایت بهره را از این موقعیت برد. این دو بازیکن بلاشک در سطحی فراتر از فوتبال آسیا قرار دارند و بی‌دلیل نیست که دژاگه در تیمی چون فولهام در لیگ برتر بریتانیا فوتبال بازی می‌کند. بازی درخشان تیم ملی در این فصل تا حدود ۱۰ دقیقه بعد ادامه داشت اما به ناگهان کی‌روش سرمربی تیم ملی با سه تعویض بازی را به فصل آخر و ضعیفترین فصل این بازی برد.
فصل چهارم: معلوم نبود تصمیم کی‌روش در فراخواندن محمد نصرتی (از دقیقه ۶۹)، یعقوب کریمی (از دقیقه ۷۲) و مهرداد اولادی (از دقیقه ۷۹) به میدان مسابقه به ترتیب به جای پژمان منتظری، مجتبی جباری و اشکان دژاگه برای دستیابی به چه هدفی دنبال شد؟ اگر فرض کنیم اولین حضور در میدان یعقوب کریمی برای روحیه دادن به این پدیده تازه فوتبال قابل قبول باشد به میدان آوردن محمد نصرتی را چگونه باید تحلیل کرد که اندک اندک به سال های پایانی فوتبال خود نزدیک می‌شود؟ از دیگر سو حضور اولادی به چه منظوری انجام شد؟ هرچند جواد نکونام به دلیل درخشش فردی مسعود شجاعی توانست روی پاس ارسالی وی سومین گل خود را در دقیقه ۸۰ به ثمر رسانده و به قول فردوسی پور هت تریک کند، اما افت بازی تیمی پس از تعویض‌ها کاملا چشمگیر بود. در شرایطی که تیم ملی فوتبالی یک سر و گردن بالاتر از لبنان را به نمایش گذاشته بود و با حفظ همان روال می‌توانست به گلهای بیشتر دست پیدا کند ناگهان کی‌روش رو به یک بازی تاخیری رو به عقب آورد که تحت هیچ شرایطی منطقی و قابل قبول نبود. آیا کی‌روش این دغدغه را داشت که تیم ملی در ۱۰ دقیقه پایانی پذیرای شکست و ناکامی در مقابل تیمی شود که طی ۸۰ دقیقه حتی یک خطر جدی روی دروازه ما ایجاد نکرده بود؟
شرایط بازی به گونه‌ای بود که کی‌روش می‌توانست از دقایق پایانی به عنوان یک تمرین بسیار جدی بهره برده و تاکتیک های تیمی و روشهای متفاوت تهاجمی را تمرین کند، اما بیرون بردن ۳ بازیکن از ۳ خط مختلف و به میدان آوردن بازیکنانی که دلیل حضورشان مشخص نبود نشان داد که سرمربی تیم ملی در قواره چنین تیم بزرگی نیست.
مسابقه با لبنان نشاندهنده جایگاه واقعی فوتبال ملی ما در آسیا شد و نشان داد که تیمهایی نظیر لبنان در چه سطح نازلی نسبت به فوتبال ما قرار دارند. نه تنها لبنان که حتی دیگر تیم های آسیایی نظیر ازبکستان و قطر و کویت و امارات که سعی در بالا کشیدن خود دارند و سرمایه‌گذاری های فراوان در این راه انجام داده به دلیل عدم بهره‌مندی از نیروی انسانی مستعد، هرگز توانایی رقابت با فوتبال ما را ندارند.
بازیکنان جوان و مستعد در فوتبال ما چنانچه مدارج علمی را به درستی طی کنند ستارگانی فراتر از فوتبال آسیا خواهند بود که حضورشان در هر جام جهانی و قهرمانی در سطح آسیا امری عادی تلقی شود.
اینک پس از لبنان چشم انتظار دیدار با کویت هستیم که در بازی همزمان توانست با نتیجه ۳-۲ از پس تایلند برآید.
* سیدعلی پورحسینی مترجم کتاب “راهنمای مربیگری و آموزش شگردهای فوتبال”برای فدراسیون فوتبال و مولف مجموعه ۴ جلدی آموزش سیستم ها در فوتبال است. مقالات و تحلیل های او در روزنامه جهان فوتبال، مجله دنیای ورزش و سایت زندگی فوتبال منتشر شده است.
