این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
Algodystrophie
الگودیستروفی یک بیماری خطرناک است که درمان های امروزی برای آن چندان موثر نیست و برای درمان آن باید اول عواملی که باعث تولید آن می شوند را شناخت و بعد نسبت به درمان اقدام کرد. برای درمان این بیماری دو راه مختلف پیشنهاد می شود که می توانند یکدیگر را کامل کنند.
این بیماری از دیرباز شناخته شده بوده و علت خطرناک بودن آن اینست که ظهورش به طور ناگهانی و شدید خواهد بود و معمولاً پس از یک صدمه حتی خفیف و اعمال جراحی روی استخوان برای شکستگی یا درمان تغییر شکل (مانند معضل انگشتی، کف پایی، شست پا) پیش می آید و مثل همه بیماری های پیچیده می تواند اسامی مختلفی داشته باشد که همگی به طورکلی همان سیمپتوم ها را دارند ولی در حقیقت همان بیماری است که در درجات مختلف و جاهای مختلف بدن دیده می شود و می تواند به طور ناقص یا کامل در انجام کارهایش شود.
احتمال می رود که این بیماری بر اثر عدم فعالیت دستگاه عصبی باشد؛ دستگاه عصبی خودکار که شامل کلیه فعالیت های زندگی مانند تنفس، گردش خون و دفع مواد زائد بدن است که به آن neurovégétatif می گویند و شامل دو قسمت است اورتوسمپاتیک و پاراسمپاتیک. سیستم اورتوسمپاتیک مسئول الگودیستروفی می باشد.
به طورکلی می توان گفت که الگودیستروفی مجموعه سندروم های دردناک، بدکاری سیستم خونی مویرگی و تغذیه و متابولیسم نسوج بر اثر دستگاه عصبی سمپاتیک است.
سندروم اولیه یا ثانویه مجموعه دردناک صدمات مویرگی و تغذیه ای پوست، عضلات، مفاصل و استخوان ها است.
ایتولوژی: کلمه الگو از آلژی به معنای درد و دیستروفی نشان دهنده ی:
۱ـ یک مشکل بدی تغذیه که باعث تغییر شکل و لاغری و از دست دادن قابلیت اولیه
۲ـ یک صدمه عضوی بر اثر یک مشکل تغذیه ای عضو و یا تکامل آن
۳ـ غیرطبیعی بودن سلولی یا نسجی بر اثر یک مشکل تغذیه محلی یا عمومی
است. در حقیقت از دست دادن قابلیت کاری دستگاه neurovégétatif باعث می شود که این مشکلات تغذیه ای نسج تولید درد و بدکاری مویرگی و عروقی در یک عضو یا مفصل بکند و این کمبود عروقی در نسوج مبتلا باعث تغییراتی در آن شده و به استخوان، مفصل، عضله و پوست صدمه زده تولید درد می کند و باعث عدم فعالیت آن می شود.
در همین هنگام یک تشدید فعالیت غیرطبیعی در سیستم سمپاتیک در محل ریشه اعصاب و گانگیلون های کناره ستون فقرات دیده می شود که بر روی اعضای مربوط به آن اثر می گذارد و باعث کم شدن گردش خون و لنف در آن اعضا شده و سوخت و ساز (متابولیسم) آن را کم می کند و در نتیجه فعالیت های شیمیایی آن عوض می شود و انرژی و مواد لازمه برای ترمیم مثل غذا و اکسیژن و هورمون ها به اندازه کافی نخواهد بود.
علل تولید بیماری
این بیماری بر اثر علل زیادی که مربوط به سیستم عصبی می شود تولید می شود مانند:
۱ـ صدمات مثل ضربه، شکستگی و غیره
۲ـ عصبی
۳ـ عروقی
۴ـ دارویی
A ـ علل صدمه ای، بیشتر از همه دیده می شوند و طبق بعضی از مطالعات ۵۰ درصد بیماری بر اثر آن است. صدمه وارده می تواند شدید و یا خفیف و بی اهمیت برای بیمار بوده و مدت پیدایش بیماری متفاوت است می تواند بلافاصله یا بعد از چند روز یا چند هفته باشد.
