این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود*.
بخش دوم و پایانی
پیشگیری از MPOC
ترک سیگار و یا خیلی بهتر شروع نکردن به سیگار کشیدن.
ترک سیگار مهمترین عامل برای جلوگیری از بیماری های ریوی است.
تا حد امکان قرار نگرفتن در محیطی که دود سیگار و یا هوای حاوی گرد و خاک و گازهای سمی وجود دارد.
درمان های پزشکی
متاسفانه هیچ درمانی برای برونشیت مزمن و آمفیزم وجود ندارد ولی می شود وضع عمومی بیمار را بهتر و سرعت پیشروی بیماری را کمتر کرد. اول از همه باید در معرض عواملی که بیماری را تولیدکرده قرار نگرفت
داروها:
* بازکننده های برونش Bronchodilatateurs ، برای آرامش سرفه و بهتر کردن تنفس به کار می روند و پزشکان معمولاً از نوعی که از راه دهان یا تنفس عمیق وارد ریه می شود استفاده می کنند. این داروها انواع مختلف دارند و دارای آثار مختلف می باشند. مثلاً Ventolin باعث راحتی عبور هوا از برونش ها شده و به باز شدن آن کمک می کند.
انواع دیگری هم هستند که بعضی اثر شدید و کوتاه مدت دارد و باید قبل از حرکات ورزشی و یا چند بار در روز استفاده شود و بعضی دارای اثر آرام و طولانی تر هستند.
*کورتیکو استروئیدها دارای آثار مختلفی از جمله کم کردن انفلاماسیون و بازکننده راه های تنفسی است و معمولاً به مقدار کم از راه دهان با نفس عمیق استفاده می شوند (پمپ ها) مانندPulmicort و Flovent که باید به طور مداوم استفاده شوند. اگر بیماری شدید باشد می شود از مقدار قوی تر دارو و یا از راه تزریقی استفاده کرد. بر اثر آثار ثانویه بد مانند فشار خون بالا، ضعیف شدن استخوان ها و کاتاراکت استفاده طولانی از آن توصیه نمی شود.
* آنتی بیوتیک ها: کمترین عفونت دستگاه تنفس (گریپ، برونشیت، پنومونی یا ذات‌الریه) سریعاً با آنتی بیوتیک ها درمان می شود که از پیشرفت بیماری به شرایط خطرناک جلوگیری می شود و به بیماران پیشنهاد می شود که هر سال واکسن گریپ بزنند. همین طور واکسن برای پنومونی، زیرا این بیماری ها می توانند تولید پنومونی بکنند.
ترک دخانیات
عدم مصرف دخانیات مهمترین درمان و پشت گوش افتاده ترین آنهاست. اولین کار ترک آن در حداقل زمان ممکن برای بهتر شدن وضع سلامتی شخص است. در نزد اشخاص سیگاری قابلیت تنفسی به طور متوسط سه تا ۴ برابر کمتر از کسانی است که به علت بالا رفتن سن به طور طبیعی ریه های آنها از دست می رود و کسانی که ترک می کنند به تدریج قابلیت تنفسی آنها به حد طبیعی خواهد رسید.
پس از ترک سیگار و پی گیری بیماری، اگر بیماری به شدت پیشرفت نکرده باشد می توان فعالیت هایی را که به علت تنگی نفس نمی شد انجام داد از سر گرفت.
درمان بیماری بستگی زیادی به همکاری بیمار دارد. او باید با داروهایی که مصرف می کند آشنایی کامل پیدا کند. این داروها با تنفس عمیق وارد ریه ها می شوند و شخص باید تجربه کافی برای درست مصرف کردن آنها را پیدا کند.
اکثر بیمارستان ها دارای بخش مخصوص برای بیماران MPOC و یا دارای بخش های تعلیم دهنده برای بیماران هستند و راهنمایی هایی برای تغذیه، فیزیوتراپی، ارگوتراپی و غیره دارند. پی گیری پزشکی بسیار مهم است وقتی سیمپتوم ها شدید می شوند باید دوباره به پزشک مراجعه کرد امکان این که داروی جدیدی لازم باشد و یا تعویض داروی قبلی وجود دارد.
ورزش های بدنی و تمرین های تنفسی
اشکال در تنفس زندگی را برای بیماران خسته کننده می کند زیرا باعث ضعف عضلات و افزایش نفس تنگی می شود، لذا تمرین های تنفسی باعث استفاده بیشتر از قسمت های سالم ریه و بهتر شدن وضع عمومی بدن و ورزش هایی که باعث فعال شدن عضلات قفسه سینه می شوند بسیار مفیدند که باید با متخصص مشورت شود.
اکسیژنوتراپی
در حالات شدید نفس تنگی حاد باید از اکسیژن استفاده کرد. امروزه اکسیژنوتراپی به مدت های طولانی روزانه در منزل بیمار به کمک دستگاه های قابل حمل انجام می شود که از فشار بر روی قلب را که بر اثر کم کاری ریوی به وجود می آید، جلوگیری می کند. بهترین جواب برای درمان استفاده ۱۶ ساعت اکسیژنوتراپی در ۲۴ ساعت می باشد.
