اشپیگل آنلاین (۲ آوریل ۲۰۱۵)
محمدجواد ظریف مجبور شد برای رسیدن به توافق لوزان به بسیاری از خواست های غرب تمکین کند.
لغو تحریم ها می تواند ماه ها و حتی سال ها طول بکشد
روحانی بدون همکاری سپاه پاسداران نمی تواند به تعهدات خود در توافقنامه لوزان عمل کند
شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در ایران صف بسته اند. اما همه چیز بستگی به پشتیبانی آیت الله خامنه ای از عملکرد دولت دارد. هنوز باید محتاط بود
انسان ها در تهران، توافق در مناقشه هسته ای را چنان جشن گرفتند که انگار در یک مسابقه فوتبال برنده شده اند. آن ها به یک تحرک اقتصادی امیدوارند و مناسباتی بهتر با غرب. اما این تنها در دست رئیس جمهور روحانی نیست.
صحنه ها شبیه پیروزی در یک مسابقه فوتبال بود: آدم ها هوراکشان در نیمه شب به خیابان ها ریختند و یکدیگر را در آغوش گرفتند. رانندگان کنسرت بوق به راه انداختند و صدها ایرانی در برابر وزارت خارجه گردهم آمدند.
مردی که آن ها مثل یک قهرمان برایش هورا می کشیدند، یک ستاره مهاجم نیست، بلکه دیپلماتی ۵۵ ساله با ریش های سفید است: وزیرخارجه محمدجواد ظریف. او مذاکرات ایران با ۵ عضو دارای حق وتوی شورای امنیت و آلمان را در لوزان رهبری کرد. او به مذاکرات اتمی پایان داد.
برای رسیدن به اینجا، ظریف به بسیاری از خواست های ایالات متحده آمریکا و سایر مذاکره کنندگان تمکین کرد:
– ایران متعهد می شود دو سوم سانتریفوژهای غنی سازی اورانیوم خود را از رده خارج کند. در حال حاضر ایران بیش از ۱۹ هزار سانتریفوژ فعال دارد. در آینده این تعداد تنها حدود ۶ هزار خواهند بود.
– ایران ملزم می شود که اورانیوم را تنها تا سطح ۶۷/۳ درصد غنی کند. برای ساخت یک بمب اتمی این کشور به غنی سازی اورانیوم تا ۹۰ درصد نیاز دارد.
– ایران ۹۷ درصد ذخیره اورانیوم در سطح ضعیف غنی شده خود را تسلیم می کند. امروز این کشور ۱۰ هزار کیلوگرم از این نوع اورانیوم دارد. براساس توافق لوزان این باید تنها به ۳۰۰ کیلو محدود شود.
– ایران به بازرسان سازمان انرژی اتمی بیش از گذشته امکان سرکشی به تاسیسات خود را می دهد. معادن اورانیوم و کارخانجات ساخت سانتریفوژ از آن جمله اند. از این طریق به صورت کاملا آشکار برای ایران بسیار دشوارتر می شود که برنامه هسته ای خود را مخفیانه پیش ببرد.
در مقابل (این امتیازات) ظریف می تواند این نکات را به عنوان موفقیت خود در مذاکرات هسته ای به ایرانی ها بفروشد:
– ایران اجازه دارد به فعالیت در همه مراکز هسته ای خود ادامه بدهد. حتی آن مراکزی که رژیم زمانی به صورت مخفیانه ایجاد کرد و در اعماق زمین از بمباران های هوائی محفوظ هستند. اما این مراکز اکنون از سوی بازرسان بین المللی کنترل می شوند. بنابراین دیگر به درد یک برنامه احتمالی اتمی نظامی نمی خورند.
– ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در عوض متعهد می شوند تحریم های مرتبط با برنامه اتمی را وقتی آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرد که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، لغو کنند. همین قاعده تحریم های سازمان ملل متحد علیه تهران را نیز در بر می گیرد.
این کمتر از چیزی است که رژیم در آغاز مطالبه می کرد. آیت الله خامنه ای رهبر مذهبی و سیاسی ایران خواستار لغو فوری و یکباره تحریم ها شده بود. دست کم تهران اکنون می تواند چشم انداز روشنی برای پایان مجازات ها داشته باشد.
