دکتر نسترن ادیب راد
تک والد بودن یکی از دشوارترین کارهای دنیاست. امروزه نزدیک به نیمی از خانواده های امریکایی تک سرپرست هستند یعنی پدر یا مادر به تنهایی عهده دار مسئولیت فرزندان و اداره خانه هستند. در اغلب اوقات این والدین باید به عنوان یک فرد شاغل به صورت تمام وقت خارج از منزل کار کنند و درعین حال مسئولیت مراقبت از بچه ها را نیز به عهده دارند. چیزی که کار را بدتر می کند این است که فرزندان این خانواده ها آنگونه که باید و شاید حرف شنوی ندارند. به عنوان یک والد تنها برای بهتر شدن روند امور لازم است نکاتی چند را در نظر بگیرید:
۱ـ به خاطر داشته باشید که شماها با هم یک خانواده هستید
یک مادر یا پدر با یک فرزند خود می تواند یک خانواده باشد. برخلاف تصور جامعه که همیشه از چنین خانواده هایی به خوبی یاد نمی کنند باید گفت مهمترین چیز در خانواده، تعداد والدین نیست، بلکه رویه فرزند پروری است که در خانه در پیش گرفته می شود. بیشتر اوقات مردم این سئوال را می پرسند آیا تا به حال فرزندان موفقی از خانواده های تک والدی بیرون آمده است؟ این حرفها به جای کمک، تنها باعث می شوند که سیستم این گونه خانواده ها به هم بریزد. در حالی که این تنها گونه دیگری از خانواده است. در یک خانواده تک والدی آنچه باید محور قرار بگیرد حفظ این سیستم است. تصور کنید اگر شما همسری داشتید که دائم با او در جنگ و جدال می بودید آیا در این صورت، صرف داشتن دو والد می توانست به نفع فرزندان شما باشد؟ بنا براین شرایط پیش آمده را به عنوان فرصت آرامش در نظر بگیرید که به شما امکان عمل بهتر و در شرایط آرامتری می دهد.
۲ـ احساس گناه را کنار بگذارید
بدون این که متوجه شوید باورهای شما به فرزندانتان منتقل می شود. اگر در مورد ازدواجتان، مسائل مالی یا هر دلیل دیگر خود را گناهکار بدانید فرزندانتان هم همین حس را نسبت به شما خواهند داشت، ولی اگر والدی بگوید این زندگی ما است و ما داریم تلاش می کنیم بهترین کاری که از دستمان ساخته است انجام دهیم در این صورت در می یابیم که بچه ها با اعتماد به نفس، احساس امنیت و تعهد بیشتری به مسائل می نگرند. اگر والدی به دلیل احساس گناه بخواهد کارهای فوق العاده برای فرزندانش انجام دهد به زودی فرزندان حالت حق به جانب و طلبکارانه ای به خود می گیرند.
۳ـ نیاز به حضور در خانواده را به فرزندان خود بیاموزید
یکی از مشکلات بچه های امروزی این است که آنها فکر می کنند که نیازی به خانواده ندارند. آنها مسئولیت پذیر نبوده و فکر نمی کنند که باید وقتی را با اعضای خانواده بگذرانند. شما به عنوان پدر یا مادر می توانید با اطمینان بگویید ما یک مجموعه هستیم و لازم است مسئولیت ها را تقسیم کنیم. به فرزندانتان این فرصت را بدهید که احساس کنند به آنها نیاز دارید و آنها موجودات با ارزشی برای شما هستند. با توجه به سن، به آنها مسئولیت واقعی در منزل بدهید مثلا مسئولیت بردن سطل زباله، آماده کردن شام و مواردی از این دست. بگذارید احساس کند به او احتیاج دارید.
