هفته سنگین و پرهیاهویی سپری شد. هفته ای که با تهدید تدارک آمیز آمریکا برای حمله به سوریه، به دستاویز رد شدن از خط قرمز و کاربرد سلاح شیمیایی علیه مردم خود، به کنسرت گوش خراشی از انواع شاخ و شانه کشیدن، رجزخوانی و تهدید از دوسو بدل شد و حتی کار به ناسزاگویی هایی غیرمعمول در عرف دیپلماتیک کشید. هفته گذشته، باراک اوباما، رییس جمهوری ایالات متحده، پس از شرکت در نشست سران ۲۰ کشور صنعتی دنیا، ولادیمیر پوتین، همتای روسی خود را “کله خر و احمق” نامید.
به گزارش “ایران پرس نیوز”: «روزنامه نیویورکر در گزارشی نوشت: امیدها برای مثمرثمر واقع شدن نشست گروه ۲۰ پس از آن از میان رفت که باراک اوباما، همتای روس خود ولادیمیر پوتین را فردی “کله خر” نامید… » اوباما در جریان این نشست به پوتین گفته است: «اگر فکر می کنی که من تنها کسی هستم که این گونه فکر می کنم، خودت را دست انداخته ای! می توانی از مرکل، کامرون و اردوغان بپرسی، همه آنها فکر می کنند که تو یک احمقی».
پیشتر هم اوباما پوتین را “شاگرد تنبل آخر کلاس” نامیده بود!
در چنین فضای سنگین و غبارآلود که به قول ملک الشعرای بهار آوای شوم “جغد جنگ و مرغوای او” درآن موج می زد، جان کری وزیر خارجه امریکا، روزنه ای به سوی یافتن یک راه حل برای جلوگیری از حمله نظامی امریکا به سوریه گشود: او که روز دوشنبه ۹ سپتامبر به لندن سفرکرده بود گفت: «سلاح های شیمیایی سوریه تنها در دست سه نفر از مقام های ارشد این کشور، بشار اسد، برادر وی ماهر اسد و یک ژنرال ارتش است.»
او در پاسخ پرسش خبرنگاران که رژیم اسد چه کاری باید انجام دهد تا از حمله نظامی امریکا جلوگیری کند؟ گفت که دمشق برای جلوگیری از حمله امریکا باید تا هفته آینده تمام سلاح های شیمیایی خود را در اختیار جامعه بین المللی قرار دهد». (رادیوفردا).
در همان روز، ولید معلم وزیر خارجه سوریه به مسکو رفت و با سرگئی لاوروف همتای روس خود دیدار کرد. پس از این دیدار، وزیرخارجه روسیه گفت که این کشور طرفدار استقرار سلاح های شیمیایی سوریه تحت کنترل جامعه بین المللی است، با این شرط که این اقدام از دخالت نظامی در این کشور جلوگیری کند. ولید معلم وزیرخارجه سوریه هم پس از دیدار با همتای روس خود گفت که دمشق از پیشنهاد روسیه استقبال می کند. شامگاه دوشنبه جان کری با سرگئی لاوروف تلفنی گفتگو کرد و به گزارش “رویترز”: «درمورد به نتیجه رسیدن پیشنهاد مسکو مبنی بر کنترل بین المللی برسلاح های شیمیایی رژیم سوریه ابراز تردید جدی کرد».
باراک اوباما در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی ان ان، به نعل و به میخ زد: «اگر ترفندی درکار نباشد و رژیم سوریه تسلیحات شیمیایی خود را تحویل دهد، قطعا گام مثبتی خواهد بود». سخنگوی وزارت خارجه حکومت آخوندی هم از پیشنهاد روسیه حمایت کرد: «جمهوری اسلامی از پیشنهاد روسیه مبنی بر نظارت بین المللی بر تسلیحات شیمیایی سوریه که ابتکاری برای حل بحران است حمایت می کند». روز سه شنبه ۱۰ سپتامبر، باراک اوباما مشروط و مبهم سخن گفتن را کنارگذاشت و در یک مصاحبه تلویزیونی با صراحت گفت: «درصورتی که سوریه سلاح های شیمیایی خود را تحت کنترل جامعه بین المللی قرار دهد، امریکا به این کشور حمله نخواهد کرد».
طرح روسیه مخالفانی نیز داشت. به گزارش خبرگزاری فرانسه: «ائتلاف ملی مخالفان رژیم سوریه، پیشنهاد روسیه را یک ترفند سیاسی برای خرید وقت خواند و آن را محکوم کرد. ارتش آزاد سوریه نیز با رد پیشنهاد روسیه اعلام کرد: این هم دروغی تازه از سوی اسد و استادش پوتین است و تنها هدفشان از این کار جلوگیری از اقدام نظامی غرب در سوریه است».
وزیر خارجه ترکیه هم روی مسئله خرید وقت تاکید کرد: «درصورتی که دولت دمشق زمان به دست بیاورد، قتل عام های بیشتری رخ می دهد». دولت فرانسه هم اگرچه مستقیما در جبهه مخالفان پیشنهاد روسیه نبود، اما آن را مشروط به شرط هایی کرد که امکان سرگرفتن آن را بسیار بعید می کنند. به گزارش خبرگزاری فرانسه: «لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه، پیشنهاد روسیه را زیر سئوال برده و می گوید که پیدا کردن مکانی امن برای ذخیره و انهدام هزاران تن سلاح شیمیایی یک چالش است… این پیشنهاد روسیه ممکن است تله ای باشد که کشورهای غربی باید از آن اجتناب کنند». پس از این اظهارنظر بدبینانه، وزیرخارجه فرانسه برای موافقت با پیشنهاد روسیه ۳ شرط تعیین می کند: «… سوریه متعهد انهدام تمامی زرادخانه تسلیحات شیمیایی خود تحت نظارت بین المللی شود، از تحریم ها پیروی کند و افرادی که مسئول حملات شیمیایی ۲۱ آگوست هستند باید در دادگاه جرایم بین المللی مجازات شوند».
روز سه شنبه ۱۰ سپتامبر، وزیرخارجه فرانسه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «به زودی پیش نویس قطعنامه ای را براساس بند ۷ منشور سازمان ملل درخصوص سوریه به شورای امنیت ارائه خواهیم داد. دراین قطعنامه الزام آور [بودن] نابودی کامل زرادخانه شیمیایی رژیم سوریه مطرح شده است. نمی گذاریم بشار اسد، رییس جمهوری سوریه به فریبکاری ادامه دهد. هدف ما حمایت از مردم سوریه در مقابل سلاح های شیمیایی است».
در وضعیت کنونی، به نظر می آید که “تله” ای که وزیر خارجه فرانسه از آن سخن می گوید، بیشتر زیرپای خود پیشنهاد دهنده و به ویژه حامی آن یعنی حکومت آخوندی گسترده شده باشد. اگر پیشنهاد روسیه، به هرصورت، تحقق یابد و به عنوان “راه حل سیاسی” جلوگیری از جنگ تثبیت شود، در فردای اجتناب ناپذیری که حکومت آخوندی برای پرونده اتمی اش سر تاس نشانده شود، پوتین و سید علی خامنه ای ـ به عنوان مبتکر و حمایت کننده پیشنهاد “راه حل سیاسی” جلوگیری از جنگ ـ چگونه می توانند با سابقه و رویه حقوقی ایجاد شده مخالفت کنند و با ایستادن در برابر “راه حل سیاسی” و “ابتکار برای حل بحران” یعنی جمع آوری و انهدام همه تاسیسات و تجهیزات اتمی، خود را از تله خودساخته برهانند؟!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
