اختلال نافرمانی یا ODD در ۶تا ۱۰ درصد کودکان یافت می شود که مشخصه آن رفتارهای منفی کودک در مقابل والدین و دیگر بزرگسالان است و گاهی با اختلال سلوک یا کمبود توجه اشتباه گرفته می شود اگر چه می تواند از علایم ثانویه اختلالات خلق و بیش فعالی باشد ولی خود به تنهایی یک اختلال ویژه است.
برخورد بین کودک و والدین
معیارهای تشخیص بالینی:
به راحتی از کوره در رفتن
جدال با والدین و بزرگسالان در اکثر موارد
عدم تمکین خواسته های بزرگسالان
سرزنش دیگران برای اشتباهات خود
آزار عمدی دیگران
زودرنجی
مخالفت و دشمنی همراه با خشم و کینه
احساس قربانی بودن و توجیه رفتار با این احساس
وجود این علایم بیش از شش ماه به طور مداوم نشانه اختلال است مگر این که بروز و ادامه آن به دلیل آسیب جسمی یا عاطفی کودک باشد.
در اغلب موارد خانواده ها چون قادر به مدیریت رفتار این گونه فرزندان نیستند کوتاه آمده و با برخورد منفعلانه زمینه های رفتار ناسازگارانه را در فرزندان خود تقویت می کنند.
مدیریت رفتار بچه های ناسازگار
ـ خشم خود را کنترل کنید:
آرام باشید و بدانید که رفتار فرزندتان به دلیل وجود اختلالی است که نیاز به کنترل دارد. همچنین از بحث و جدال خودداری کنید، زیرا هدف شما تغییر رفتار کودکتان است نه خشم و انتقامجویی.
ـ باصراحت و قاطع باشید:
یکی از خصوصیات این بچه ها این است که والدین خود را وادار به انجام کارهایی می کنند که مایل به انجام آنها نیستند. باآگاهی به این موضوع سعی کنید بدون تسلیم شدن به خواسته های نابجای کودکان، صریح، محکم و قاطعانه با رفتارهای او برخورد کنید.
ـ مسئله فرزندتان را شخصی نکنید:
مواظب باشید در دام جنگ قدرت نیفتید. بپذیرید که این یک مشکل رفتاری مربوط به فرزندتان است که تنها با قاطعیت قابل حل است و مشکل شما نیست. سعی کنید حتی با وجود خشم و ناراحتی نقش فردی آرام را بازی کنید که بدون احساس گناه به حل مسئله می پردازد.
ـ شما والد هستید نه دوست:
سعی نکنید با ایفای نقش یک دوست، خود را در سطح فرزندان آورده اقتدار والدینی خود را از دست بدهید. وظیفه شماست که با صراحت رفتارهای نامناسب فرزندتان را اصلاح کنید. او را با نتایج رفتارش روبه رو کرده وادارش کنید که به قوانین خانواده احترام بگذارد.
در نهایت این که:
کاملا قابل درک است که تحمل و تربیت کودکان ناسازگار بسیار دشوار است ولی باور کنید که با آرامش، قاطعیت، صراحت و اقتدار و نیز با آشنایی و به کارگیری اصول تغییر رفتار این کار امکان پذیر است.
* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.