عللی که بیشتر دیده می شوند بر اثر شکستگی، دررفتگی، پیچ خوردگی، جراحی های ارتوپدی برای ترمیم شکستگی یا تغییر شکل یا سندروم های مفصلی باشد.
Bـ علل دیگر
الگودیستروفی می تواند بر اثر روابط بین صدمات عصبی، گردش خون و مویرگ های عفونی باشد، همین طور روابطی بین بیماری و مصرف بعضی از داروها، بارداری و بیماری های متابولیک و بالاخره نوعی از آن که به نوع اصلی معروف است بدون هیچ دلیل شناخته شده ای پیش می آید.
۱ـ ایتولوژی عصبی: الگودیستروفی بعد از صدمات سیستم عصبی مرکزی مانند همی پلاژی، هموراژی، مننژیت، صدمات بر روی جمجمه و غده در داخل کاسه سر و به ندرت بر اثر صدمات بر روی اعصاب سطحی مانند سیاتیک، نورالژی و زونا به وجود بیاید.
۲ـ ایتولوژی قلبی عروقی مانند سکته میوکارد همراه با سندروم شانه، دست، غده های داخل و خارج قفسه سینه (غده های پستانی) و جراحی های قفسه سینه
۲ـ ایتولوژی گردش خون: بر اثر فلبیت هاو بازوی متورم پس از عمل جراحی سرطان پستان و برداشتن غدد لنفاوی آلوده
۴ـ ایتولوژی عفونی: آرتریت های حاد که بر اثر عفونت های مفاصل تولید می شوند.
۵ـ ایتولوژی داروئی
ـ مصرف باربی توریک ها می تواند باعث الگودیستروفی بشود و سندروم شانه، دست هر دو طرف و به ندرت صدمه به اندام تحتانی بزند. اولین مرحله درمان قطع باربی توریک هاست.
ـ درمان های ضد سل: Rimifon از ماه های اولیه درمان می تواند تولید الگودیستروفی اندام فوقانی بکند.
ـ یدرادیواکتیو نیز می تواند باعث بیماری بشود
۶ـ بارداری: در هنگام سه ماه آخر بارداری ممکن است که الگودیستروفی مفصل رانی لگنی دیده شود که نباید با استئونکروز اسپتیک سر استخوان ران یا یک شکستگی گردن استخوان ران بر اثر استئوپروز حاملگی اشتباه شود.
۷ـ ایتولوژی متابولیک: دیابت، هاپیرتری گلیسرمی، هیپوتیروئیدی هم می توانند دلیل بیماری باشند.
۸ـ ایتولوژی کلی بی دلیل: طبق بعضی از مطالعات ۲۰ درصد بیماری دلیلش معلوم نیست شاید مربوط به یک ضربه یا صدمه خفیف بوده که بیمار به خاطر ندارد.
Cـ وضع بدنی و روانی شخص: الگودیستروفی در بیشتر موارد در نزد اشخاص نگران، دپرسیو، احساساتی پیش می آید و این اشخاص باید بیشتر مواظب باشند و اگر صدمه دیدند بلافاصله درمان را شروع کنند.
افراد حساس آمادگی بیشتری برای بعضی از بیماری ها دارند که البته این موضوع ارثی نیست و خانم ها آمادگی بیشتری برای الگودیستروفی دارند تا آقایان.
افراد حساس کسانی هستند که همیشه استرس دارند و می توانند مشکلات استخوانی در هنگام رشد داشته باشند مانند اسکولیوز ـ درمان های ارتودونسی بر روی فک و دندان و غیره.
استرس دائمی فشار بر روی سیستم عصبی اورتوسمپاتیک گذاشته و آن را شدیداً تحریک می کند به طوری که با یک هیجان زدگی کوچک بلافاصله عکس العمل نشان می دهند.
اثر استرس بر روی گلوکوکورتیکوئیدها شناخته شده است و کورتیزول بر روی مکانیسم گلوکوپروتئیک استخوان ها برای جذب روده ای کلسیم موثر است و یک عمل آنتی انفلاماتوار مهم انجام می دهد و در نتیجه استرس باعث کم شدن تولید آن می شود و سیستم ارتوسمپاتیک تحت فشار باعث تنگ شدن عمومی عروق و عضو صدمه دیده می شود.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است
