* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
درمان های دارویی اگزما
در حال حاضر هیچ دارویی که بتواند اگزما را درمان کند وجود ندارد و درمان های کلاسیک برای محدود کردن انفلاماسیون و ناراحتی بیمار است و باید آلرژن ها و تحریک کننده ها را پیدا کرد و از آنها دوری جست تا سیمپتوم ها کمتر بشوند.
داروها
کورتیکوستروئیدها: از کرم های حاوی کورتیکواستروئیدها (کورتیزون) روی محل اگزما برای کم شدن خارش و انفلاماسیون استفاده می شود و سپس از کرم هایی که مقدار کمتری استروئید دارند به عنوان درمان محافظت کننده یک یا دو بار در هفته استفاده می شود.
از کرم های حاوی استروئیدهای قوی برای آرامش التهابات مهم در کوتاه مدت استفاده می شود، زیرا در درازمدت قدرت درمانی را از دست می دهند و باعث نازکی پوست می شوند. اگر اگزما خیلی شدید باشد از قرص های کورتیکواستروئید استفاده می شود ولی فقط در کوتاه مدت زیرا دارای آثار ثانویه ناخواسته هستند مثل از دست دادن مواد معدنی استخوان ها (استئوپروز یا پوکی استخوان).
آنتی هیستامینیک ها: می شود گاهگاهی از آنها برای کم کردن خارش استفاده کرد، هم چنین کمک می کند که کودکان راحت بخوابند و در حملات شبانه بیماری خود را نخارانند.
Tacrolimus و Pimecrolimus دو داروی بدون استروئید هستند و اخیرا از آن ها استفاده می شود. این دو روی سیستم دفاعی تاثیر گذاشته و قدرت آن را پائین می آورند و در نتیجه انفلاماسیون را کم می کنند. این دو دارو بجای کورتیکوستروئیدها به کار می روند و آثار ثانویه آنها خیلی کمتر است. آثار ثانویه درازمدت آنها هنوز مشخص نیست، ولی احتمال این که خطر دچار شدن به سرطان پوست را زیاد کند هست. از این داروها نباید برای کودکان کمتر از دو سال استفاده کرد.
Cyclosporine فقط در اگزماهای خیلی شدید به کار می رود. سیکلوسپورین دارویی است با منشاء قارچی که سیستم دفاعی را ضعیف می کند. از راه دهان بهتر اثر می کند تا از راه پوست ولی خطرناک تر هم هست، چون دارای آثار بد بر روی کبد و فشار خون است و باید فقط در مدت کوتاهی از آن استفاده کرد.
از آنتی بیوتیک ها وقتی استفاده می شود که یک عفونت باکتریایی یا قارچی به اگزما اضافه شده باشد.
درمان با اشعه ماوراءبنفش
استفاده از فتوتراپی یا فتوشیمیوتراپی (استفاده از فتوتراپی همراه با دارویی که پوست را به فتوتراپی حساس تر می کند) ممکن است پیشنهاد شود مگر این که یک حساسیت زیاد درماتیت به نور خورشید وجود داشته باشد در این صورت از دستگاه هایی که فقط UVB یا UVA منتشر می کنند استفاده می شود. بیمار باید بداند که در خطر شدید مبتلا شدن به سرطان و پیر شدن نابهنگام پوست قرار می گیرد. فقط در معرض نور آفتاب قرار گرفتن دارای آثار مفید برای بعضی از مبتلایان می باشد.
روش روان درمانی
همه متخصصان پزشکی و پزشکی مکمل معتقدند که عوامل احساسی و روانی رل مهمی را در اگزما بازی می کنند. روان درمانی باعث می شود که مدت زمان حمله ها کوتاه تر بشوند. استرس های روانی، احساسی، عصبی دارای آثار مهمی در تعادل بدنی شخص هستند.
برنامه های آموزشی برای والدین کودکان مبتلا بسیار موثرند و به آنها یاد می دهند که چگونه از مجموع عوامل روانی ـ تغذیه ای و دارویی برای درمان کودکشان حداکثر استفاده را ببرند.
درمان های دیگر
استفاده از شامپوهای ضد شوره برای اگزمای سبورتیک و گاهی همراه با یک درمان ضد قارچی برای درمان مفیدند.
استفاده از جوراب های فشار دهنده یا عمل جراحی واریس برای اگزماهای واریسی.
طب مکمل
برای پیشگیری
پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها امکان خطر مبتلا شدن به اگزمای اتوپیک در کودکانی که در خطر هستند را کمتر می کند. در یک مطالعه با گروه شاهد که پلاسبو دریافت کرده بودند ۱۳۲ بانوی باردار که دارای سابقه فامیلی اگزما بودند یا همسرشان دچار اگزمای آتوپیک، زکام آلرژیک یا آسم بودند انتخاب شدند. گروه اول پلاسبو و گروه دوم یک فورمول شامل لاکتویاسیلوزGG در دوران بارداری و همین طور نوزادانشان در مدت ۶ ماه اول زندگی دریافت کردند. در دو سالگی میزان اگزمای آتوپیک در میان کودکانی که لاکتویاسیلوز دریافت کرده بودند دو بار کمتر دیده شد تا گروه پلاسبو و در ۴ سالگی کودکان گروه لاکتیویاسیلوز همان نسبت را داشتند تا گروه شاهد پلاسبو.
