ظلم، جهل و برزخیان زمین
شهروند ـ فرح طاهری: چهارمین نشست کتاب ماه تهرانتو به همت فرشته مولوی، روز ۲۲ فوریه ۲۰۱۳ در سالن شماره ۳ مرکز امور شهری نورت یورک برگزار شد. در این جلسه، کتاب “ظلم، جهل و برزخیان زمین” اثر محمد قائد با حضور محمد تاج دولتی، نیاز سلیمی و رضا فرخ فال (به صورت ویدیویی) بررسی شد.
در آغاز، فرشته مولوی نوشته ای را که محمد قائد به مناسبت بررسی کتابش ارسال کرده بود، خواند.
از راست: نیاز سلیمی، فرشته مولوی، محمد تاج دولتی
در ادامه دکتر محمد تاج دولتی نقد خود را ارائه داد. او در بخشی از نقدش گفت: کتاب محمد قائد به نظر من بسیاری جنبه‌های مثبت دارد و چندتا هم جنبه کمتر مثبت. محمد قائد در این کتاب نگاه روزنامه‌نگارانه‌ای به مسائل دارد و تلاش می‌کند به هر رویدادی از جنبه‌های گوناگون نگاه کند. تفاوت بزرگ یک روزنامه‌نگار – نویسنده با کسی که صرفا آکادمیک هست و کتاب می‌نویسد و یا نویسنده‌ای غیر آکادمیک این است که معمولا نویسندگان کتابهای سیاسی- اجتماعی یک نوع گرایش عقیدتی- سیاسی شناخته شده‌ای دارند که حاصل کارشان رنگ گرفته از آن اعتقادها و گرایش‌هاست. اما، روزنامه نگاری مانند قائد، به خاطر روزنامه نگار بودنش نگاهی همه جانبه و غیر عقیدتی و یا کمتر عقیدتی به مسائل دارد و تجربه‌های همه جانبه دیدن رویدادها و ساده بیان کردن آنها را در نوشتن اثرش بکار می‌گیرد.
این کتاب ضمن همه جانبه دیدن موضوعات، در ضمن بسیار دشوار هم هست. به دلیل حجم بسیار اطلاعات تاریخی و مثالها و استنادهایی که برای بیان نظراتش بکار می‌گیرد، خواندن و فهم کتاب را دشوار می‌کند.
تاج دولتی تأکید کرد: ما مثل محمد قائد در تاریخ روزنامه نگاری ایران بسیار کم داشته و داریم. بسیاری از نام های شناخته شده و معروف روزنامه نگاری ایران، یا از دنیای سیاست به حرفه روزنامه نگاری آمدند و یا از حرفه روزنامه نگاری آغاز کردند و سپس به دنیای سیاست رفتند؛ یا سالهایی را در این حرفه ماندند و بعد به کلی کنار کشیدند و به حرفه‌ای دیگر پرداختند… اما کسانی که عمرشان را در این حرفه گذرانده باشند و حاصل تجربه‌ها و آموخته‌ها و دانش خودشان را به صورت کتابهایی از نوع همین کتاب قائد منتشر کرده باشند بسیار اندک‌اند. در جامعه ما حرفه روزنامه نگاری برای گروه قابل توجهی یک حرفه عبوری و موقتی است.
رضا فرخفال میهمان راه دور برنامه
تاج دولتی افزود: این کتاب می‌توانست یک پروژه بزرگ تاریخ اجتماعی ایران باشد، اگر فرصت و امکان اجرای آن در اختیار کسی مانند قائد قرار می‌گرفت. هر یک از فصل های کتاب می‌تواند کتاب جداگانه و بسیار مفید و جالبی باشد. قائد در این کتاب به مسائلی اشاره می‌کند که به نوعی بیان آنها جسارت و شهامت می‌خواهد. مثلا در فصلی که درباره واقعه ۲۸ مرداد بحث می‌کند، اشاره می‌کند که باید شیوه نگاهمان به واقعه ۲۸ مرداد و شخص دکتر مصدق را به کلی عوض کنیم. به شکلی به ضرورت تابوشکنی ذهنی افراد اشاره می‌کند که باید شخصیت‌ها و رویدادها را همه جانبه دید، با همه نکات و ویژگی‌های مثبت و منفی آنها.
پس از این نقد، نوبت به نویسنده ی از راه دور، رضا فرخفال رسید که نظراتش را طریق ویدیویی که ارسال کرده بود، با حضار درمیان گذاشت.
نیاز سلیمی سومین سخنران این جلسه بود. او گفت، من به نویسنده نمی پردازم و برداشت خودم را از کتاب می گویم، و اضافه کرد که کتاب بسیار مشکلی بود و من با چیزی اینقدر موافق و اینقدر مخالف نبودم.
کتاب ظلم، جهل و برزخیان زمین از محمد قائد بررسی شد
سلیمی با اشاره به این که کتاب به بهانه ی گفت وگوی تمدن ها نوشته شده، بخشی از کتاب را که در این زمینه بود، خواند و گفت، قائد می گوید در درون هر فرهنگ تعداد زیادی خرده فرهنگ وجود دارد و نمونه هایی می آورد. سلیمی افزود، قائد به ضرورت گفت وگوی میان خرده فرهنگ ها تأکید دارد ولی خیلی زود از این موضوع بیرون می آید و تا انتهای کتاب تقابل فرهنگ غرب و شرق مدنظرش است و به نحو چشمگیری به نفع فرهنگ غرب نظر می دهد.
سلیمی تأکید کرد که خلاصه ای از کتاب ننوشته چون غیرممکن بود و برای فهم نظر آقای قائد باید حتما کتاب را خواند.
سلیمی همچنین نظر قائد در مورد جنگ را گفت و اینکه قائد در طول کتاب نظر منفی نسبت به جنگ ارائه نداده و اینکه ماشین جنگی غرب چه مزیت هایی بر ارتش های شرقی دارد.
او همچنین افزود: سه شخصیت است که قائد مفصل درباره شان نوشته، یکی ادوارد سعید، دیگری دکتر شریعتی و سومی دکتر مصدق. و در ادامه نظر قائد را درباره ی این سه تن گفت.
بخش پایانی جلسه، به پرسش و پاسخ اختصاص داشت.
فیلم سخنرانی های این جلسه را که به همت فرهنگخانه ی ایرانی تهیه شده، در لینک های زیر ببینید.
نقد محمد تاج دولتی را اینجا ببینید.
نقد رضا فرخفال را اینجا ببینید.
نقد نیاز سلیمی را اینجا ببینید.
