بزرگترین عارضه جانبی شیمی درمانی ریزش مو است که همیشه وحشت و حتی پس زدن این نوع درمان در مبتلایان به سرطان بوده است. در یک بررسی هشت درصد زنان مبتلا و نیازمند به شیمی درمانی از این درمان سرباز زده اند و از آن صرف نظر کرده اند. خوشبختانه برای جلوگیری از ریزش مو در شیمی درمانی راه های متعددی وجود دارد که مختصرا به آن می پردازم:
یک راه، استفاده از کلاه های مخصوص خنک کردن و انجماد سر است که این انجماد مانع ورود خون حاوی داروی شیمی درمانی و رسیدن آن از طریق مویرگهای سر به فولیکول موها می شود، اما این روش گرانقیمت است، روی پنجاه درصد بیماران جواب می دهد، زمان درمان طولانی است و به علاوه موجب ناراحتی و سردرد می شود و روی هم رفته روش خوبی نیست.
سانگ جان لین از دانشگاه ملی تایوان می گوید: مشکل اساسی این است که اطلاعات مردم از چگونگی صدمه شیمی درمانی به فولیکول موها محدود است. گروه تحقیقاتی او به پروتئینی به نام P53 در این مقوله توجه کرده اند. این پروتئین در خلال شیمی درمانی فعال می شود و موجب سرکوب تومور سرطانی می شود ولی متأسفانه روی سلول های موها نیز به همین ترتیب عمل می کند و موجب ریزش آنها می شود. ظاهرا به این نتیجه می رسیم که حذف P53 از ریزش موها جلوگیری می کند ولی متأسفانه این طور نیست.
در یک بررسی که روی موش ها انجام شد دریافتند که حذف P53 جلوی ریزش موها را نمی گیرد. لین و همکارانش دریافتند که P53 فعالیت یک پروتئین افزایش دهنده رویش مو را کهWNT3a نام دارد سد می کند. این ایده به آنها این راه را نشان داد که حذف P53 به تنهایی کافی نیست و لازم نیست به آن اقدام کرد، بلکه کافی ست پروتئینWNT3a را در خلال شیمی درمانی مستقیما به زیر پوست سر تزریق کنیم، تا این جا فقط یک فرضیه است و باید آن را اثبات کرد و برای اثبات این فرضیه گروه تحقیقاتی موش ها را تحت درمان یک داروی معمولی شیمی درمانی قرار دادند و بلافاصله پس از آنWNT3a به زیر پوست موش ها تزریق کردند و مشاهده کردند که منطقه تزریق شده پس از پنج روز پر از مو بود ولی قسمت های تزریق نشده موی خود را از دست دادند. محققان با بررسی پوست زیر میکروسکوپ دریافتند که درمان با پروتئین فوق الذکر تعداد سلول های اولیه در فولیکول موها را دو برابر کرده است که این موجب می شود در یک روز فورا موی بیشتری رشد کند. لین می گوید گروه ما روی این روش برای بیماران تحت شیمی درمانی کار می کند و ضمن شیمی درمانی پروتئینWNT3aرا زیر پوست سر تزریق می کند.
گروه همچنین روی ترکیبی کار می کند که WNT3a را به جای تزریق به صورت پماد و ژل تهیه کنند و مورد استفاده قرار دهند و آن را به پوست سر بمالند. Richard de Boer از مرکز Epworth در ملبورن استرالیا می گوید: این روش برای شیمی درمانی بدون ریزش مو کمک بزرگی است.
جلوگیری از ریزش مو برای همه رژیم های گوناگون شیمی درمانی تحت بررسی است که ورودشان به عرصه درمان سرطان ها بسیار ارزنده است و موجب رفع نگرانی بیماران سرطانی می شود و بدون ترس از ریزش مو به شیمی درمانی تن می دهند و از نتایج درمان بخش آن بهره مند می شوند.
*دکتر خسرو نیستانی متخصص علوم آزمایشگاهی بالینی است.
