* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
سرخجه یک بیماری ویروسی مسری است که به مجاری تنفسی حمله می کند و باعث تولید ضایعات پوستی قرمزرنگ شبیه سرخک یا مخملک می کند که اول پشت گوش و بعد روی صورت و بعد در قفسه سینه و تمام بدن دیده می شوند. بیماری معمولاً در کودکان خوش خیم است ولی می تواند دارای عوارض بسیار بد و خطرناکی برای بانوان باردار که بیماری را به جنین سرایت می دهند باشد. وقتی کسی یک بار بیمار شد مصونیت دائمی در مقابل ویروس پیدا می کند.
از سرخجه با واکسن پیشگیری می شود. این واکسن در کانادا جزو برنامه واکسیناسیون کودکان می باشد که به آن واکسن سرخک ـ اوریون و سرخجه می گویند و این واکسن باعث کم شدن بیماری در کشورهایی که این واکسن در برنامه واکسیناسیون آنها وجود دارد، شده است.
نحوه سرایت بیماری
سرخجه یک بیماری مسری است که از طریق قطرات بسیار ریز آب دهان و بینی ضمن تماس مستقیم بیماران منتقل می شود و شخص آلوده یک تا دو هفته قبل از ضایعات پوستی و حداقل ۴ روز پس از آن حامل ویروس است و می تواند دیگران را آلوده کند. نوزادانی که مبتلا به سرخجه مادرزادی هستند می توانند تا ماه ها حامل ویروس باشند. دوره نهفتگی بیماری یعنی از زمانی که شخص آلوده به ویروس می شود تا دیده شدن سیمپتوم های بیماری می تواند ۱۲ تا ۲۳ روز باشد.
شیوع بیماری
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی همه ساله بیش از یکصدهزار کودک مبتلا در کشورهای در حال پیشرفت به دنیا می آیند. بر اثر واکسیناسیون مرتب این بیماری به ندرت در کانادا دیده می شود و از سال ۲۰۰۲ کمتر از سی نفر به آن مبتلا شده اند.
مشکلاتی که بیماری تولید می کند
سرخجه می تواند به ندرت باعث مشکلات زیر بشود:
ـ یک نوع آرتریت کم خطر در مفاصل انگشتان ـ مچ دست و زانوها که معمولا پس از یک ماه خود به خود خوب می شود و از بین می رود و در بیشتر موارد نوجوانان و بالغین به آن مبتلا می شوند و بیشتر مبتلایان زنان هستند، (حدود ۷۰ درصد از بالغین آلوده شده به ویروس زن هستند)
ـ عفونت در گوش ها
ـ انسفالیت که بیشتر در بالغین دیده می شود (یک نفر بین شش هزار بیمار)
ـ اگر زنی در سه ماه اول بارداری آلوده به ویروس بشود عوارض خطرناکی برای جنین دارد که به آن سندروم سرخجه مادرزادی می گوییم و عوارض زیادی دارد مانند: مرگ جنین، آب مروارید در جنین، کر شدن ، عقب ماندگی ذهنی، غیر طبیعی بودن قلب و نقص دیواره بین بطنی یا دهلیزی/ ارتباط بین سرخرگ ریوی و آئورت، تاخیر در رشد، نقایص استخوانی، ضایعات پوستی، بزرگی کبد و طحال توام
در کانادا مسئولان بهداشت پیشنهاد می کنند که تمام زنانی که در سنین حاملگی هستند باید مطمئن باشند که در مقابل ویروس سرخجه مصونیت دارند قبل از این که باردار شوند، واکسن در دوران بارداری تجویز نمی شود.
یک برنامه جدید جهانی برای مقابله با سرخک و سرخجه
در آوریل ۲۰۱۲ سازمان بهداشت جهانی (OMS) برنامه جهانی جدیدی را برای مبارزه با سرخک و سرخجه جهت کم کردن بسیار جدی مرگ و میر بر اثر این دو بیماری را اعلام کرد. این استراتژی جدید به خاطر بازگشت اپیدمی های زیاد سرخک در افریقا ـ آسیا ـ مدیترانه شرقی و اروپا اتخاذ شد و سرخجه هم به این استراتژی اضافه شد، زیرا واکسن سرخک و سرخجه با هم تزریق می شوند. این برنامه در نظر دارد که مرگ و میر جهانی بر اثر سرخک حداقل ۹۵ درصد بین ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ کم بشود همین طور تعداد سرخجه های مادرزادی.
