ماهِ فوریه مدتی است که در سراسر آمریکای شمالی به عنوان «ماه تاریخ سیاهان» شمرده می شود تا فرصتی باشد برای بازیابی و بازتعریف تاریخ این تحت ستم ترین بخش جامعه ی جهان نو.
به مناسبت این ماه، هر هفته در شهروند یک نفر از مشاهیر سیاه پوست کانادایی را، از رشته های مختلف معرفی می‌کنیم. امروز قریب ۸۰۰ هزار سیاه پوست در کانادا زندگی می‌کنند که ۵/۲ درصد جمعیت کشور را شامل می شوند. انتاریو با قریب ۵۰۰ هزار نفر (نزدیک ۴ درصد جمعیت) سیاه نشین ترین استان کشور است.
اسکار پیترسون (۲۰۰۷-۱۹۲۵)
پیتانیست و آهنگساز
اسکار امانوئل پیترسون پیانیست و آهنگ سازی بود که از سوی دوک الینگتون، از بزرگان جاز آمریکا، لقب «ماهاراجه ی کیبورد» را دریافت کرد. پیترسون بیش از ۲۰۰ ترانه منتشر کرد، برنده ی هشت جایزه ی گرمی شد و در طول حرفه اش جوایز و افتخارات متعددی دریافت کرد. پیترسون را بی اغراق می توان کاندیدای بزرگ ترین پیانیست جاز تاریخ دانست. او بیش از ۶۰ سال اجرا کرد و صدها هزار نفر در سراسر جهان مجذوب اجراهایش بودند.
اسکار پیترسون پیانیست برجسته کانادایی
اسکار در سال های بین دو جنگِ جهانی در مونترال و در خانواده ای به دنیا آمد که از جزایر هند غربی (دریای کارائیب) به کانادا مهاجرت کرده بودند. پدرش در راه آهن، باربری می‌کرد و البته در وقت آزادش، ترومپت و پیانو هم می زد. اسکار در محله ی «لیتل بورگوندیِ» مونترال بزرگ شد که جمعیت غالبش سیاه بود و از مهدهای پا گرفتن جادوی آن سال ها، یعنی جاز، به حساب می آمد. او از همان پنج سالگی ترومپت و پیانو می نواخت اما در هفت سالگی، به بیماری سل مبتلا شد و همین بود که از ترومپت نوازی افتاد و تمرکزش را بر پیانو قرار داد. علاوه بر پدرش، خواهرش، دیزی، از اولین معلم های او بودند. دیزی نه فقط برادرش که بسیاری از بزرگان پیانوی کانادا را تربیت کرد و دخترش نیز به روزنامه نگاری مشهور بدل شد. اسکار در ضمن از پیانیستِ مجارتبار، پل ده مارکی، درس می گرفت که در مجارستان زیر نظر ایستوان تومانِ شهیر درس خوانده بود که خود شاگرد فرانس لیست، آهنگساز ملی مجارستان، بود.
اسکار از نه سالگی جوری پیانو می زد که نوازندگان حرفه ای او را استعدادی درخشان می دانستند. او سال های سال روزی چهار تا شش ساعت تمرین پیانو می‌کرد و این عادت را تا زمان پیری حفظ کرد. تنها در آخرین سال ها بود که این تمرین پیانو به روزی یکی دو ساعت کاهش یافت. اسکار در ۱۹۴۰ (در سن چهارده سالگی) در مسابقه ای که سی.بی.سی در سراسر کانادا سازمان داده بود، اولین جایزه اش را کسب کرد. این جا بود که بالاخره از دبیرستان بیرون زد و نوازنده ی حرفه ای شد. هر هفته یک بار در رادیو می نواخت و در ضمن در هتل ها و کنسرت های متعدد.
