گفت وگوی شهروند با سیاوش شعبانپور، کارگردان نمایش
سیاوش شعبان پور، شاعر، کارگردان و بازیگر تئاتر و سینما، است. او در دانشکده حقوق علوم و سیاسی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد. با علاقهای که به شعر داشت در سال ۱۳۸۱ در جشنواره شعر فروغ فرخ زاد در مقام شاعر برگزیده دانشگاه تهران انتخاب شد. پس از ورود به کانادا، در دانشکده تئاتر دانشگاه یورک تورنتو مشغول به تحصیل شد و مدرک لیسانس خود را در رشته مطالعات تئاتر دریافت کرد.
در سال ۲۰۰۸ نمایش «آپارتمان ۸۱۲» را با نویسندگی و کارگردانی خود به زبان فارسی به صحنه برد. در ادامه اولین اجرای انگلیسی زبان خود را با نام «داستان خرس های پاندا به روایت یک ساکسیفونیست که دوست دختری در فرانکفورت دارد» با هنرمندی دو بازیگر انگلیسی زبان به صحنه برد و پس از آن اجرای موزیکالی به نام «آنگاه که همه چیز فرو می ریزد» را کارگردانی کرد.
سپس در پروژهای دانشجویی، در مقام دستیار کارگردان نمایشنامه «دکتر فاستر» را به اجرا در آورد و در آن ایفای نقش کرد
عکس ها زهرا سالکی
.
در ماه مارچ سال ۲۰۱۱، در فیلم بلند «نیمه روشن ماه»، در مقام مشاور انتخاب بازیگر و بازیگر نقش مکمل مرد فعالیت داشت. پس از آن اقدام به برگزاری کارگاههای نویسندگی خلاق به نام «نفس و نویسنده» کرد. در طی چهار سال اخیر، بیش از ۲۰ دوره کارگاه در شهرهای تورنتو، تهران و لسآنجلس برگزار کرده است.
در سال ۲۰۱۲ نمایشی به نام «اسب های پشت پنجره» اثر متئو ویسنیک را در تورنتو اجرا و در سال ۲۰۱۳ نیز در فیلم بلند دیگری نقشآفرینی کرد.
در سال ۲۰۱۳، در مراسم افتتاحیه جشنواره تیرگان در تورنتو، روایت اپرا گونهای از آرش کمانگیر را به همراه ارکستر سمفونیک، خواننده سوپرانو و چهار بازیگر تئاتر به روی صحنه برد.
از آثار موفق او، اجرای نمایش «دو مرغابی در مه» نوشته حسین پناهی است که اولین بار در مارچ ۲۰۱۴ در حمایت از مجید بهرامی بازیگر تئاتر و سینما که در حال مبارزه با بیماری سرطان بود، اجرا کرد. در این نمایش او با غزال پرتو همبازی بود. این نمایش در اتاوا، مونترال و تورنتو به اجرا درآمد.
شعبانپور در بهار ۲۰۱۴ برای داوری جشنواره شعر انجمن دانشجویان ایرانی دانشگاه یواسسی کالیفرنیا انتخاب شد. او همچنین نمایشنامهای را با نام «مجلس مرغان» پیتر بروک، از انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است.
او علاوه بر تئاتر، به ادبیات و شعرهم میپردازد. مجموعه شعرش با نام «عشقیزوفرنی» سال گذشته منتشر شد.
درباره انتخاب متن نمایش سی روبل برای ظرافت برای خوانندگان شهروند بگویید؟
ـ من دنبال متنی اپیزودیک بودم. متنی که تمام هنرجوهای کارگاهم بتوانند در آن مشارکت داشته باشند. در عین حال دنبال متنی بودم که درگیر نقش اول و دوم نباشد و تمام هنرجوها بتوانند به یک اندازه تجربه کنند.
متن اصلی پزشک نازنین شامل هشت صفحه بود که سرکار خانم آهو خردمند شش صفحه از آن را ترجمه کرده بودند. دو صفحه حذف شده بود. من آن دو صفحه را ترجمه کردم. متن نمایش “تئاتر بی حیوان” را محمد یعقوبی به من پیشنهاد داد و من با انتخاب صحنه هایی از این دو متن تمرین نمایش سی روبل برای ظرافت را شروع کردم.
این دو متن به لحاظ زمانی چندین دهه با هم اختلاف دارند ولی ریتم و موضوع مشترکی را می توان بین آنها پیدا کرد.
دلیل دیگری که باعث شد این متن ها را انتخاب کنم این بود که دنبال متنی با ساختار قوی دراماتیک بودم و در عین حال از مخاطب عام هم فاصله نگیرد و بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.
