بهتر است ابتدا به شرح حال یکی از مبتلایان بپردازیم و چگونگی مبتلا شدن او را  از زبان خودش بشنویم و بخوانیم و بعد وارد بحث “کمر درد” بشویم: آن روز یک صبح زیبای بهاری بود به زیبایی همه ی صبح های بهاری. خورشید می درخشید، پشت پنجره خوابگاه و در محوطه پر برگ و درخت دانشگاه پرندگان می خواندند، به محض این که نشستم ناگهان وحشتی مرا فرا گرفت. قادر نبودم از بستر خارج شوم. هر چه کوشش کردم روی آرنجم بلند شوم و پاهایم را حرکت دهم و جا به جا کنم موفق نشدم. موج درد در همه بدنم می پیچید و بیداد می کرد. با هر زحمتی بود خودم را به گوشی تلفن همراهم نزدیک کردم و با پرستار دانشگاه تماس گرفتم. پس از یک مکالمه کوتاه به او گفتم فکر کنم به نحوی به کمرم صدمه زده ام و عامل ایجاد این مشکل بی احتیاطی احمقانه خودم بوده، چون روز قبل تعدادی از اشیاء بزرگ و سنگین را در کلاسم جا به جا کرده بودم. پرستار درمانگاه دانشگاه به من  در مورد این کمر درد اطلاعات زیادی داد و توضیح داد که حرکت ناگهانی به کمر می تواند موجب ایجاد مشکلاتی بشود، ولی بدن بزودی خود به خود خودش را درمان خواهد کرد. اغلب این عارضه ها با همه شدت و حدتشان از آن چه که ظاهرا نشان می دهند کم اهمیت تر هستند. حدود هشتاد درصد مردم آنها را در طول عمرشان تجربه کرده اند و اکثریت عظیمی از آنها بدون درخواست کمک های درمانی خود به خود خوب شده اند. برای من جای خوشوقتی بود که ۲۴ ساعته مشکلم رفع شد و به غیر از از دست دادن یک کلاس درسی ام مشکل اساسی دیگری نداشتم.در مواردی هم دردها ادامه دارد ولی حداکثر پس از ۱۲ هفته رفع می شود. در برخی مبتلایان ممکن است کمر درد به صورت مزمن درآید و به طور جدی در محل کار و حتی در منزل آنها را گرفتار رنج و عذاب کند و همه چیز را مختل کند. برای بسیاری از بیماران درمان فقط این است که به بیمار در مدیریت درد تا رفع کامل آن کمک شود. سال هاست که پزشکان فقط استراحت، قرص و در موارد شدید جراحی را تجویز می کنند که این درمان ها هزینه های سنگینی را به بیمار تحمیل می کنند.

در ایالات متحده امریکا در مقایسه با سایر موارد درمانی برای درمان کمر درد و گردن درد مبالغ بیشتری هزینه می شود به غیر از دیابت و بیماری های قلبی که به موجب گزارش مرکز ملی سلامت درسال ۲۰۱۳ مبلغ ۸۷بیلیون دلار خرج شده است.

به علت این مخارج سنگین محققان در پی یافتن راه درمان ساده تری برای کمر درد هستند. اطلاعیه ای در این زمینه می گوید که ورزش بهترین راه درمان کمر درد است که می تواند درد را برطرف کرده و تحرک را زیاد کند و مانع ناراحتی های بعدی در آینده بشود.

دانیال چرکن متخصص کمر درد از دانشگاه واشنگتن می گوید: کمر درد تنها عارضه ای نیست که برایش داروهای فراوانی تجویز شده، اما محتملا باید دید در دوران کودکی و پس از آن در چه چیزی کوتاهی شده که موجب ابتلا به این عارضه و تحمیل مخارج فراوانی به جامعه شده است. کمپانی های بیمه می توانند به حل این مشکل مالی کمک کنند که این خدمت آنها از طریق پوشش هزینه های یوگا، تائی چی یا حرکت درمانی برای مردم است، که راه بسیار سالمی است و این روش ها از روش های تهاجمی نظیر جراحی برای از بین بردن درد بسیار بهتر هستند.

