شمارش معکوس آغاز شده است. کمی بیش از سه هفته دیگر ـ ۳۱ مارس ۲۰۱۵ ـ سررسید آخرین تمدید مذاکرات هسته ای بین جمهوری اسلامی و ۱+۵ است و به نظر نمی آید که این بار دیگر تمدیدی درکار باشد. این هفته سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل به ایالات متحده و سخنرانی او درتاریخ سه شنبه ۳ مارس در نشست مشترک کنگره امریکا خبرهای دیگر را تحت الشعاع قرار داد. این سخنرانی به ویژه از این نظر جدل برانگیز شد که دو هفته دیگر ـ ۱۷ مارس ـ انتخابات زودرس در اسراییل برگزارمی شود و برخی از رقبای انتخاباتی نتانیاهو او را متهم می کنند که از این سخنرانی قصد بهره برداری انتخاباتی دارد.
نتانیاهو سیاستمداری کارکشته و کهنه کار است. او در اعلام برگزاری انتخابات زودرس به جز شکننده بودن ائتلافی که دولتش در رأس آن است، اجباری نداشته می توانست با کجدار و مریز تا سال ۲۰۱۷ بر مسند قدرت بماند. ازاین رو، قماری که به آن دست زده می بایست حساب شده باشد. اگرچه، تغییر آرایش نیروها در عرصه سیاست داخلی اسراییل، از جمله ائتلاف حزب چپ کارگر اسراییل با یک حزب راست میانه، که بخت آنها را برای پیروزی در انتخابات بالا می برد، می تواند حساب های آقای نتانیاهو را برهم بزند.
در عرصه سیاست خارجی نیز آشکار است که نتانیاهو قصد بهره برداری سیاسی از اکثریت یابی جمهوری خواهان در هر دو مجلس نمایندگان و سنای امریکا را داشته و دارد و می کوشد با تشدید اختلافات بین دولت اوباما و کنگره
سخنرانی نتانیاهو در مرکز آیپک
امریکا جلوی آنچه را که خود یک “توافق بد” می نامد، بگیرد.
در این نکته کمتر می توان تردید کرد که اسراییل از عملکرد دولت اوباما در مورد پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ناراضی است. یک روز پیش از سخنرانی نتانیاهو در کنگره یعنی دوشنبه ۲ مارس، باراک اوباما در گفتگو با خبرگزاری “رویترز” ضمن برآورد میزان احتمال رسیدن به توافق به کمتر از ۵۰ درصد، به اختلاف نظر دولت خود با اسراییل اشاره می کند: «درخصوص نحوه جلوگیری از دستیابی رژیم ایران به سلاح هسته ای، اختلاف عمده ای با اسراییل داریم… هدف ما این است که اطمینان یابیم رژیم ایران برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته ای دست کم به یک سال زمان نیاز خواهد داشت». البته، این اختلاف نظر نه درباره اصل موضوع، بلکه در مورد چگونگی یافتن راه حل است. خانم سوزان رایس، مشاور امنیت ملی دولت امریکا می گوید: «دستیابی رژیم ایران به سلاح اتمی نه تنها تهدیدی برای اسراییل به شمار می رود، بلکه یک تهدید غیرقابل قبول برای ایالات متحده نیز هست». درعین حال، مشاور امنیت ملی دولت امریکا به قانونگذاران دارای اکثریت جمهوری خواه امریکا هشدار می دهد که به دنبال اعمال تحریم های جدید علیه رژیم تهران نباشند، زیرا چنین اقدامی باعث خواهد شد روند دیپلوماسی فعلی به شکست کشیده شود.
روز پیش از سخنرانی در کنگره امریکا، نتانیاهو در نشست لابی هوادار اسراییل در امریکا (آیپک) سخنرانی کرد و هشدار داد که «توافق هسته ای با ایران موجودیت اسراییل را تهدید می کند» و افزود: «به عنوان نخست وزیر اسراییل من تعهد اخلاقی دارم که ازاین خطرات در حالی که هنوز زمان وجود دارد جلوگیری کنم. رهبران امریکا در مورد امنیت کشور خود نگران اند، رهبران اسراییل در مورد بقای کشور خود».