درمان آرام کننده
این درمان ها برای آرامش حملات بثورات پوستی به صورت کرم یا کمپرس به کار می روند:
ژل آلوئه از برگ های ضخیم این گیاه تهیه می شود و دارای خواص نرم کننده پوست است و خیلی در درماتولوژی مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان آثار آن را برای اگزمای سبورتیک مورد مطالعه قرار داده اند. یک گروه ۴۶ نفری با محلولی که ۳۰ درصد آلوئه داشت ۲ بار در روز با یک گروه شاهد که پلاسبو دریافت کرده بودند مقایسه شدند. پس از یک درمان ۴ هفته ای و ۶ هفته ای بهبودی خیلی در گروه آلوئه بیشتر دیده شد تا گروه پلاسبو.
در مطالعه دیگری که در سال ۲۰۰۳ بر روی ۳۰ بانوی کارگر یک کارخانه که از اگزمای دست ها رنج می بردند از دستکش هایی استفاده شد که در تمام روز ژل آلوئه را روی دست های آنها پخش می کرد. موثر بودن این گیاه را در آرامش بخشیدن به سیمپتوم های اگزما نشان داد. باید توجه داشت که آلوئه در بعضی افراد می تواند عامل تولید درماتیت بشود.
گل گاوزبان: یک مطالعه با گروه شاهد بر روی ۱۱۸ کودک در خطر دارای نتایج مثبت بر روی سیمپتوم های اگزما بود. ۴۳۵ میلی گرم روغن گاوزبان از تولید اگزما پیشگیری نکرد ولی شدت حملات بیماری را کم کرد. در مطالعه دیگر استفاده خارجی از روغن گاو زبان در نزد کودکان باعث کاهش قرمزی و خارش شد ولی گویا نرم کردن پوست با هر روغنی اثر مثبت دارد.
هاماملیس ویرجینی: بعضی مواد موجود در آن دارای خواص آنتی انفلاماتوار و قابض است. نتیجه ۳ مطالعه کوچک بر روی ۹۵ نفر نشان داد که این گیاه می تواند سیمپتوم های اگزما را آرامش دهد ولی یک مطالعه دیگر بر روی ۷۲ نفر به مدت دو هفته نتیجه مهمی نداشت. کمیسیون E و Escop مفید بودن مصرف آن را برای انفلاماسیون های کوچک روی پوست تائید می کنند.
جو: کمیسیون E موثر بودن ساقه های جو در بالنئوتراپی برای درمان بیماری های پوستی که تولید انفلاماسیون، سبوره (شوره) و خارش می کنند قبول دارد ولی هیچ مطالعه کلینیکی برای اگزما هنوز انجام نشده است.
دوزاژ: ۲۵۰ گرم آرد جو را در یک جوراب یا کیسه ریخته در یک لیتر آب به مدت چند دقیقه بجوشانید و بعد کیسه را فشار دهید و بعد مایع را در وان حمام ریخته در آن استراحت کنید، یا کیسه را روی محل اگزما بمالید. همین طور می شود ۱۰۰ گرم ساقه جو را در یک لیتر آب جوشانید و آن را در وان حمام ریخت.
بابونه آلمانی: استفاده از گل های بابونه آلمانی در غرب برای آرامش اگزما شناخته شده، همین طور خواص آن به عنوان آنتی انفلاماتوار، آنتی سینیک و کمک به درمان زخم های کوچک شناخته شده. یک مطالعه نشان داده که استفاده پوستی از کرم حاوی بابونه به نام Kamillosan به اندازه درمان با هیدروکورتیزون ۲۵ درصد موثر بوده و از سایر درمان های کلاسیک بهتر عمل کرده. در یک مطالعه فرقی با پلاسبو نداشته ولی دو درمان موثرتر از کرم هیدروکورتیزون نیم درصد بوده.
دوزاژ: کمپرس خیس کرده ۱۰۰ گرم گل بابونه در آب جوش یا مخلوط ۵ قطره روغن اساسی بابونه در ۲۰ میلی لیتر روغن گیاهی.
نعنای فلفلی: استفاده خارجی از روغن اساسی نعنای فلفلی برای آرامش خارش و التهاب پوست.
دوزاژ: ۲ تا ۳ قطره را در آب ولرم بریزید و در صورت لزوم تکرار کنید.
کنتراندیکاسیون نباید در نواحی دستگاه تنفسی کودکان کمتر از ۴ سال استفاده شود چون می تواند باعث اسپاسم حلق و برانش ها بشود و حالت خفگی موقت تولید کند.
گل همیشه بهار: در اروپا خواص آنتی انفلاماتوار آن کاملاً شناخته شده و برای محصولات زیبایی و درماتولوژی به کار می رود. کمیسیون E و Escop موثر بودن استفاده خارجی آن را برای درمان زخم هایی که به درمان خوب جواب نمی دهند مثل زخم های واریسی قبول دارند.
دوزاژ: استفاده از کرم های حاوی ۲ تا ۵ درصد گل همیشه بهار و یا حل ۲ تا ۳ قطره تنتور در داخل آبی که قبلاً جوشیده و سرد شده و کمپرس آن بر روی محل اگزما.
گیاهان مختلفی در نقاط دنیا خواص درمانی و آنتی انفلاماتوار دارند که مطالعه آنها از حوصله این مقاله خارج است.
درمان های زیر برای محافظت به کار می روند و مطالعات موثر بودن آنها را برای کم کردن تعداد حملات و شدت آنها نشان داده و فقط از آنها نام می بریم:
پروبیوتیک ها، روغن اوناگر،روغن ماهی(رل مهمی در عکس العمل های دفاعی و آنتی انفلاماتوار دارد.)، هپنیوتراپی، ماساژ درمانی، ویتامین E
طب سنتی چین: بر اساس طب سنتی چین بیماری های پوستی بر اثر عدم تعادل انرژی تولید می شوند. طب سوزنی و معجون های چینی که گاهی شامل ۱۰ گیاه می شوند برای درمان به کار می روند. مطالعات نتایج مختلفی داشته است.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