۴ـ فرزندانتان را در حل مشکلات شریک کنید
هرقدر فرزندانتان را بیشتر درگیر حل مسائل کنید، بیشتر از قوانین و مقررات پیروی می کنند. در واقع مشکل زمانی بروز پیدا می کند که والدین قوانین و مقررات را به فرزندان خود دیکته می کنند. گاهی اوقات والدین تنها ممکن است بخواهند خلاء قدرت را با کنترل گری پر کنند تا بتوانند اداره امور را در دست بگیرند. اغلب ما نگرانیم که نکند بچه های ما به راه بد بروند در حالی که باید این امکان را به بچه ها بدهیم که نتایج انتخاب خود را تجربه کنند. به جای انرژی گذاشتن برای کنترل بچه ها برای پیشگیری از اشتباه، بعد از رخ دادن آن، با او همفکری کنید که حالا چگونه می شود مشکل را حل کرد. سعی کنید تمرکز خود را به جای مشکل، روی راه حل ها بگذارید.
۵ـ قوانین و مسایل مربوط به همسر قبلی شما متعلق به اوست و جایی در خانه شما ندارد
وقتی بچه ها برای گذراندن آخرهفته یا تعطیلات و یا اوقات ملاقات، به منزل پدر/ مادرشان می روند، ممکن است با قوانین و مقرراتی متفاوت با خانه شما روبه رو شوند در این صورت آنها تلاش می کنند آن شرایط را به خانه شما تسری دهند در این صورت به آنها بگویید این جا خانه ما است و قوانین و مقررات خاص خود را دارد. اجاره ندهید زندگی شما توسط همسرتان و شرایط خانه اش کنترل یا تهدید شود.
۶ـ نشست های خانوادگی منظمی داشته باشید
این نشست ها به همه خانواده ها کمک می کند، ولی بویژه به خانواده های تک والدی بیشتر کمک می کند. با این نشست ها والد می تواند ساختار خانواده را ترسیم کند. هفته ای یک بار دور هم جمع شوید و روی مسایل هفته گذشته تمرکز کنید. سعی کنید جلسه را با با ذکر جنبه های مثبت رویدادها و رفتار فرزندتان شروع کنید و نگرش تان تمرکز بر راه حل باشد. برای مثال ممکن است بگویید واقعا از این که اتاقت را مرتب کردی متشکرم یا یک یادداشت زیبا حاوی”کارت عالی بود”برای فرزندتان بنویسید و طی جلسه به او بدهید .این کار را همه اعضای خانواده به اتقاق می توانند انجام دهند. سپس به عنوان یک مجموعه روی قوانین خانواده با هم مذاکره کنید. شما می توانید حتی قراردادهای خانوادگی با ضمانت اجرا تنظیم کنید. مثلا اگر بنا است فرزند شما کاری را انجام دهد برای انجام آن تشویق و عدم انجام آن، پیامدهای منفی در نظر بگیرید. سعی کنید در جلسه، روش های حل مسئله را تمرین کنید. نشست های خانوادگی باعث می شود بچه ها احساس کنند که مورد نیاز، مورد توجه و قدرتمند هستند. این امر مسئولیت پذیری را در آنها تقویت می کند. آنها حس می کنند شنیده می شوند، با ارزش هستند و جدی گرفته می شوند. اگر قدرت بچه ها نادیده گرفته شود، سرکش می شوند. ضمن به رسمیت شناختن توانایی های آنها، در این جلسات لازم است به آنها یاد بدهید که قدرتشان را در راه مثبت و حل مشکلات به کار گیرند. این برنامه را هفته ای یک بار به طور منظم انجام دهید سعی کنید با نظر همه، بهترین وقت را به این امر اختصاص دهید و به عنوان یک رویداد مهم هفته به آن نگاه کنید.
نشست های خانوادگی تنها برای حل مشکلات نیست، بلکه می تواند به عنوان محلی برای اخذ تصمیمات مهم و یا جمع آوری پیشنهادات اعضا برای بهبود اوضاع خانواده باشد. اگرچه برای یک والد تنها وقت همیشه غنیمت است، ولی مطمئن باشید وقت گذاری برای این نشست ها و نیز داشتن اوقات تفریح خانوادگی نه هزینه و نه وقت زیادی از شما خواهد گرفت، ضمن این که نتایج سودمند این نشست ها می تواند با ارزش تر از وقتی باشد که شما صرف کرده اید.
* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.