نتانیاهو روز سه شنبه ۳ مارس سخنرانی خود را درنشست مشترک مجلس نمایندگان و سنای امریکا ایراد کرد. او دراین سخنرانی، به نقل از تارنمای “انتخاب” از جمله گفت: «اگر معامله ای که درحال شکل گرفتن است پیش برود و ایران شروط مذاکرات را بپذیرد، این توافق از توسعه سلاح های هسته ای ایران جلوگیری نخواهدکرد بلکه موجب خواهد شد که ایران سلاح های هسته ای زیادی را تولید کند». او همچنین گفت: «امروز ملت یهود با تلاش دیگری از طرف ایران روبروست که می خواهد ما را نابود کند. ایران بر چهار پایتخت عربی و دو تنگه هرمز و باب المندب تسلط کامل دارد» و با گلایه تلویحی از دولت اوباما افزود: «یک سال است که می گویند توافق نکردن بهتر از یک توافق بد است، خب! این توافق یک توافق خیلی بد است و بهتر است که سر نگیرد». و سرانجام چنین نتیجه گیری کرد که: «اگر کسی فکر می کند با توافق با ایران می تواند مشکل را به تأخیر بیاندازد، بهتر است تجدیدنظر کند، چون در آن هنگام با ایران خطرناک تر مواجه خواهیم بود».
اگر دریک مورد بتوان حق را به جانب باراک اوباما داد، این گفته او پس از سخنرانی نتانیاهو است که گفت: «هیچ چیز تازه ای در این سخنرانی نبود»! به گزارش “آسوشیتد پرس”: «اوباما پس از خواندن متن سخنرانی نتانیاهو گفت که او با وجود مخالفت با توافق نهایی هسته ای با ایران، هیچ راه جایگزینی را در سخنان خود پیشنهاد نکرد. اوباما افزود: هیچ چیز تازه ای دراین سخنرانی نبود. درواقع، پیشنهاد نتانیاهو به جای توافق با ایران، عدم توافق است». اوباما همچنین گفت:«سخنان نتانیاهو مشابه سخنان گذشته او به هنگام توافق اولیه ژنو با ایران در نوامبر سال ۲۰۱۳ بود. تمام پیش بینی های نتانیاهو در آن هنگام غلط از آب درآمد و ایران به رغم ادعاهای او به قرارداد و توافق اولیه ژنو پایبند ماند و فعالیت های هسته ای خود را در چهارچوب توافق ژنو محدود کرد».
چنان که در آغاز نوشتار گفته شد، بنیامین نتانیاهو سیاستمداری کارکشته و کهنه کار است که بعید می نماید بی گدار به آب بزند. ایراد سخنرانی جنجالی و بی محتوای او در کنگره امریکا می تواند حساب شده و زدن چند نشان با یک تیر باشد: هم خرده حساب های ناشی از عملکرد ناگوار اوباما در ۶ سال گذشته را تسویه می کند، هم خود را درکنار جناح پیروز جمهوری خواه که به احتمال قوی برنده انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ نیز خواهد بود قرار می دهد، هم جناح راست اسراییل را که در حال حاضر در موضع ضعف و دچار تفرقه و تشتت است پشت سر خود یک پارچه می کند، هم خود را از پذیرش شرایط توافق احتمالی معاف می کند و هم با پیروزی در انتخابات زودرس ۱۷ مارس بر مسند قدرت ماندن خود را تا سال ۲۰۱۹ تداوم می بخشد.
آنچه که می تواند این حسابگری های زیرکانه را برهم زند و غلط ازآب درآورد، آرایش نیروهای سیاسی در انتخابات پیش رو است. اگر جناح چپ اسراییل به رهبری حزب کارگر که با راست میانه ائتلاف کرده، بتواند در انتخابات دست بالا را پیدا کند و جناح راست را پس بزند، که بر پایه نظرسنجی های اخیر چنین امری بعید نیست، درآن صورت حسابگری های نتانیاهو اشتباه از آب در می آید و او بازنده این قمار سیاسی می شود!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
