درست یک روز مانده به مراسم پایانی بازی های المپیک زمستانی سوچی، قصر رویاهای ولادیمیر پوتین مانند کاخ هایی که با ورق بازی درست می شود فرو ریخت و به کابوس تبدیل شد. بازی های المپیک زمستانی که رییس جمهوری روسیه با صرف چند سال وقت و بیش از ۵۰ میلیارد دلار هزینه – چندین برابر هزینه بازی های المپیک زمستانی در ونکوور کانادا ـ ، برای بهره برداری های پس از آن نقشه ها کشیده بود!
گفته می شد پوتین در چند ماه اخیر وقتی که در سوچی گذرانده بیش از وقتی بود که در کرملین صرف اداره امور کشور نموده بود. هدف آقای پوتین از این صرف وقت و هزینه گزاف نشان دادن بازگشت روسیه به صحنه بین المللی به عنوان یک ابرقدرت و زمینه سازی برای تجدید و احیای ترکیبی از امپراتوری تزاری و اتحاد جماهیر شوروی و نیز جلب چندین میلیون گردشگر خارجی به سوچی در سال بود. آنچه که در ۲۲ فوریه در اوکراین رخ داد همه این رویاهای طلایی را بر باد داد. تبدیل رویا به خواب آشفته و کابوس به پایمردی و ایستادگی مردم اوکراین در برابر رییس جمهوری دست نشانده روسیه رخ داد. در ۲۱ نوامبر سال گذشته، ویکتور یانوکوویچ اعلام کرد که بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا را نمی پذیرد و این امر سرآغاز هفته ها و ماه هایی از تظاهرات پیگیر مخالفت آمیز مردم شد که صدها هزارنفر به طور شبانه روزی در سرمای ۳۰ درجه زیرصفر در خیابان ها ماندند و در برابر نیروهای سرکوبگر جانانه ایستادگی کردند. در۳۰ نوامبر پلیس ضدشورش شماری از تظاهرکنندگان را بازداشت کرد. ۱۷ دسامبر روسیه برای حمایت از رییس جمهوری وابسته به خود و کمک به اوضاع نابسامان اقتصادی اوکراین اعلام کرد که ۱۵ میلیارد دلار از اوراق قرضه اوکراین را خریداری می کند و بهای گاز صادراتی به این کشور را نیز کاهش می دهد. در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴، دو تن از تظاهرکنندگان در درگیری با پلیس کشته شدند و اعتراض به شهرهای دیگر اوکراین گسترش یافت. در ۲۵ ژانویه، رییس جمهوری از در مصالحه درآمد و به مخالفان پیشنهاد شرکت در دولت و پذیرش سمت نخست وزیری را داد که مخالفان این پیشنهاد را رد کردند. روز پنجشنبه ۲۰ فوریه سرکوب به کشتار بدل شد و ۲۱ تن در درگیری با پلیس کشته شدند و به گزارش “رویترز” شمار کشته شدگان به ۴۳ تن رسید. منابع مخالف این شمار را بیش از ۱۰۰ نفر می دانند. روز شنبه ۲۲ فوریه پارلمان اوکراین رأی به برکناری ویکتور یانوکوویچ و بازگشت به قانون اساسی سال ۲۰۰۴ داد و حکم آزادی یولیا تیموشنکو نخست وزیر غرب گرای پیشین را که در سال ۲۰۱۱ به اتهام فساد و سوء استفاده از قدرت به ۷ سال زندان محکوم شده بود صادرکرد و او از زندان آزاد شد.
روز سه شنبه ۲۵ فوریه پارلمان اوکراین رأی به محاکمه یانوکوویچ به خاطر ارتکاب جرایم جدی داد و وزیرکشور اعلام کرد که حکم دستگیری او به اتهام قتل عام صادر شده است.
سرنگونی حکومت وابسته به روسیه و متواری شدن رییس جمهوری آن واکنش های متفاوتی برانگیخت: دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه گفت: «دولت جدید با یک شورش نظامی روی کار آمده و به همین خاطر مشروع نیست».
سوزان رایس، مشاور امنیت ملی کاخ سفید واشنگتن نسبت به اعزام نیروهای نظامی روسیه به اوکراین هشدار داد و گفت چنین اقدامی یک “اشتباه خطرناک” خواهد بود. پیش از او، ویلیام هیگ وزیرخارجه انگلیس هم درمورد دخالت نظامی روسیه در اوکراین هشدار داده بود.
درجمهوری اسلامی نیز واکنش هایی وجود داشت که بیشتر منفی و حاکی از نگرانی و تأسف از سقوط ویکتور یانوکوویچ بود. سردار سرلشکر فیروزآبادی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح گفت: «آنچه در اوکراین و کیف اتفاق افتاد، انقلاب برای فرار از استقلال به وابستگی بود»!
یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی اظهارنظری کرد که نشان دهنده نگرانی حکومت آخوندی است. علیرضا سلیمی گفت: «حوادث اوکراین نمایش سناریویی است که برای ما نیز خواب دیده بودند. شرط عقل و تدبیر آن است که از این گونه حوادث به خودآییم و مسایل آن را چنان که هست تحلیل نماییم تا مبادا در گرداب توطئه های دشمنان غرق شویم».
آیت الله مکارم شیرازی هم با کودتا خواندن تحولات اوکراین بخشی دیگر از نگرانی های حکومت آخوندی را به نمایش گذاشت: «سران غرب و امریکا با پذیرش کودتا در اوکراین نشان دادند در موضوع دموکراسی و حقوق بشر دروغ گو هستند».
در این که مخالفان از پشتیبانی اتحادیه اروپا و امریکا برخوردار بوده اند نمی توان تردید کرد، اما این امر نباید به مفهوم نفی مبارزات پیگیر و جانانه مردم تلقی شود و نقش تعیین کننده آنان نادیده گرفته شود. آنچه که در اوکراین رخ داد و برای ما آموختنی است، پیروزی استواری و ایستادگی مردم بر سرکوب بود!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