تشخیص
بیماری در اغلب موارد درست تشخیص داده نمی شود و با بیماری های سرخک و مخملک و عفونت های پوستی و مونو نوکلئوز عفونی مشابهت دارد.
تنها با کمک آزمایش خون بر اساس وجود آنتی بادی اختصاصی ضد ویروس سرخجه در بیماران و برای سرخجه مادرزادی در نوزاد تازه متولد شده بیماری را می توان تشخیص داد. به غیر از ترشحات گلو و دهان و بینی بیمار ممکن است که خون ـ ادرار یا مدفوع بیمار نیز حاوی ویروس سرخجه باشد.
سیمپتوم های سرخجه
سیمپتوم های سرخجه ۲ تا ۳ هفته پس از آلودگی به ویروس تولید می شوند و معمولا دو تا سه روز طول می کشند و عبارتند از: تب، سردرد، آبریزش بینی، گلودرد، عفونت چشمی، تورم غدد لنفاوی در پایین گردن و پشت گوش، لکه های کوچک قرمز یا صورتی معمولا روی صورت و پشت گوشها و گردن که می تواند باعث خارش بشود، این لکه ها به تدریج روی بازوها، سینه و پشت و بعد ساق پا و پاها هم دیده خواهند شد. و همچنین درد مفاصل مخصوصاً در نوجوانان و بانوان جوان بیمار.
تا ۵۰ درصد افراد آلوده شده به ویروس سرخجه هیچ گونه سیمپتومی ندارند.
چه کسانی در خطر ابتلا هستند
ـ کسانی که واکسن ضد سرخجه دریافت نکرده اند.
ـ کسانی که به کشورهای در حال توسعه یا کشورهایی که بیماری وجود دارد سفر می کنند و واکسینه نشده اند.
پیشگیری
وقتی که یک زن باردار در سه ماه اول بارداری به ویروس آلوده می شود نتایج بسیار خطرناکی برای جنین او تولید می شود که حتی گاهی باعث مرگ جنین می شود.
واکسن ضد سرخجه بهترین وسیله برای پیشگیری از بیماری است واکسن RRO ضد سرخک ـ سرخجه ـ اوریون و یا واکسن MMRLL دو بار به کودکان تزریق می شود بار اول در حدود ۱۲ ماهگی و بار دوم در حدود ۱۸ ماهگی. در کانادا این واکسن مجانی است.
واکسن برای زنان در سنین آمادگی به بارداری که واکسن در کودکی دریافت نکرده اند وجود دارد ولی برای زنان باردار تجویز نمی شود. اگر زن بارداری که در مقابل بیماری مصونیت ندارد و با یک بیمار تماس داشته باید با پزشک تماس بگیرد و با تجویز پزشک به او ایمونوگلوبولین تزریق شود.
درمان های دارویی
هیچ درمانی برای بهبودی سرخجه وجود ندارد ولی پیشنهاد می شود که بیمار استراحت زیاد و فعالیت های آرام داشته باشد. مرطوب کردن هوا می تواند به باز کردن مجاری تنفسی کمک کند. بعضی از داروها می توانند سیمپتوم های بیماری را آرام کنند.
داروهای ضد درد مانند تایلنول و پاندول، ادویل و موترن یا الیو می توانند برای درمان تب به کار بروند ولی از آسپرین به هیچ وجه نباید برای کودکان استفاده کرد، زیرا امکان دارد که باعث سندروم Reye بشود.
آنتی بیوتیک ها: اگر یک عفونت باکتریایی مانند عفونت گوش ها پس از سرخجه تولید شد پزشک می تواند آنتی بیوتیک تجویز کند.
تزریق ایمونو گلوبین: زنان باردار، کودکان و افرادی که سیستم دفاعی بدنشان ضعیف است و به ویروس آلوده شده اند می توانند از ایمونو گلوبین تزریقی استفاده کنند و اگر در ۶ روز اول آلودگی ایمونو گلوبین دریافت کنند این آنتی کورها می توانند سیمپتوم های بیماری را از بین ببرند ولی این آنتی کورها امکان جلوگیری از سرایت بیماری به جنین را ندارند.
طب مکمل
Isatis ـ شیره ریشه این گیاه دارای خواص آنتی باکترین، آنتی ویرال و آنتی انفلاماتوار است. در یک مطالعه کلینیکی مقایسه ای بر روی ۶۰ بیمار یک معجون طب چینی به نام Huanglan که شامل ریشه ایزاتیس و آستراگال است همان قدر موثر واقع شده که داروی آنتی ویرال برای مبارزه با ویروس سرخجه.