جراحی
خیلی کم اتفاق می افتد که لازم بشود قسمتی از ریه را که دچار آمفیزم شده است برداشت.
چند راهنمایی برای زندگی روزانه بهتر
ـ بعضی انواع تنفس و بعضی حالات قرار دادن بدن به راحتی عبور هوا در ریه ها کمک می کند، از پزشک خود راهنمایی بخواهید.
ـ برای خروج بهتر مخاط، آب و مایعات دیگر زیاد بنوشید و اگر هوای منزل خشک است از دستگاه های مرطوب کننده استفاده کنید.
ـ مصرف خردل قوی و گیاهان دیگری نیز می توانند به نرم شدن مخاط برونش ها کمک کنند.
ـ تغذیه کامل به حالت خوب بدنی کمک می کند. پیشنهاد می شود به جای سه وعده غذای کامل چند وعده غذای کوچک خورده شود و در صورت کمبود وزن و تغذیه ناکافی از مکمل های مولتی ویتامین ها و مواد معدنی استفاده شود و در صورت لزوم با متخصص تغذیه مشورت شود.
ـ بهتر است که مصرف شکر کم بشود، زیرا هضم شکر تولید مقدار بیشتری اکسیددوکربن می کند تا پروتئین ها و چربی ها، این گاز باید از ریه هایی خارج بشود که به زحمت کار خود را انجام می دهند و باید به جای آن از مواد پروتئینی و چربی استفاده کرد. بهتر است در این باره با پزشک مشورت شود.
ـ اگر بیمار اضافه وزن دارد کم کردن وزن باعث کم شدن تنگی نفس می شود.
ـ و بالاخره مرتباً به پزشک خود مراجعه کنید.
طب مکمل
ـ پیچک: چند مطالعه کلینیکی در آلمان نشان داده که عصاره مایع آن (تنطور با ۳۰ درصد الکل) می تواند سیمپتوم های برونشیت مزمن را در نزد افراد بالغ (بر روی ۲۹ نفر انجام شده) و آسم برونشیت در نزد کودکان (۷۵ کودک) را کاهش دهد.
کمیسیون E آلمان موثر بودن برگ های پیچک را در درمان انفلاماسیون دستگاه تنفسی و آرام کردن سیمپتوم های برونشیت مزمن تأیید می کند.
ـ یوگا: تمرین های مخصوص یوگا (پوستور) و تنفس مخصوص یوگا، باعث تقویت قدرت تنفسی ریه ها در نزد افراد سالم می شود. بنابراین می شود گفت به بیمارانی که از مشکلات تنفس رنج می برند کمک خواهد کرد. چندین مطالعه کلینیکی که در این باره انجام شده دارای نتایج مثبتی بوده و تمرین های تنفسی توسط بیماران به خوبی تحمل شده است.
ـ اوکالیپتوس: کمیسیون E آلمان استفاده از برگ اوکالیپتوس و روغن اساسی آن به صورت داخلی و خارجی برای درمان انفلاماسیون های دستگاه تنفسی را تجویز می کند که باعث می شود از پیشرفت بیماری در بیماران مبتلا به برونشیت مزمن جلوگیری شود. به اضافه اینکه می تواند به عنوان یک گشادکننده برونش برای آرامش سرفه به کار رود.
اوکالیپتوس برای عفونت های میکروبی هم بسیار مفید است. در یک مطالعه همراه با گروه شاهد که بر روی ۲۴۶ بیمار انجام گرفته نشان داده که استفاده از آن بسیار موثر بوده. در این مطالعه از مخلوطی از روغن های اساسی اوکالیپتوس و لیمو و کاج بن نام Myrtol استفاده شد.
ـ موز بلانتن: کمیسیون E آلمان استفاده پزشکی از بلانتن را از راه خوردن برای عفونت و انفلاماسیون دستگاه تنفسی و مخاط دهان و حلق تجویز می کند و در اوایل سال های ۸۰ چند مطالعه کلینیکی موثر بودن آن را در درمان برونشیت مزمن نشان داد.
ـ گیاهان دیگری هم هستند مانند کتیرا که می توانند برای آرامش انفلاماسیون های دستگاه تنفس به کار روند.
ـ ناتوروپاتی: دکتر آندروویل پیشنهاد می کند که اشخاص مبتلا به برونشیت مزمن از مصرف لبنیات خودداری کنند، زیرا کازئین که پروتئین موجود در شیر می باشد ترشح مخاط را زیادتر می کند.
ـ طب سنتی چین: یک متخصص طب چینی می تواند از معجون های تهیه شده در داروسازی چینی و طب سوزنی برای بهتر شدن وضع عمومی بیماران مبتلا به برونشیت مزمن سیگاری استفاده کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
