پرچم ترک سرخ است
رنگ سرخ آتش است
(قاشقارلی ماحمود – محمود کاشغری – دیوان لغت ترک)
ـ جنبش سراسری و عظیمی که در ترکیه جریان دارد، توده ای ترین، وسیع ترین و مصمم ترین جنبش تاریخ ترکیه است. جنبشی که بی وقفه و پی در پی همچون توفانی سهمگین از راهپیمائی ۲۵۰ هزار نفری “اتحادیه جوانان ترکیه” TGB در ۱۹ مه ۲۰۱۳ در استامبول آغاز گردید چهره ای دیگر از ترکیه معاصر را در مقابل دید جهانیان قرار داد.(۱) حکومت ترکیه و حامیان بین المللی آن به بن بست رسیده اند، زیرا بعد از این، حکومتAKP دیگر نمی تواند برنامه ای که آنها برای ترکیه و منطقه طرح ریزی کرده اند عملی کند. حکومت اردوغان، هم از طرف حزب خود و متحدین داخلی اش و هم از طرف متحدین بین المللی خود زیر فشار است. حامیان اردوغان به دنبال چاره جوئی و یافتن راه خروج از بحران، ناگزیر جایگزینی و یافتن “بدیلی” برای ادامه حیات سیستم حاکم، این بار بدون اردوغان را آزمایش خواهند کرد.
اعتراضات در میدان تقسیم در سکوت ادامه دارد گرچه پلیس به شدت آن را سرکوب کرده است
ـ در مورد آینده ترکیه یک مبارزه مرگ و زندگی در جریان است. حامیان غربی حکومت که تا دیروز سرسختانه پشت اردوغان و سیاست هایش ایستاده بودند، با اوج گیری جنبش به هزار و یک دسیسه و توطئه روی آورده اند تا جنبش را مهار و آن را در جهت منافع خود هدایت کنند. در این میان رسانه های خودی و طرفدار حکومت نقش برجسته ای ایفاء می کنند. جدا کردن توده های بپا خاسته از عصیان نسل جوان و “سازمان جوانان ترکیه” TGB که به مثابه موتور جنبش و جوش و خروش آن عمل می کند. هدف ایجاد شکاف، بدبینی و نفاق در صفوف جنبش است. از صدها کانال تلویزیونی فقط سه کانال تظاهرات و اعتراضات را گزارش می دهند! چنان که در روزهای اوج جنبش مشغول پخش حیات وحش پنگوئن ها بودند! آنها ابتدا خود را به کوچه علی چپ زدند، انگار نه انگار، ولی موفق نشدند. امروز با تمام توان و امکانات خود کوشش می کنند جنبش را کانالیزه کنند. هنگامی که یک کشور ۷۶ میلیونی از شهر ادرنه تا ترابوزان، از قارص تا ازمیر بپاخاسته است روزنامه “حریت” پرتیراژترین روزنامه ترکیه با چاپ تصویر دو جوانی که همدیگر را می بوسند، می نویسد:”لب در لب عشق بازی می کنند”. در حالی که، درک نسل جوان بپاخاسته ترکیه از آزادی این نیست. رسانه های وابسته ادعا می کنند که قصد آنها (جنبش جوانان) “عشق بازی گروهی در مساجد است”! عکس هایی که این رسانه ها منتشر می کنند نمونه کامل یک جنگ روانی است که علیه جنبش به راه انداخته اند.
ـ آنها مبارزه برای آزادی، لائیسیسم، جمهوریت و استقلال را به سطح آزادی بوسیدن تنزل داده و از این طریق می خواهند جنبش را به انفعال بکشانند. از دیدگاه آنها مردم باید تابه و قابلمه و کفگیر خود را که مظهر اعتراض به فقر و نداری است به آشپزخانه هایشان برگردانند و مبارزه را خاتمه یافته تلقی کنند. شهردار استامبول و به دنبال آن نخست وزیر اردوغان پیشنهاد کرده اند که حاضرند آینده پارک “گزی” را به رفراندوم بگذارند! انگار جنبش ده ها میلیونی سرتاسر ترکیه تنها به خاطر نجات پارک گزی بوده است!
دو خبرنگار کانادائیCBCکه توسط پلیس استامبول دستگیر شده بودند در مصاحبه خود با خبرگزاری CBC اظهار داشتند که: “رسانه های ترکیه با حکومت هماهنگ اند”. ترکیه از نظر تعداد روزنامه نگاران زندانی مقام اول را در دنیا دارد. این هم دموکراسی نوع “اسلام میانه رو” که اردوغان آنرا “دموکراسی پیشرفته”Ileri Demokrasi می نامد! تصاویری که از طریق شبکه های اجتماعی پخش می شود لباس شخصی های حکومت را نشان می دهد که مشغول ساختن و پرتاب کوکتل مولوتوف به اعتراضات مردم هستند تا بتوانند جنبش مدنی و مسالمت آمیز را به خشونت متهم کرده و بهانه سرکوب قهرآمیز جنبش را فراهم سازند.(۲)
ـ شعاری که امروز ده ها میلیون شهروند ترکیه فریاد می کشند، شعاری که ده ها میلیون شهروند ترکیه را علیه حکومت متحد می کند چیست: “ما سربازان آتاتورک هستیم”. روزنامه “حریت” عکسی از دو جوان را که کنار هم در پارک “گزی” دراز کشیده اند منتشر کرده که روی تکه کاغذی نوشته اند: “ما سرباز کسی نیستیم”! این است عکس العمل رسانه های طرفدار حکومت در مقابل جنبش، حکومت دلالان پول داغ، غارتگران ثروت های ملی، رانت خواران جماعات مذهبی، بورس بازان. طبقه اقتصادی نوظهور و نوکیسه ای که مشغول غارت و چپاول است، انگار این کشور را فتح کرده است. مردم به درستی آنها را “چهار زالو” Dört Sülük می نامند. نسل جوان و عصیانگر ترکیه مصمم به ادامه راه آتاتورک و به ثمر رساندن انقلاب دموکراتیکی است که در نیمه راه متوقف شده است، ولی در طول یازده سال حکومت “حزب عدالت و توسعه” هر روز بخشی از میراث باقی مانده اش با کینه توزی به مسلخ می رود.
ـ کشوری که کاخ ریاست جمهوری اش را تسلیم آمریکا کرده، کشوری که نخست وزیرش با افتخار در هر فرصتی با زبان خود می گوید که “من همصدر پروژه خاورمیانه بزرگ ام” یعنی مامور یک دولت دیگر هستم و این وظیفه را به عهده من گذاشته اند تا هم ترکیه و هم منطقه را طبق طرح ها و منافع ژئو پولتیک آنها سازماندهی کنم. تعریف آزادی اش نیز نمی تواند غیر این باشد. فرهنگ امپریالیستی، کشورهایی را که در جهل و تاریکی قرون وسطی به نیستی می کشاند، نه تنها عصیان که عشق را نیز به قتل می رساند. نمونه های افغانستان، عراق، لیبی و مصر در مقابل چشم جهانیان است.(۳)
ـ تمام مسئله امروز در جبهه مردم بپاخاسته عبارت از این است که با حلقه زدن در اطراف رهبری جنبش می باید به سمت هدف درستی پیش رفت. هدف سازماندهی و برپایی یک حکومت ملی است. پایه های احزاب موجود در مجلس و خارج از مجلس زیر شعار “ما سربازان آتاترک هستیم” گرد هم آمده اند. این جنبش توانسته است که پایه های خلق کرد را نیز در آغوش گیرد. شعار: “با متحد شدن مدام پیروز خواهیم شد، Birleşe Birleşe Kazanacağız تجلی این وحدت است.
سخن از پایه های میلیونی احزاب سیاسی است که در مجلس حضور دارند، زیرا رهبران احزاب فوق ساز دیگری می زنند. تکلیف رهبری AKP روشن است. رهبر “حزب حرکت ملی” MHP “دولت باهچلی” که یک حزب ملی گرای افراطی است در آغاز جنبش گفته بود: “ما از چاهی که ته آن معلوم نباشد آب نمی خوریم”، امروز می گوید: “هیچ فردی از حزب ما در این جنبش شرکت نکرده است”! رهبر حزب کردی “حزب صلح و دموکراسی” BDP “صلاح الدین دمیرتاش” که شاخه سیاسی PKK در مجلس محسوب می شود گفته است: “پایه های ما نمی تواند با فاشیست ها و نژادپرستان در یک جنبش باشند”!
باهچالی معمار روی آوردن حکومت اردوغان است. او با اعلام غیر منتظره لزوم انتخابات قبل از موعد و بدون مشورت با شرکای ائتلافی خود در حکومت بلنت اجویت و حتی بدون اطلاع رهبری حزب خود کمک کرد تا اردوغان در ۳ نوامبر ۲۰۰۲ به حکومت برسد. باهچالی در طول بیش از یازده سال حکومت AKP علی رغم هیاهوی زیاد و خط و نشان کشیدن ها و حتی متهم کردن اردوغان به “خیانت ملی”، در تمام موقعیت های حساس به لایحه های حکومت AKP در مجلس رای مثبت داده است، و به نظر می رسد امروز هم همان سیاست را به شکل دیگری ادامه می دهد. او مدام از نمایندگان مجلس خود می خواهد که از پیوستن به جنبش حذر کنند. صلاح الدین دمیرتاش و حزب اش دست در دست حکومت AKP مشغول بازی کردن نقشی است که آمریکا در چارچوب “گشایش کرد” به عهده این حزب گذاشته است. این حزب پای ثابت پروژه خاورمیانه بزرگ آمریکاست و رای۲۱نماینده مجلس آن همیشه در جیب اردوغان بوده است. آوردن پوسترهای اوجالان به میدان تقسیم در اوج جنبش و به دنبال آن پیام اوجالان به طرفدارانش که نگذارید جنبش به دست ملی گراها بیافتد! در دریای اعتراضات میلیونی و در میان پرچم های سرخ و سفید غرق شد.
