اختلال انفجاری متناوب یک اختلال رفتاری است که با طغیان ناگهانی خشم آغاز شده و به دنبال آن واکنش نامناسب و بیش از حد انتظار نسبت به موقعیت رخ می دهد. این واکنش های نامناسب می تواند فریاد، ضربه زدن، آسیب زدن به اشخاص و یا اموال باشد. شناخت این اختلال دشوار است، زیرا خیلی ها هرازگاهی ممکن است کنترل خود را از بدهند ولی مشخصه اختلال انفجاری متناوب، صدمه زدن به دیگران و یا تخریب اموال است. در این صورت اگر خود شما و یا نزدیکانتان دچار چنین اختلالی هستید باید به سرعت در جستجوی کمک تخصصی برآیید.
شناخت اختلال
اگرچه آزمون استانداردی برای تشخیص این اختلال انفجاری وجود ندارد، ولی پاسخ به سئوالاتی که در زیر می آید می تواند به تشخیص این اختلال کمک کند:
آیا در کنترل خلق و خوی خود دچار مشکل هستید؟
آیا هرازگاهی دچارحمله های خشم می شوید؟
آیا نسبت به موقعیتها و محرکها واکنش بیش از اندازه نشان می دهید؟
آیا دوره هایی از خشم و غضب را تجربه کرده اید که به آزار دیگران و یا تخریب اموال آنها منجر شده است.
آیا درگیر الکل یا مواد مخدر هستید؟
آیا تاریخچه خانوادگی شما نشان دهنده وجود چنین اختلالی هست؟
آیا در گذشته صدمه مغزی و یا جراحت های جسمی و روانی دردناکی داشته اید؟
آیا سابقه صرع دارید؟
آیا شما یا کسی از اعضای خانواده شما تجربه اختلالات افسردگی و یا اضطراب داشته اید؟
اگر پاسخ شما به دو و یا چهار سئوال اول، مثبت است و یا در مجموع پنج جواب “بله” در این پرسشنامه دارید لازم است که به دنبال کمک حرفه ای باشید.
تاثیر این اختلال بر زندگی فرد
مشکلات زیادی این اختلال را همراهی می کند که زندگی فرد را می تواند تحت تاثیر قرار دهد از جمله تخریب رابطه ها و اموال دیگران. میزان خسارت ایجاد شده بستگی به موقعیتی است که حمله های انفجاری در آن رخ می دهد. برای مثال اعضای خانواده یا دوستان چنین کسی دایم در ترس از صدمه ای هستند که از طرف این فرد ممکن است به آنها وارد شود، یا احساس خصومتی که ممکن است بین آنها ایجاد شود. اگر فرد دچار این اختلال ازدواج کرده باشد چه بسا که این رفتار منجر به جدایی یا طلاق آنها شود. یا فرد ممکن است شغل اش را از دست بدهد و یا از مدرسه اخراج شود. این گونه افراد خیلی از اوقات به دلیل تخریب اموال یا تصادفاتی که موقع رانندگی دچار آن می شوند و یا توهین ها و برخوردهای فیزیکی که نسبت به دیگران روا می دارند، با مسایل قانونی درگیر شده و حتی گاهی راهی زندان شده و یا هزینه های سنگینی را متحمل می شوند. بستری شدن در بیمارستان های روانی، ضرر و زیان مالی از دیگر عوارض این اختلال ویرانگر است. این اختلال همچنین می تواند منجر به افسردگی و یا اعتیاد به الکل یا مواد مخدر شود. از دیگر عوارض این اختلال: ترس، احساس گناه، اضطراب، ضعف عملکرد در مدرسه و محیط کار، درگیری به انواع اعتیادها و نیز افزایش شانس تصادف و حوادث ضمن کار، صدمات مغزی است. در این مرحله فرد وارد چرخه معیوبی شده که روز به روز درمان آن را مشکل تر می سازد.
درمان اختلال
مانند دیگر مشکلات عاطفی و روانی برای این اختلال هم یک راه درمان به تنهایی کافی نیست، بلکه چندین روش همزمان می تواند به فرد کمک کند که بر این وضع خود غلبه کند. درمان های دارویی برای غلبه بر افسردگی، اضطراب، تشنج و نوسانات خُلق که توسط روانپزشک تجویز می شود به فرد کمک می کند که به حداقلی از آرامش برای دریافت کمک های روان درمانی، شناخت درمانی، گروه درمانی و دیگر روش های غیر دارویی پاسخ دهد.
در نهایت این که
اختلال انفجاری متناوب می تواند به فرد، خانواده بخصوص همسر و فرزندان و نیز جامعه صدمه جدی برساند. توصیه می شود افراد درگیر هرچه سریعتر با یک روانپزشک و نیز روان درمانگر حرفه ای و با صلاحیت تماس گرفته و از خسارات جبران ناپذیری که در انتظار آنها و نزدیکانشان هست، جلو گیری کنند.
* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.