شرکت های خارجی صف بسته اند
توافق لوزان شانس یک آغاز نو در رابطه با ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا را به جمهوری اسلامی می دهد. اگر رژیم در این مورد جدی باشد و ایران همانطور که همواره ادعا کرده نخواهد برای دستیابی به بمب اتمی تلاش کند، اکنون می تواند آن را ثابت کند و بابت این کار پاداش بگیرد.
شرکت های خارجی مایل به سرمایه گذاری در کشور صف بسته اند. نه تنها در بخش نفت و گاز، بلکه همچنین در عرصه حمل و نقل، ایران نیاز شدیدی به نوسازی دارد. ایران به خاطر تحریم ها اکنون یکی از کهنه ترین ناوگان های هوائی جهان را دارد. ایرباس و بوئینگ همین حالا ابراز علاقه کرده اند که ایران ایر را با هواپیماهای نو تجهیز کنند.
ایران علاوه بر این دهمین بازار بزرگ جهان برای خودرو و کامیون است. در این زمینه هم تا همین حالا شرکت های اروپائی در تهران حضور یافته اند. بانک های سوئیس که مشمول تحریم های مالی علیه ایران نمی شوند، تا همین حالا آمادگی خود را برای آغاز معاملات سریع اعلام کرده اند.
تا لغو نخستین تحریم ها می تواند ماه ها و حتی سال ها طول بکشد. زمان بندی دقیق بخشی از نکاتی است که باید در توافق جامع و نهائی پایان ماه ژوئن امسال درباره آن تصمیم گرفته شود.
این تصادفی نیست که جشن توافق هسته ای لوزان به ویژه در شمال تهران بزرگ تر است، در محله های دامنه البرز لایه های ثروتمند ایرانی زندگی می کنند. آدم ها در اینجا به ویژه امیدوارند که از پایان تنش هسته ای و لغو تحریم ها سود ببرند.
بدون خامنه ای چیزی تحقق نمی یابد
برای بیشتر ایرانی های ثروتمند برنامه اتمی هرگز ربطی به “غرور ملی” که رژیم توضیح می داد ندارد. این که برق از یک پریز، از نیروگاه بادی، یک نیروگاه ذغالی و یا از یک نیروگاه اتمی بیاید، در نهایت برای آن ها فرقی نمی کند. ایرانی های شهرنشین به خوبی آموزش دیده، در درجه اول می خواهند که کشورشان دروازه های خود را به روی غرب بگشاید.
حسن روحانی تقریبا ۲ سال پس از پیروزی، به بزرگترین وعده انتخاباتی خود عمل کرده است. حالا تا انتخابات بعدی دو سال دیگر وقت هست که آمادگی او برای سازش به بهبود وضعیت اقتصادی بیانجامد. چیزی که فقط ایرانیان مرفه از آن سود نمی برند.
اما همه این ها تنها در دست او نیست. بخش بزرگ برنامه هسته ای به وسیله پاسداران انقلاب اداره می شوند. این سازمان شبه نظامی اما به طور مستقیم از آیت الله خامنه ای فرمان می گیرد. بدون همکاری پاسداران روحانی نخواهد توانست سهم خود را در اجرای توافقنامه لوزان ایفا کند.
خامنه ای تاکنون رسما در برابر توافق لوزان موضعی نگرفته است. به جای آن حسین شریعتمداری سرپرست روزنامه کیهان و نماینده رهبر انقلاب آشکارا به انتقاد پرداخته است. او گفته: “اسب زین کرده را دادیم و افسار پاره را گرفتیم.”
جمع بست:
با امضای یک توافقنامه پیرامون برنامه اتمی، رئیس جمهور حسن روحانی مهم ترین وعده انتخاباتی خود را تحقق بخشید. اگر تهران به تعهدات خود عمل کند اقتصاد می تواند به روی غرب گشوده شود. اما این فقط در صورتی ممکن است که رهبر ایران آیت الله علی خامنه ای از عملکرد دولت پشتیبانی کند. هنوز باید محتاط بود.