درباره تعداد زیاد هنرجوها گفتید، این هنرجوها چقدر توانسته اند شما را به خواسته هایتان نزدیک کنند؟
ـ چند نفر از این هنرجوها سابقه کار اجرایی را داشته اند ولی باقی آنها برای اولین بار است که به روی صحنه می آیند و باعث می شود که ایده آل ذهنی من متفاوت شود. این یک کار تجربی محسوب می شود و من انتظار یک کار کارگاهی را از آن دارم.
البته به این منظور نیست که بخواهم نقص های آن را بپوشانم ولی به جرأت می توانم بگویم هنرجوها در این تئاتر بیشتر از ایده آل من کار کرده اند.
طبق صحبت هایتان این یک تئاتر تجربی تمام عیار است. آیا شما هم از این تجربه بهره ای برده اید؟
ـ بله صد در صد. این سومین کارگاه من بوده و من واقعاً از آن لذت می برم، تجربه کسب می کنم، انگار که ساختمانی را از ابتدا خودتان می سازید.
من از این تجربه بسیار خرسندم و گمان می کنم مخاطبان هم حسی به غیر از این نداشته باشند.
نمایش های اپیزودیک معمولاً تیپ محور هستند تا شخصیت محور. آیا این تیپ سازی ها لطمه به کار زده؟
ـ من معتقدم در کار هنر “ژانر” اهمیت ندارد، “چگونه بودن” اهمیت دارد. این ژانر نمایش تیپ سازی می طلبد، تیپ محور بودن یا شخصیت محور بودن یک تئاتر، خوبی یک اثر را تایید نمی کند، اجرا کردن خوب این دو مقوله مهم است.
شما دست به تجربه جدیدی زدید. دو متن را در قالب یک اجرا به مخاطب ارائه دادید.
ـ هر دو متن اپیزودیک است و ما صحنه هایی را از این دو متن انتخاب کردیم. تمام صحنه ها از هم جدا هستند. در پزشک نازنین این صحنه ها توسط یک راوی به هم متصل می شوند و در تئاتر بی حیوان صحنه ها کاملاً از هم مجزا هستند و ما سعی کردیم که این قصه های کوتاه را کنار هم قرار دهیم.
نظرتان درباره میزانسن ها چیست؟
ـ به میزانسن های نهایی با اتود زدن رسیدیم. این روش من در کارگردانی است. در روند تمرین میزانسنی را به بازیگران پیشنهاد نمی کنم. این چیزی است که از استادانم آموختم و از سهیل پارسا بیشتر. آموختم که من به عنوان کارگردان بخش های مختلف نمایش را کلاژ کنم نه این که تمام عوامل طبق نظر شخص من جلو بروند.
طنزهای روسی عموماً طنزهای ظریف زیرپوستی و اجتماعی هستند. درباره طنز موجود در این نمایش برای ما بگویید.
ـ نیل سایمون، نمایش نامه نویس طنز محسوب می شود و در پزشک نازنین به سراغ داستان های کوتاه “چخوف” رفته و از آنها اقتباس کرده. طنز تلخی وجود دارد. گاهی شما می خندید و در نهایت خود را سرزنش می کنید. او آینه ای جلو تماشاگر قرار می دهد و به جای آنکه کاراکتر را به شما بشناساند، خودتان را به خودتان نشان می دهد. به نوعی با تماشاگران شوخی می کند.
پس در این تئاتر تجربی شما مخاطب را از یک تماشاگر صرف خارج کردید و او را به مشارکت در تجربه فرا خوانده اید.
ـ دقیقاً همین طور است. در متن جاهایی هست که تماشاگر لبخند می زند و گاهی بسیار غمگین می شود.
انجام کار طنز راه رفتن روی لبه تیغ است. باید مفرح بودن طنز حفظ شود و در عین حال از لودگی دوری شود. چقدر این اتفاق با هنرجوها انجام شده؟
ـ خوشبختانه این متن اجازه می دهد که شما مرزها را حفظ کنید و این مرز بندی ها در تمرین ها و تحلیل ها در روند کار پررنگ شد.
تئاتری که در خارج از ایران تولید می شود ساختارهای خودش را دارد. آیا شما فکر می کنید نمایش شما می تواند مخاطب خود را جذب کند؟
ـ در ابتدا باید این را بگویم که شهری مثل تورنتو با “خارج از ایران” متفاوت است میزان اجراهای تئاتر ایرانی در این شهر بسیار شگفت آور است. به طور متوسط در تورنتو هر ماه یک تئاتر با ساختارهای استاندارد به روی صحنه می رود و مورد توجه مخاطبان قرار می گیرد.
این تماشاگر جدی تر به تئاتر می نگرد. سختگیرانه تر نگاه می کند و این پدیده بسیار خوشحال کننده است.