فکر این که چگونه کمر درد را درمان کنیم چند دهه است که تغییر پیدا کرده و روش های معمول گذشته جای خود را به راه های دیگری داده اند. به عنوان مثال پزشکان مدت ها استراحت در بستر را راه ایده آل می دانستند و آن را برای برگشت بیمار به وضع عادی توصیه می کردند. بعدا یک سری مطالعات انجام شده در سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نشان داد که استراحت در بستر دوره درمان و بازگشت به سلامتی را طولانی می کند. پزشکان همچنین دریافتند که گزینه جراحی با توجه به پیچیدگی هایی که پس از  عمل ایجاد می شود روش خوبی نیست و امروزه برای درمان کمر درد کمتر به جراحی متوسل می شوند. بهترین کاندیدا برای جراحی، بیمارانی هستند که منشاء کمردرد آنها چیزی خاص و با منشاء  شناخته شده ای نظیر تومور یا عفونت باشد و این موارد بیش از ده درصد نیستند و در ۹۰درصد کمردردها علت خاصی دیده نمی شود.

وجود اشکال در عضلات، رباط ها، مفاصل، اعصاب و استخوان ها نیز می توانند کمر درد ایجاد کنند و این موارد خاص منحصرا در یک فرد ممکن است عامل این عارضه باشند. اما مشکل موجود در عصب در دو نفر مختلف شبیه به هم نیست و کاملا علائم گوناگونی دارند در حالی که علت یک چیز است. به طور خلاصه مشکل است که بدانیم درد از کجا می آید و جراحی چگونه می تواند آن را برطرف کند. به هر صورت دخالت جراحی در درمان کمر دردها محدود است و پزشکان کمردردهای مزمن را با قرص درمان می کنند. مسکن ها راه انتقال علائم عصب به مغز را مختل می کنند و از این راه تناوب ناراحتی را کم می کنند.

اما مبتلایان باید توجه داشته باشند که تمام داروها در این مورد بی اثرند و این را سه بررسی بزرگ جداگانه چاپ شده بین سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ نشان داده است. در این تحقیقات، محققان دانشگاه سیدنی و همکارانشان ده ها بررسی را با هم مقایسه کرده اند و دریافته اند که تمام داروها بی اثرند. به عنوان مثال استامینوفن اثرش با دارونما فرقی نداشت. سایر داروها اثر کم کردن درد داشتند، اما در زمانی که به مدت طولانی تجویز شدند هزینه بر هستند. برخی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن ممکن است موجب خون ریزی روده و معده شوند. ضمنا تجویز داروهای مخدر (اپیوئیدها) موجب اعتیاد می شوند و مصرف زیاد آنها موجب مرگ می شود.

مانوئلا فرریره  یکی از محققان سیدنی می گوید: داروها می توانند یک عامل کمکی باشند اما نمی توانند هسته ی اصلی درمان باشند. مانوئلا روی داروهای ضد التهاب و استامینوفن کار کرده است. اشکالات تجویز داروهای مخدر موجب شده است که جامعه دنبال راه حل بهتری باشد. برای پایان دادن به شک و تردید تجویز داروها در ماه سال۲۰۱۷ کالج امریکایی پزشکان راهنمای جدیدی در زمینه درمان های غیر تهاجمی برای کمر درد ارائه داد. پیام اولیه گروه این بود که گزینه دارویی و داروهای مخدر بخصوص، می توانند آخرین راه حل باشند. به جای آنها، گروه برای رفع کمر درد حاد گرما دادن سطحی را توصیه کردند که این روش خوب جواب می دهد.

همچنین برای درمان کمردردهای حاد و مزمن طب سوزنی دستکاری ماهرانه ای روی ستون مهره ها را پیشنهاد کرده اند. در صورتی که اثر آنها از اثر دارونما بیشتر باشد، گروه برای درمان کمر درد مزمن ورزش، توان بخشی درمانی، تائی چی و یوگا همراه با سایر رویکرد ها را توصیه کردند.

در حقیقت محققان دریافتند که ورزش یکی از بهترین راه های مطالعه شده و حمایت شده در درمان کمر درد مزمن است. بسیاری از این تحقیقات روی برنامه های رژیم های تناسب اندام متمرکز بوده است. رژیم هایی که به وسیله فیزیوتراپیست طراحی شده باشد و مناسب با اهداف بیمار باشد و اغلب ترکیب هر دو هدف یعنی آموزش نیرومند شدن، و توجه به قلب و عروق است. با نگاهی به گذشته محققان موافق نیستند که حرکت، یک قسمت مهم مدیریت کمر درد باشد. مطالعه روی حیوانات در خلال یک ربع قرن بیستم نشان داده که یک سری ورزش محدود بعد از صدمه به کمر کافی نیست، بلکه سلامت ماهیچه ها و تکیه بر کارکرد آنها و کاربرد معمول آنها مورد نظر باید باشد. به عبارت دیگر عضلات باید وزن را تحمل کنند. کشش داشته باشند و ادامه توانایی بدن را تضمین کنند.

