رویدادهای بی‌شمار و رگ همیشه تپنده‌ی جامعه‌ی ایرانی تورنتو بی‌شک از علایم پویایی و زندگیِ آن است، اما نشان حتی بارزتر آن حضور شخصیت‌های ایرانی-کانادایی ….
شهروند ۱۲۵۲ پنجشنبه ۲۲ اکتبر ۲۰۰۹
گفت وگو با دکتر مهرداد حریری، رئیس کمیته برگزارکننده‌ی سیاست علمی کانادا
رویدادهای بی‌شمار و رگ همیشه تپنده‌ی جامعه‌ی ایرانی تورنتو بی‌شک از علایم پویایی و زندگیِ آن است، اما نشان حتی بارزتر آن حضور شخصیت‌های ایرانی-کانادایی در جای جای جامعه‌ی کانادا است. دیگر نه تنها عادت کرده‌ایم در گوشه گوشه شهرمان آواز زیبای زبان فارسی را بشنویم، که برایمان معمولی شده است هنگامِ خواندن خبرهای بخش‌های مختلف جامعه به اسامی آشنای هم‌زبانانمان بربخوریم.
در حالی که خبر بعضی بخش‌ها و صنعت‌ها سر و صدای بسیاری ایجاد می‌کند، بخش‌های دیگری که می‌توانند اهمیت بسیار پایه‌ای‌تری برای زندگی مردم داشته باشند کم سر و صدا ترند. مثال واضح این مورد دومی، مسئله و زمینه‌ی علوم است. در حالی که علوم دقیقه، از فیزیک تا پزشکی، تاثیر بسیاری بر زندگی روزمره‌ی تک تک ما دارند، چهره‌ها و قهرمان‌های این زمینه را کم‌تر می‌شناسیم. بیایید همین مثال را در مورد جامعه‌ی ایرانی شهرمان به کار ببندیم: ما همه ژیان قمشی را می‌شناسیم و او را دوست داریم، اما تا همین چند هفته پیش که دکتر موسیوند، مخترع قلب مصنوعی، مهمان جشن مهرگان دکتر مریدی شد، چند نفر او را می‌شناختیم؟
ابتکاری که دکتر مهرداد حریری پایه‌گذار آن بوده هم، از دسته رویدادهایی است که به زمینه‌ی علوم مربوط می‌شود و تاثیرش بر دنیا بیشتر از خبرسازی آن است.
کنفرانس سیاست علمی در کانادا؛ اولین در نوع خود
هتل چستنات تورنتو قرار است از ۲۸ تا ۳۰ اکتبر میزبان کنفرانسی در مورد سیاست علمی باشد که در نوع خود در این کشور بی نظیر و بی‌سابقه است. این کنفرانس نزدیک به ۷۰ پنل در موضوعات مختلف خواهد داشت و مهمترین شخصیت‌های علمی کشور و بعضی از شخصیت‌های شاخص آمریکا در آن شرکت خواهند کرد تا به بررسی سیاست‌های علمی بپردازند.
اهمیت چنین کنفرانسی که کانالی ارتباطی بین بخش‌های مختلف مربوط به علوم (از دولت تا دانشمندان تا افراد مربوط به این صنعت) ست، چنان واضح است که فقدان تاکنونی چنین مجرا و کنفرانسی عجیب به نظر می‌رسد، اما به هرحال اولین دوره‌ی این کنفرانس می‌رود تا با حضور وسیع افراد مربوط انجام شود: از وزرای دولت فدرال تا روسای دانشگاه‌ها و موسسات علمی و تحقیقاتی تا روزنامه‌نگاران شهیر و شخصیت‌های مطرح علمی.
جالب اینجاست که کل ایده‌ی برگزاری این کنفرانس، که اکنون توانسته تمام بخش‌های مربوط را با خود همراه کند، تنها توسط یک تن آغاز شده. البته یک تنی که عزم و اراده‌ی جمع‌آوری کافی نیرو برای تحقق چنین امری را داشته است: دکتر مهرداد حریری.
دکتر حریری در مصاحبه‌ی اختصاصی با شهروند می‌گوید: "کانادا در زمینه اختصاص بودجه از طرف دولت برای دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقات دولتی در بین کشورهای توسعه‌یافته وضع خیلی بدی ندارد، اما وقتی که به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تحقیق و توسعه می‌رسیم، کانادا، حتی در میان کشورهای گروه ۲۰، در رتبه‌های آخر است".