اسکار پیترسون در دوران جوانی. او از ۹ سالگی پیانو می نواخت
از دهه ی ۱۹۵۰ بود که شهرت اسکار جهانی شد و در دهه های آتی کنسرت های متعددی در سراسر جهان برگزار کرد. معروف ترین قطعاتی که خود ساخت را می توان «کانادیانا سوئیت» (Canadiana Suite) و «سرودی برای آزادی» (Hymn to Freedom) دانست که دومی در دهه ی ۱۹۶۰ و با الهام از جنبش حقوق مدنی آمریکا ساخته شد. او رفت تا به یکی از بزرگ ترین هنرمندان زنده ی کشور بدل شود. در سال ۱۹۹۳ ژان کریتین، نخست وزیر لیبرال، به او پیشنهاد داد فرماندار کل انتاریو شود، اما اسکار این تقاضا را رد کرد. کریتین که ترتیب دیدار نلسون ماندلا و پیترسون را هم داده بود، او را مشهورترین کانادایی کل جهان نامید. اسکار در عوض تقاضای ریاستِ صوری دانشگاه یورک را پذیرفت و از ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ این عنوان را با خود داشت.
اسکار از کودکی با بیماری های مختلف سر می‌کرد (از جمله آرتروز، بلای جان هر پیانیستی) اما هیچ‌گاه دست از اجرا برنداشت. وقتی در اوایل دهه ی ۹۰ بر اثر سکته، دست چپش از کار افتاد، شروع به اجرای یک دستی کرد. باب ری، نخست وزیر نیودموکرات انتاریو در آن سال ها (که خود نیز پیانیستی آماتور بود) می گفت «اسکارِ یک دستی از هر کس دیگری که دو دستی بنوازد هم بهتر است.» پیترسون در سال ۱۹۹۷ جایزه ی یک عمر دستاورد هنریِ گرمی را دریافت کرد.
این پیانیستِ خستگی‌ناپذیر قرار بود در سن ۸۲ سالگی در فستیوال جاز تورنتوی ۲۰۰۷ هم اجرا کند اما به دلیل وضعیت بد سلامتی اش آن کنسرت را لغو کرد و چندی بعد، در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷، از بیماری کلیه در خانه اش در میسیساگا جان سپرد.
جوایز و نشان‌های دریافتی:
*نشان کانادا (Order of Canada)
*نشان ملی کبک
*نشان هنر و ادبِ فرانسه
*دکترای افتخاری از دانشگاه های کارلتون، کوئینز، کنکوردیا، مک مستر، مانت الیسون، ویکتوریا، وسترن انتاریو، یورک، تورنتو و لاوال در کانادا. دانشگاه های نورت وسترن و نیاگارا در آمریکا.
از یادگارهایش در کانادا:
*مجسمه ای در مرکز ملی هنر در اتاوا که در سال ۲۰۱۰ به دست ملکه الیزابت افتتاح شد
*«کرسی اسکار پیترسون در آموزش جاز» در دانشگاه یورک
*سالن کنسرت اصلی دانشگاه کنکوردیا به نام او است
* «میدان اسکار پیترسون» در «تورنتو دامینیون سنتر» (نام‌گذاری توسط شهرداری تورنتو)
*«مدرسه ی اسکار پیترسون» در میسیساگا (در چند کیلومتری خانه اش). این کار توسط هیئت امنای مدارس منطقه ی پیل و در سال ۲۰۰۵ (یعنی در زمان حیاتش) صورت گرفت. اسکار چندین بار از این مدرسه دیدار کرد و بعضی سازهایش را به آن اهدا کرد.
*مدرسه ی اسکار پیترسون در استوفویل (نام گذاری توسط شهرداری منطقه ی یورک در سال ۲۰۰۹).
*«خوابگاه اسکار پیترسون» در دانشگاه تورنتو (پردیس میسیساگا)
*سال ها است کمپینی در فیس بوک از شهرداری مونترال می خواهد نام ایستگاه متروی «لیونل گرول» را به اسکار پیترسون تغییر دهد. (شهرداری اما سیاستی دارد که دیگر نام ایستگاه ها را تغییر ندهد.)
