نگاهی به یک کتاب و چند رخداد غیرمنتظره در آلمان

هنر فورتیگ* کارشناس بین المللی امور عراق و خاورمیانه در کتابی به زبان آلمانی که به تازگی با عنوان “ایران، قدرت بزرگ” در شبکه جهانی اینترنت پیش فروش می شود، این نظر را بیان کرده  که ایران پس از حل مناقشه اتمی می تواند مثل دوران پیش از انقلاب اسلامی به مهم ترین قدرت منطقه ای در شرق نزدیک تبدیل شود.

فورتیک ۶۳ ساله که تا سال ۲۰۰۲ رئیس تیم تحقیقات مرکز شرق مدرن برلین بود، از این سال تا امروز برای انستیتو شرق شناسی هامبورگ کار می کند. او پیش تر دو کتاب با عناوین “تاریخ عراق” و “دلایل تنش های خشونت آمیز در منطقه خلیج” منتشر کرده است.

کتاب “ایران، قدرت بزرگ” یک تیتر فرعی هم دارد که نشان می دهد نویسنده آن چه سهم اغراق آمیزی برای نقش ایران قائل است: “حکومت خدا به قدرت جهانی تبدیل می شود”.

در مقدمه این کتاب از جمله می خوانیم:”کلید صلح اروپا در تهران است: بدون ایران نه دولت اسلامی را می توان متوقف کرد، نه مشکل پناهجویان را می توان حل کرد و نه به تنش های  پایدار خاورمیانه می توان پایان داد”.

شرق شناس آلمانی در ادامه می نویسد:”ایران همین امروز مهمترین دشمن دولت اسلامی (داعش) است و میلیون ها افغانستانی در شرق آن زندگی می کنند. پس از توافق سال ۲۰۱۵ و پایان تحریم های بین المللی، این کشور در عرصه سیاسی و اقتصادی وزن سنگینی می یابد و می تواند همانطور که تا قبل از انقلاب سال ۱۹۷۹ بود، بار دیگر به مهم ترین قدرت منطقه ای تبدیل شود.”

در کتاب ایران، قدرت بزرگ، نویسنده کوشیده است از جمله به این پرسش ها پاسخ دهد:

– عملکرد حکومت و جامعه ایران چگونه است؟

– چرا ما برای ثبات خاورمیانه به شدت به ایران نیاز داریم و در مناسبات اقتصادی با این کشور چه شانس هایی نهفته است؟

نگاه خوشبینانه آلمانی ها  به بادکنک ایران

دیدگاه های هنر فورتیک نمونه ای است از نگاه مصلحت جویانه و سودجویانه ای که کارشناسان سیاسی و اقتصادی آلمان در پی حل ظاهری مناقشه اتمی نسبت به جمهوری اسلامی ایران پیدا کرده اند. بیشتر آن ها نسبت به گشایش بازار ایران به روی سرمایه ها و کالاهای غربی بسیار خوش بین هستند. آن ها نه دیگر درباره نقض شدید حقوق بشر و ادامه اعدام های فردی و جمعی حرف می زنند و نه به تضادهایی توجه دارند که میان طرفداران و مخالفان گشایش مرزها به سوی غرب وجود دارد و می تواند بادکنک توهمات آن ها را یک شبه بترکاند.

شاید این پرسشی که شرق شناس آلمانی در کتاب خود طرح می کند، برای تبیین اهداف او از همه مهم تر باشد:”چه شانس هایی در مناسبات بیدار شده اقتصادی با ایران نهفته است”؟

در یک سال گذشته چندین مقام بلندپایه و هیئت اقتصادی بزرگ آلمان به ایران سفر کرده اند و شرکت های آلمانی زیادی چانه زنی بر سر معاملات نان و آب دار با جمهوری اسلامی را ادامه داده اند.

روز پنجم جولای امسال مدیرعامل شرکت هواپیمایی لوفت هانزا اعلام کرد که به علت افزایش رفت و آمدهای تجاری با ایران، این شرکت پروازهای خود را از شهر مونیخ نیز از سر گرفته و هر هفته سه پرواز رفت و برگشت به تهران دارد. تا پیش از این، لوفت هانزا فقط از فرانکفورت، هامبورگ و برلین به ایران پرواز داشت.

افزایش رفت و آمدها از اتریش به تهران نیز محسوس است، به حدی که شرکت هواپیمایی این کشور هم اکنون روزانه دو پرواز از وین به تهران دارد.

با این همه، هنوز بر سر معامله با ایران دشواری های بزرگی وجود دارد.

نماینده یک شرکت تهیه کننده قطعات کامپیوتر و دستگاه های الکترونیک در فرانکفورت آلمان، که مایل نیست نامش فاش شود، می گوید: “ما پس از مدت ها تلاش توانستیم از دو شرکت ایرانی سفارش تهیه قطعات بگیریم، اما پول یکی از سفارش ها در بانک آلمانی بلوکه شد و شرکت آلمانی دریافت کننده سفارش دیگر ما نیز اعلام کرد که باید برای تحویل قطعات نظر آمریکا را بپرسد. این شرکت پس از تماس با مقامات آمریکایی از تحویل قطعات خودداری کرد.

ایران، تلاش دوباره برای دستیابی به فن آوری اتمی؟

پرهیزکاری شرکت های آلمانی از معامله با ایران بی دلیل نیست.

روز ۲۹ ژوئن امسال، توماس دمزیر** وزیر کشور آلمان با ارائه گزارش سال ۲۰۱۵ سازمان امنیت داخلی آلمان اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران پس از برجام هم کوشیده است ابزارها و فن آوری تولید سلاح کشتار جمعی را در آلمان تهیه کند.

یک هفته بعد، وزیر امور داخلی ایالت نوردراین وستفالن آلمان هم تاکید کرد که تنها در این ایالت دست کم در نود مورد تلاش برای خرید ابزارها و فن آوری هسته ای صورت گرفته، اما به دلیل همکاری شرکت های آلمانی با سازمان امنیت داخلی این کشور، نود درصد آن ها خنثی شده است. این مقام افزود که بیشتر تلاش های کشف شده از سوی شرکت های چینی، ترکیه ای و اماراتی صورت گرفته که دارای مشخصات جعلی هستند.

روسای فراکسیون های احزاب در مجلس فدرال آلمان از دولت خواسته اند که ماجرا را با جدیت تعقیب کند. یک عضو کمیسیون امنیت داخلی مجلس آلمان نیز تصریح کرده است که اگر این اطلاعات درست باشد و آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کند که جمهوری اسلامی تلاش برای دستیابی به فن آوری هسته ای را رها نکرده است، باید بر سر تحریم ها دوباره بحث شود، البته یک نماینده دیگر هم گفته است که داده های دولت آلمان شفاف نیست و بر اساس اطلاعات او جمهوری اسلامی تمام فعالیت های خود را برای ساخت بمب اتمی تعطیل کرده است.

لابی های اسرائیل در آلمان همچنان جمهوری اسلامی را به تلاش برای ساختن بمب اتمی و تهدید واقعی اسرائیل متهم می کنند و لابی های ایرانی و آلمانی جمهوری اسلامی، برای خنثی کردن این اتهامات می کوشند. این رودررویی در نهادهای آلمانی مثل مجلس فدرال و سازمان امنیت داخلی*** هم وجود دارد.

*Henner Fürtig

** Thomas de Maiziere

*** Bundes Nachrichten Dienst (BND)