ایده‌ی این کنفرانس البته فراتر از کسب بودجه‌ی بیشتر برای تحقیقات و توسعه بوده و هدف نهایی آن در واقع ایجاد مجمعی برای "ارتباط جدی و نظام‌مند و دائم بین کسانی ست که در سیاست علمی سهیم هستند" و آمدن مسائل علمی به بستر اصلی جامعه کانادا.
دکتر حریری می‌گوید: "این ایده که به ذهنم رسید، شروع کردم به صحبت با دوستان دیگر در مورد آن. می‌دانستم که دانشمندان در کانادا لابی بسیار ضعیفی دارند و قدرتشان بسیار ضعیف است. جمعی از دوستان قدیمی‌ام را قانع کردم که ما به چنین کنفرانسی و مجمعی نیاز داریم و باید چنین چیزی در کانادا داشته باشیم. بعد از مدتی کمیته سازماندهی درست کردیم و این طرح دهان به دهان گشت".
طرح کنفرانس البته مدت‌ها پس ذهن دکتر حریری، که علاقه‌ی خاصی به ارتباط بین علوم و سیاست‌های دولتی دارد، بوده است، اما چیزی که باعث شد به پیگیری سریع آن بپردازد حضورش در کنفرانسی مشابه در واشنگتن آمریکا بود. دکتر حریری می‌گوید: "در ماه می ۲۰۰۸، با علاقه و هزینه خودم به واشنگتن رفتم و در کنفرانس ملی سیاست علمی شرکت کردم. در ژوئن ۲۰۰۸ شروع به یارگیری کردیم و به تدریج کمیته سازماندهی و سپس کمیته مشورتی و کمیته افتخاری که برای مشروعیت دادن به کنفرانس بود، شکل گرفت".
راز تحقق یافتن این طرح، تلاش مهرداد حریری، که در حال حاضر محقق مرکز مک‌لافلین و راتمن برای بهداشت جهانی است، برای مشورت جستن و شرکت وسیع‌ترین بخش‌های ممکن بوده است. از دکتر مریدی، نماینده استانی ریچموند هیل که خود سابقه‌ی بسیاری در زمینه‌ی علوم دارد، تا مسئولان تحقیقات دانشگاه تورنتو در مرحله‌ی اول مورد مشاوره قرار گرفتند. اولین منبع مالی از سوی موسسه تحقیقات بهداشتی کانادا که بزرگترین تامین‌کننده مالی علوم پزشکی و زیست‌شناسی در کانادا است فراهم شد. رتبه‌ی بسیار بالایی که این موسسه به کنفرانس سیاست علمی اختصاص داد نه تنها باعث
سیاست علمی چیست؟
برای خیلی از ما شاید تعریف "سیاست علمی" که موضوع این کنفرانس است خیلی روشن نباشد. این در حالی است که این سیاست‌ها حداقل به اندازه‌ی سایر سیاست‌ها (مثلا سیاست‌های خارجه) که خیلی بیشتر راجع به آن‌ها می‌شنویم بر زندگی مردم کانادا و حتی سایر نقاط جهان اثر می‌گذارند. سیاست علمی عموماً به آن دسته از سیاست‌های دولت اطلاق می‌شود که به تأمین بودجه برای علوم و تعیین مقررات برای فن‌آوری‌هایی که تحقیقات علمی تولید می‌کنند، می‌پردازد. سیاست علمی را به طور سنّتی تعاملی بین تحقیقات علمی و سیاست دولتی می‌دانند.
دکتر حریری، که از طنین صدایش، هنگام حرف زدن راجع به آن، می‌توان گفت پر از شور و شوق برای این موضوع است، می‌گوید: "سیاست علمی دو دسته‌بندی پایه‌ای دارد: سیاست برای علم و علم برای سیاست. اولی به معنای استفاده از دانش علمی برای تعیین سیاست‌های کشور است. مثلا استفاده از دانش برای تعیین سیاست‌های محیط زیستی یا خدمات درمانی. دومی یعنی درگیر ساختن دانشمندان در روند تصمیم‌گیری در مورد این‌که چقدر پول صرف چه کاری شود".
