* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
واکسیناسیون بزرگسالان
در کانادا ۴ نوع واکسن علیه ویروس هپاتیت A وجود دارد ( Havrix – Vaqta – Awaxim وEpaxal berna) و دو واکسن علیه هپاتیت های A و B ( Twinrix وTwinrix junior) قدرت محافظت کننده واکسن معمولاً ۴ هفته پس از واکسیناسیون تولید می شود و یک سال پس از اولین واکسن ادامه دارد. برای مدت بیشتر باید واکسن را تکرار کرد. قدرت دفاعی واکسن بیشتر از ۹۵ درصد است و افراد در خطر آلودگی باید واکسینه شوند.
برای ایمنی سریع (کمتر از ۴ هفته) و کوتاه مدت می شود از ایمونوگلوبولین ها استفاده کرد، تزریق آن باید تا دو هفته پس از آلودگی به ویروس انجام شود و قدرت حفاظت آن ۸۰ تا ۹۰ درصد می باشد. اگر با یک شخص بیمار زندگی می کنید یا خودتان به ویروس آلوده شده اید پس از رفتن به توالت، قبل از آماده کردن مواد غذایی و قبل از خوردن غذا حتماً مرتباً دست هایتان را بشویید.
هپاتیت B و هپاتیت C
در تمام مواقع
ـ هنگام روابط سکسی با یک پارتنر جدید حتماً از محافظت کننده ها استفاده کنید.
ـ قبل از دست زدن به خون حتماً دستکش استفاده کنید حتی اگر آلوده نباشد، این مسئله برای درمانگران اهمیت زیادی دارد. از مسواک و ریش تراش شخص دیگری استفاده نکنید و مال خود را هم به دیگران ندهید.
واکسیناسیون کودکان
واکسیناسیون بچه ها بین ۹ تا ۱۰ سال پیشنهاد می شود، همین طور افرادی که در خطر هستند و واکسینه نشده اند مثل کارمندان بهداشتی. دو واکسن Engerix B و Recombivax HB را بدون هیچ خطری می شود به بانوان باردار و شیرده تجویز کرد. در کانادا دو واکسن مخلوط برای محافظت از هپاتیت A و B وجود دارد که به اشخاصی که در خطر آلودگی به این دو بیماری هستند پیشنهاد می شود.
واکسن هپاتیت B برای اشخاصی که به بیماری های مزمن کبدی دچارند به غیر از هپاتیت B مثل هپاتیت C یا سیروز کبدی احتمال دچار شدن به این بیماری و خراب تر شدن وضع عمومی بدنی آن ها کمک می کند این بیماران اگر به هپاتیت B هم دچار شوند هپاتیت B آنها خیلی شدیدتر خواهد بود.
ـ تزریق ایمونوگلوبولین ضد هپاتیت B به تمام کسانی که در ۷ روز یا کمتر با خون یا مایعات ارگانیک آلوده تماس داشتند شدیداً پیشنهاد می شود، همین طور برای نوزادانی که از مادر آلوده به دنیا می آیند. هنوز برای هپاتیت C واکسن وجود ندارد.
چند راهنمایی بهداشتی برای کسانی که به ویروس هپاتیت آلوده اند و یا با بیمار تماس دارند:
ـ تمام چیزهایی که به خون آلوده شده اند مانند نوار بهداشتی زنان، سرنگ، سوزن، پانسمان، نخ دندان و غیره باید در ظروف مخصوص مقاوم جمع آوری شده و در جایی که در دسترس نباشد ریخته شود.
ـ تمام وسایل بهداشتی مانند ریش تراش، مسواک و امثالهم فقط و فقط باید توسط صاحبش استفاده شود.
توجه: هیچ امکان آلوده شدن به ویروس با دست دادن به بیمار و بدن او به شرطی که زخم وجود نداشته باشد، اگر بیمار سرفه می کند یا عطسه می کند، بوسیدن، تماس با عرق بدن، و دست زدن به وسایل مورد استفاده مثل بشقاب و قاشق و چنگال و… وجود ندارد.
هپاتیت سمّی
ـ میزان تجویز شده داروهای با نسخه و بی نسخه و گیاهی و طبیعی که روی قوطی یا بروشور آن نوشته شده را رعایت کنید.
ـ توجه داشته باشید که الکل روی داروها اثر دارد و کنتراندیکه است که استامینوفن با الکل مصرف شود. با داروساز مشورت کنید.
ـ داروهای شیمیایی و گیاهی را در یک جای مطمئن دور از دسترس کودکان نگهدارید.
ـ در محل کار مواظب مواد سمی باشید و رعایت قوانین حفاظتی را بکنید.
ـ افرادی که از داروهای سنتی چینی و آیورودیک (طب سنتی هند) استفاده می کنند و منشاء گیاهی دارند باید مطمئن باشند که این داروها با کیفیت خوب تهیه شده زیرا چندین بار داروهای با کیفیت بد که در آنها یک گیاه سمّی (خواسته یا ناخواسته) وجود دارد دیده شده مخصوصاً در داروهای مربوط به لاغر شدن و تقویت نیروی جنسی. قبل از خرید داروهای ساخته شده در چین و هند با یک متخصص واقعی طب سوزنی، ناتوروپات (طب طبیعی)، طب گیاهی مشورت کنید.