این واقعیتی انکار ناپذیر است که نه تنها پایه های این احزاب که پایه های AKP نیز در چهار گوشه ترکیه به جنبش پیوسته اند.(۴)
ـ حکومت اردوغان در میدان تقسیم به جمهوریت، لائیسیسم و خواست استقلال ترکیه از قدرت های غربی حمله کرد، مردم از جمهوریت، لائیسیسم و استقلال دفاع کردند. در ۳۱ می شعارهای “ما با متحد شدن مدام، پیروز خواهیم شد”، “ما سربازان آتاترک هستیم” به میدان آمدند. در روزهای بعد صدها هزار نفر با مارش “دهمین سال” و مارش “سرکوه ها را مه گرفته” از “پل بغاز” (بسفور) از سمت آسیا به بخش اروپا به طرف میدان تقسیم سرازیر شدند. ده ها میلیون شهروند ترکیه زیر پرچم سرخ و سفید، زیر پرچم متحد کننده ترکیه و با شعار ما سربازان آتاترک هستیم به هم پیوستند. دل ها آکنده از امید به آینده، ترک و کرد و سنی و علوی و چپ و راست و مذهبی را در یک لحظه تاریخی و در سمت یک هدف سرنوشت ساز بهم نزدیک کرده است، ترکیه فقط و فقط با چنین همبستگی ملی آگاهانه ای می تواند از لبه پرتگاهی که حکومت حاکم با همدستی متحدین غربی اش تدارک دیده اند جان سالم بدر برد، زیرا بازی کردن نقش چماق غرب در منطقه، خود ترکیه را در معرض یک فروپاشی همه جانبه قرار داده است.
پانویس ها:
۱) ۱۹ مه ۲۰۱۳ مصادف با ۱۹ مه ۱۹۱۹ روز ورود مصطفی کمال و نوزده تن از یاران نزدیک اش به بندر سامسون در دریای سیاه است. این روز سرآغاز سازماندهی جنگ رهایی بخش ملی ترکیه علیه اشغالگران اروپایی است که به دنبال شکست و تسلیم عثمانی در جنگ جهانی اول شهر استامبول پایتخت عثمانی را اشغال و در تدارک تقسیم ترکیه بین خود بودند.
۲) مصاحبه رادیو CBC با دو تن از خبرنگاران کانادایی دستگیر شده در استامبول. ۱۳ ژوئن ۲۰۱۳ رادیو CBC
۳) منظور توافق نامه محرمانه ۹ ماده ای عبدالله گول وزیرخارجه وقت ترکیه (رئیس جمهور کنونی ترکیه) با کالین پاول خارجه وقت آمریکا در ۳ مارس ۲۰۰۳ است که به دنبال دستگیری یازده سرباز ترکیه توسط نیروهای آمریکا در سلیمانیه عراق صورت گرفت. این توافق نامه بدون تصویب و حتی آگاهی مجلس ملی ترکیه انجام گرفته ولی همه مواد توافق نامه توسط حکومت ترکیه انجام شده است. عبدالله گول مضمون توافق نامه را طی مصاحبه ای با “سدات سرت اوغلو” خبرنگار روزنامه “وطن” به زبان آورده است.
۴) شواهد زیادی حکایت از وجود یک شکاف فکری در صفوف MHP وجود داشت، با اوج گیری جنبش به یک انشعاب فکری عمیق منجر شده است که می تواند در آینده جنبه تشکیلاتی بخود گیرد. علی رغم این واقعیت که در روزهای اخیر موضع گیری های نسبتا مثبت تری در قبال جنبش از طرف این حزب دیده می شود.
** برای درک بهتر ریشه های جنبش کنونی ترکیه می توانید به لینک دو مقاله: “ترکیه از نگاه غرب” و “ترکیه آینده سکولاریسم و جمهوریت” از همین نویسنده در شهروند مراجعه کنید.
https://shahrvand.com/archives/13628
https://shahrvand.com/archives/3251
۱۵ ژوئن ۲۰۱۳
* علی قره جه لو، نویسنده و مترجم مستقل ساکن تورنتو، دارای دکترای علوم سیاسی، در حوزه ی مسائل سیاسی ملیت های ایران بویژه ترک ها و مسائل سیاسی ترکیه و آذربایجان و ارمنستان می نویسد.