حریری سه هدف عمده‌ی کنفرانس را این گونه می‌نامد: تحلیل وضعیت سیاست علمی در کانادا؛ گرد هم آوردن بخش‌های مختلف و دارای منافع در سیاست علمی زیر یک سقف و ایجاد گفت و گو بین آن‌ها؛ و پی ریزی قدم‌های اول برای رفتن به سوی موسسه ملی تحقیقات در مورد سیاست علمی. "مطمئنم به دو هدف اول می‌رسیم و به نظرم هدف سوم هم قابل انجام است".
کنفرانس و موضوعات آن
کنفرانس طی سه روز از ۲۸ تا ۳۰ اکتبر با حضور بسیاری از چهره‌های شاخص علوم برگزار می‌شود. بروس آلبرتز، بیوشیمیست معروف آمریکایی و سردبیر مجله‌ی ساینسِ آمریکا، را باید نام‌آشنا‌ترین مهمان خارجی کنفرانس دانست، اما شخصیت‌ها و تصمیم‌گیرندگان مهم کانادایی نیز به وفور در بین مدعوین حاضرند: جان میلوی، وزیر آموزش، کالج‌ها و دانشگاه‌ها (و همچنین وزیر تحقیقات و ابتکار)؛ دکتر گری گودیر، مسئول علوم و فن‌آوری در دولت فدرال؛ پرستون منینگ، سیاستمدار معروف راست‌گرا که از مهمترین چهره‌های سیاست علمی در کانادا به حساب می‌آید و طرفدار نوعی "محافظه‌کاری سبز" است؛ و بسیاری چهره‌های دیگر همچون رئیس دانشگاه مک‌گیل، رئیس آکادمی انجمن سلطنتی کانادا، رئیس شورای آکادمی‌های کانادا، و …
کل موضوعات کنفرانس به پنج موضوع اصلی تقسیم شده که دو تا سه پنل راجع به هر کدام برگزار می‌شود: مسائل عمده در سیاست علم و فن‌آوری کانادا؛ تحقیقات علمی در رشد و رکود اقتصادی؛ علم و فن‌آوری و چالش‌های آینده‌ی کانادا؛ علم و مشارکت عمومی؛ علم و فن‌آوری در دهکده‌ی جهانی.
ایرانی‌های کنفرانس
چنانکه گفتیم دکتر مهرداد حریری بنیانگذار این کنفرانس و رئیس کمیته‌ی برگزارکننده‌ی آن است. اما ایرانی‌های بسیار دیگری نیز در جای جای این کنفرانس حضور دارند. شیوا امیری و مسعود یگانگی به همراه آقای حریری عضو کمیته‌ی سازمانده هستند. علاوه بر این چند ایرانی در فهرست سخنرانان به چشم می‌خورند.
دکتر هادی دولت‌آبادی قرار است در پنلی راجع به سیاست‌های کانادا در زمینه‌ی محیط زیست و انرژی و برخورد به چالش‌های پیش رو صحبت کند. دکتر دولت‌آبادی از استادان دانشگاه بریتیش کلمبیا است و رئیس تحقیقات این دانشگاه است.
دکتر رامین جهانبگلو، استاد دانشگاه تورنتو، در پنل دیگری راجع به دموکرات‌سازی علوم شرکت می‌کند. و بالاخره دکتر علیداد مافی‌نظام، تحلیلگر سیاسی، در مورد دیپلماسی علمی و همکاری بین‌المللی صحبت می‌کند.
حضور این‌همه ایرانی، که همگی هم مهاجر نسل اول هستند، در مهمترین کنفرانس علمی کشور، می‌تواند حرف‌های بسیاری در مورد جامعه‌ی ایرانی کانادا و به طور کلی مهاجران این کشور بزند. دکتر حریری می‌گوید: "ما شانس آوردیم که در کانادا هستیم. در این کشور بسیاری چیزها دست به دست هم می دهند تا افراد از هر جای دنیا که می‌آیند حق مساوی با دیگران داشته باشند". اما دکتر حریری که خود حدود ۱۲ سال است به کانادا آمده به این اشاره می‌کند که جلوی مهاجران فرش قرمز هم پهن نشده است. "کار کردن در این سیستم بسیار سخت است و برای آن باید تلاش کرد و جنگید. موانع بسیاری سر راه مهاجران هست. موانع شیشه‌ای و ابری هست و تبعیضاتی هم همچنان اعمال می‌شود… اما قوانین جامعه به نفع ما است".
برای اطلاعات بیشتر به سایت زیر مراجعه کنید:
