شهروند- آزاده داودی: مریم میرزاخانی در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶ (۳ می ۱۹۷۷) در تهران به دنیا آمد. پدرش احمد میرزاخانی مهندس برق و رئیس هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری «رعد» است. او بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در آزمون ورودی مدارس استعدادهای درخشان وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. این دبیرستان زیر نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) قرار داشت.
مریم میرزاخانی در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با ۴۱ امتیاز از ۴۲ امتیاز مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد یعنی ۱۹۹۵ در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با ۴۲ امتیاز از ۴۲، رتبه اول طلای جهانی را به دست آورد.
در اسفندماه ۱۳۷۶ بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی در اهواز برگزار شد و در آن تیم متشکل از مریم میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در آن رتبه اول کشور را کسب کردند. به هنگام بازگشت به تهران، اتوبوس حامل دانشجویان شرکت‌کننده به دره سقوط کرد و طی آن شش تن از دانشجویان نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف شامل آرمان بهرامیان، رضا صادقی (برنده دو مدال طلای المپیاد جهانی)، علیرضا سایه‌بان، علی حیدری، فرید کابلی، دکتر مجتبی مهرآبادی و مرتضی رضایی دانشجوی دانشگاه تهران که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند، جان باختند و مریم میرزاخانی از جمله دانشجویان بازمانده از این سانحه بود.
مریم میرزاخانی اولین دختری بود که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و همچنین اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی اولین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و اولین فردی بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت. میرزاخانی دوره لیسانس و فوق لیسانس ریاضی را در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد.
او در سال ۲۰۰۴ با اخذ مدرک دکترای دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان جایزه فیلدز، در دانشگاه‌های پرینستون و استنفورد به تدریس مشغول شد. یک سال بعد در سال ۲۰۰۵ نشریه پاپیولار ساینس آمریکا او را به عنوان یکی از۱۰ذهنِ جوان جهان برگزید و تجلیل کرد. میرزاخانی مدتی در پرینستون درس می‌داد ولی بعد به استنفورد رفت و کار تدریس و پژوهش را در آن‌جا پی گرفت. او در شهریور ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) و در ۳۱ سالگی به درجه استادی این دانشگاه رسید.
او در سال ۲۰۱۴ برنده مدال فیلدز شد که بالاترین نشان علمی رشته ریاضیات است و هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان برگزیده زیر ۴۰ سال اهدا می‌شود. این جایزه مهم به نوبل ریاضیات نیز شهرت دارد. میرزاخانی نخستین زن و نخستین ایرانی بود که موفق به دریافت این جایزه شد.
مریم میرزاخانی به تازگی به عضویت فرهنگستان هنر و علوم آمریکا در آمده بود. او یک سال پیش هم عضو فرهنگستان ملی علوم آمریکا شده بود.
همسرش یان ووندارک، ریاضیدان و استادیار چک تبار دانشگاه استنفورد است و دخترشان، آناهیتا، شش ساله است.
مریم میرزاخانی از چند سال پیش به سرطان مبتلا شده بود و پس از چند سال جدال با این بیماری روز شنبه ۱۵ جولای ۲۰۱۷ در بیمارستانی در کالیفرنیای آمریکا درگذشت.
بسیاری از افراد مهم در مرگ او واکنش نشان دادند و به روش های گوناگونی از وی تجلیل کردند. در این میان کم نیستند افرادی در ایران که مریم میرزاخانی را تنها بعد از مرگش بزرگ می دارند و به هر نحوی با مرثیه سرایی می خواهند این ریاضیدان برجسته ی دنیا را بعد از مرگش به نام ایران ثبت کنند . مریم میرزاخانی تنها متعلق به ایران نیست، او به تمام ذهن های آگاه و هوشیار جهان تعلق دارد.
مریم میرزاخانی آن روز خوش شانس بود که در ته دره ای در اهواز زنده ماند، ولی زندگی اش و راهی که برای آیندگان روشن کرد تنها با استواری و ثابت قدمی در راه رسیدن به آرمان هایش بود و شانس در آن دخالتی نداشت. مرگ مریم میرزاخانی نیازی به سوگواری ندارد؛ او زندگی اش را به طور کامل زیسته است و الگوی هر انسانی است که برای رویاهایش احترام قائل است و آنها را می زید. در مقابل این زندگی با کیفیت و پربار باید سر تعظیم فرود آورد. مریم میرزاخانی نمرده است، او در ذهن و روح آیندگانش و تمام مریم های میرزاخانی جهان که دنباله رو او هستند تا ابد زنده است.