درمان های دارویی برای هپاتیت های C- B – A و سمّی
ـ هپاتیت A
معمولاً بدن موفق می شود که ویروس ها را از بین ببرد. این بیماری احتیاج به درمان خاصی ندارد ولی استراحت و تغذیه خوب تجویز می شود. سیمپتوم های بیماری در عرض ۴ تا ۶ هفته از بین می روند.
هپاتیت B
در ۹۵ درصد بیماران، بیماری هپاتیت B خود به خود خوب می شود و درمان دارویی لازم نیست و مانند هپاتیت A استراحت و تغذیه خوب تجویز می شود.
هنگامی که بیماری بیشتر از ۶ ماه طول کشید نشان دهنده این است که بدن قادر به از بین بردن ویروس نبوده و احتیاج به کمک دارد در این صورت از داروهای مختلفی استفاده می شود.
ـ انترفرون آلفا و انترفرون با اثر طولانی: انترفرون را بدن شخص به طور طبیعی تهیه می کند و می دانیم که از تولید مثل ویروس بعد از عفونی شدن بدن جلوگیری می کند و مقاومت فعالیت های دفاعی را علیه ویروس هپاتیت B تشدید می کند. انترفرون آلفا را باید روزانه به بیمار تزریق کرد و انترفرون با اثر طولانی را هفته ای یک بار در مدت ۴ ماه.
ـ داروهای ضد ویروس مستقیماً روی ویروس هپاتیت B اثر می گذارند. مطالعات کلینیکی نشان داده که این داروها از پیشرفت بیماری با جلوگیری از تولید مثل ویروس ها در کبد اکثر بیماران پیشگیری می کند. این داروها روزی یک بار از راه دهان وارد بدن می شوند و معمولاً به خوبی تحمل می شوند.
ـ هپاتیت C
داروهایی که بیش از همه برای درمان این عفونت به کار می روند عبارتند از انترفرون با اثر طولانی همراه با Ribavirine که معمولاً باعث نابودی ویروس ها در عرض ۲۴ تا ۴۸ هفته می شوند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی درمان با آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد موفق آمیز بوده است.
ـ هپاتیت سمّی
اگر بر اثر دارو تولید شده آن دارو باید قطع شود و استفاده دوباره از آن می تواند خطرناک باشد. هم چنین در معرض مواد سمی نباید قرار گرفت. معمولاً بیمار پس از چند هفته سلامتی خودش را باز می یابد.
اگر بیماری شدید شد
اگر بیماری شدید شد ناچار می شویم مقداری از کبد را برداریم و یا کاملاً پیوند کبد انجام بشود. برای کم شدن ناراحتی ها و کمک به بهبودی به چند راهنمایی زیر توجه کنید:
ـ مطلقاً الکل مصرف نکنید، الکل باعث صدمه زدن و حتی مرگ سلول های کبدی می شود.
ـ به محض این که احتیاج به استراحت دارید، استراحت کنید.
ـ قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خودتان مشورت کنید. بعضی از داروهایی که با نسخه یا بدون نسخه تهیه می شوند ممکن است برای کبد سمّی باشند مانند اسید استیل سالی سیلیک (آسپرین) و یا استامینوفن (تایلنول)
ـ سیگار نکشید: مصرف دخانیات می تواند برای یک کبد صدمه دیده و ضعیف شده بر اثر هپاتیت خطرناک باشد.
ـ از خوردن غذاهای سنگین خودداری کنید. اگر دچار تهوع، استفراغ و یا بی اشتهایی شدید به جای سه وعده غذای سنگین سه وعده غذای سبک بخورید و در فاصله بین دو غذا کمی میوه میل کنید. قطع ادویه جات و غذاهای سرخ شده و آنهایی که فیبر زیاد دارند و غذاهای چرب باعث آرامش سیمپتوم های بیماری نزد بعضی از بیماران می شود.
ـ همکاری و کمک اطرافیان و تیم درمانگر بسیار مهم است، زیرا در اغلب موارد خستگی بدنی، روانی و سکسی در بیمار وجود دارد.
ـ در معرض مواد سمّی قرار نگیرید، در دراز مدت باعث مسمومیت کبد می شود این در کشورهای صنعتی در بعضی از شغل ها مانند رنگرز، باعث صدمه زدن بیشتر به کبدی که دچار هپاتیت است می شود.
طب مکمل
درمان هپاتیت ها احتیاج دارد که تحت نظر پزشک انجام شود محصولات مکمل باید همراه با درمان های پزشکی باشند. بعضی از آنها از تولید مثل ویروس ها جلوگیری می کنند و برخی دیگر به تقویت دستگاه دفاعی و یا نوسازی سلول های کبدی کمک می کنند.