این اصل می خواهد که روی کمر درد حاد و مزمن به طور مساوی کار شود و برای اشخاصی که درد در آنها متوقف شده نیز برنامه ای تنظیم شود.

در سال ۲۰۱۶ گروه دیگری از محققان سیدنی و همکارانشان دریافتند که ورزش و خواندن و کسب اطلاعات با هم می توانند خطر حمله مجدد کمر درد را قطع کنند و شانس برگشت آن را به نصف برسانند. ورزش می تواند بدن و پشت را قوی کند.

فرریره ادامه می دهد آموزش صحیح ورزش کردن و کشش های سالم و بدون صدمه مهم است. چشم انداز تجربه درد برای بسیاری از مردم ترسناک است. آموزش این که چگونه با این ترس روبرو شویم و با روحیه قوی دوباره حرکت کنیم قسمتی از روند درمان را تشکیل می دهد. در جولای ۲۰۱۷ یک گروه از مرکز پزشکی بوستون و سایرین یافته های خود از مطالعه ۳۲۰ بیمار مبتلا به کمر درد مزمن که با یوگا و فیزیوتراپی درمان می شوند را چاپ کردند و محققان برای یوگا دوره هایی طراحی کردند که روی کشش های آرام پشت به روش Cat-Cow تکیه داشت.(یعنی حرکاتی که در آن به تناوب قسمت پشت خود را گرد، قوسی و کمانی می کنند).

طرح دیگر (شکل کودک) است که در آن بدن به طرف کف اتاق است به شکل قرار گرفتن جنین در رحم. فیزیوتراپی شامل one-on-one است که ورزش برای داخل منزل، و آیروبیک برای خارج از منزل و در سالن ورزش است.

پس از سه ماه یوگا و فیزیوتراپی با طرح های گفته شده درد در گروه مورد نظر بسیار کم شد و بهبود آنها چنان بود که انگار دارو مصرف کرده باشند. نتیجه ای که این گروه گرفته بودند بیشتر از گروهی بود که فقط روش آموزشی را به کار می بردند. روی هم رفته گروه تحقیق دریافتند که یوگا به اندازه فیزیوتراپی موثر است و هر دو گزینه درد را کم می کند و تحرک را زیاد می کند.

محققان بررسی خود را با شرکت کنندگانی ادامه دادند که ورزش را چه در منزل و چه در سالن ورزشی با یک دستورالعمل و یا زیر نظر درمانگر ادامه می دادند. بررسی بر ضرورت استفاده کامل از این روش ها به مدت یک سال   و به طور مستمر برنامه ریزی شده بود.

هشدار بسیار مهم این است که هیچ راه حلی برای درمان کمر درد مزمن وجود ندارد که روی همه مردم جواب بدهد. به عبارت دیگر این دستورات کلی نیست و عکس العمل هر فردی به آنها متفاوت است. به عبارت دیگر هر فردی درمان خاص خود را دارد.

بسیاری از درمان های مطالعه شده شامل قرص، کشش یا طب سوزنی به برخی مردم کمک می کند و در مورد برخی دیگر با شکست مواجه می شود و جواب نمی دهد. این نتیجه گیری دلسرد کننده است اما در ورزش این معنی را می دهد که بسیاری نیاز دارند چند گزینه را امتحان کنند تا بهترین و مناسب ترین راه را بری خودشان انتخاب کنند. ورزش به عنوان یک راه حل برای بسیاری از درمانگران هیجان برانگیز است. از این نظر که ورزش می تواند درد را رفع کند، ترک را تقویت کند، عوارض بسیار کمی دارد و مخارج کمی هم دارد. برای پزشکان هم جالب توجه است. با ورزش کیفیت زندگی هم بالا می رود.

برای انتخاب نوع ورزش با دیگران مقایسه نکنید و توجه نکنید چه کسی با آن نتیجه گرفته و در مورد چه کسی بی نتیجه بوده است. ورزش شما، ورزش خاص خود شما است.

کمر مرکز بدن است، توجه داشته باشیم که حتی گاهی راه رفتن ساده در یک پارک هم ممکن است باعث کمر درد حاد شود و مجبور شویم برایش کاری انجام دهیم.

 کریس مکس از محققان سیدنی که یک مولف در ورزش است و مطالعاتی روی داروها دارد، می گوید: بهترین شکل ورزش آن است که وقتی شما تصمیم گرفته اید انجام دهید، بی درنگ به آن بپردازید. ورزش شخص شما بهترین ورزش هاست . چون ورزش خاص شما است.

*دکتر خسرو نیستانی متخصص علوم ازمایشگاهی بالینی