زلزله اخیر درایالت بریتیش کلمبیا زنگ خطری بود برای همه دست اندرکاران بیمه ای و کارشناسان تعیین خسارت حوادث طبیعی که مراقبت ویژه ای را برای راکتورهای اتمی در دستور کار خود قرار دهند. حادثه سونامی و تاثیرات منفی راکتور اتمی فوکوشیما درس عبرتی بود برای همه دانشمندان زمین شناسی و خبرگان علم و عمل که تعیین جا و مکان مناسب برای ایجاد و بنای راکتورهای اتمی از اهم امور است.
آقای نجمدین مشکاتی سخنگوی موسسه و انجمن محققین و دانشمندان علوم در آمریکا در سمیناری که به منظور کاهش احتمال وقوع ریسک (سرایت تشعشعات اتمی) و راه های جلوگیری از توسعه خسارت تشکیل شده بود عنوان کردند که مهندسین و طراح های بناهای راکتورهای اتمی به این نکته مهم بایستی توجه کنند که اگر چه تواتر ریسک برای هر ۱۰۰ سال هم ممکن است فاجعه بار نباشد ولی شدت آن (بار ضررهای مالی و جانی) قطعا بسیار زیاد و غیر قابل جبران خواهد بود. زلزله ۹/۵ ریشتری اخیر در ایالت بریتیش کلمبیا زنگ خطری بود که نشان دهد شاید مکان راکتور اتمی ساخته شده بر اساس محاسبات درست و مهندسی صورت نگرفته است چرا که زلزله در نزدیکی اقیانوس و آبهای آزاد می تواند سبب ساز سونامی شده و تجربه ژاپن برای اقلا این نسل بشر کافی است.
موسسه استاندارد کانادا همه راکتورهای اتمی در سراسر کانادا را ملزم کرده که حداقل بیمه مسئولیت ۷۵ میلیون دلاری را خریداری نمایند تا قادر باشند در ایالت مربوطه فعالیت نمایند ولی به نظر کارشناسان و دست اندرکاران خسارت و غرامت این میزان در مقایسه با بار زیان های حاصله در صورت تحقق خطر بسیار ناچیز است برای نمونه در آمریکا موسسات مشابه مجبور هستند تا حداقل بیمه مسئولیت ۳۷۵ میلیون دلاری داشته باشند که به ظاهر رقم معقول تری می باشد.
در رابطه با مکان درست برای نصب و راه اندازی راکتورهای اتمی بایستی اشاره کرد که راکتور ساخته شده در اوناگاوا (ژاپن) چون از استانداردهای یاد شده برخوردار بود علیرغم اینکه دستخوش سونامی شد ولی نه تنها خسارتی مالی ندید بلکه خوشبختانه شاهد هیچگونه غرامت جانی هم نشد.
در ۳۰ ساله گذشته بجز فاجعه راکتور فوکوشیما دوحادثه مشابه دیگر در ایالت پنسیلوانیا – آمریکا و چرنوویل-اوکراین رخ داده که در هر دو مورد ضررهای جانی و مالی زیادی به جامعه بشریت وارد شده است.
در آخرین تحقیقات انجام گرفته دانشمندان قبل از ساخت راکتور اتمی تمامی نقشه ها و طرح های انجام گرفته را با خبرگان بیمه و انجمن کارشناسان و مدیران ریسک در میان میگذارند تا از تجربیات ایشان در زمینه های مشابه استفاده کنند. جالب است بدانید که برنامه تشابه سازی درست شده که قادر است از بنای ساخته نشده راکتور اتمی تصویر ۳ بعدی درست کرده و سپس آنرا در معرض حوادث فاجعه آمیز طبیعی چون سیل- زلزله و سونامی قرار دهد تا همه قادر باشند از ضرر و زیانهای حاصله مطلع گردند و بتوانند با راه های مهندسی و طراحی اشتباهات قبلی را تصحیح نمایند.
به صورت میانگین بار خسارات و غرامات در هر حادثه می تواند بین ۱۵۰ میلیارد الی ۶ تریلیون دلار تخمین زده شود که با حداکثر تعهد بیمه نامه های فعلی بسیار فاصله دارد. اگر بخواهند بیمه نامه ها را به سطح یاد شده ارتقاء دهند بایستی هزینه استفاده برق در هر کیلووات به میزان حدودا ۲۰ الی ۸۰ سنت افزایش یابد که برای مصرف کننده این هم باز فاجعه محسوب خواهد شد.
در بعضی از کشورها مثل آلمان و فنلاند دولت تقبل پرداخت حق بیمه را نموده و هر راکتور اتمی را تا سقف ۲.۵ میلیارد یورو بیمه مسئولیت نموده است. جالب است بدانید که در سال اخیر قیمت راکتور اتمی آلمان حدود ۷.۳ میلیارد یورو تخمین زده شده است.
خسارات حاصله از چرنوویل- اکراین حدود ۴۵۰ میلیارد یورو و فوکوشیما-ژاپن حدود ۲۰۰ الی ۵۰۰ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است.
با توجه به تخصص و نیاز به تجربه تعداد بسیار معدودی از شرکتهای بیمه مستقیم و اتکایی هستند که قادرند در این زمینه فعالیت نمایند که اکثرشان اروپایی می باشند و در آلمان و سوئیس مستقر هستند.
*فرهاد فرسادی بروکر خبره و رسمی کانادا با سابقه تدریس بیمه در دانشگاهها است.
farsadi@insurefar.com
