خواننده عزیزهمچنان که می دانید اپیدمی ودرحقیقت پاندمی کرونا روزانه موجب مرگ حدود ششهزارنفرو تا کنون مرگ بیش ازنهصد هزارنفرگردیده است ونزدیک به سی میلیون به این بیماری سخت گرفتارشده اند. ازاین رو کنترل آن اهمیت و فوریت ویژه دارد. پاکسازی منطقه ای و ریشه کنی جهانی که احتیاج به عقل وهمکاری دولت ها دارد و واکسیناسیون که اگر به درستی انجام نگیرد بشر سالهای سال گرفتار آن خواهد بود. ازاین رو مقاله زیر تقدیم می گردد.
پیش ازهر نوشتاری بهتر است اندکی درشناخت وبیماری هائی که وسیله این ویروس ودیگر ویروس های این خانواده پدیدار می گردد،
سخن بگوئیم:
با ساخته شدن میکروسکوپ الکترونیکی درسال ۱۹۳۰ویروس ها دارای شناسنامه علمی شدند. دانشمندان ویروس شناس جهان دراین نامگذاری ویروس ها را به دودسته کلّی DNAوRNA رده بندی کردند. درسال ۱۹۶۸که این گروه ویروسی نامگذاری شدند و با توجه به شکل ظاهریشان نام کرونا که به زبان لاتین و یونان قدیم به معنی تاج است، برآنها نهاده شد. این ویروس ها از رده RNA و راسته Nidoviralis و خانواده کرونا شناخته شده اند وهفت گونه می باشند. چهار گونه ازهمان آغاز (سال۱۹۶۸) شناخته شده اند که کم خطروعوامل سرماخوردگی های معمولی وزودگذرهستند. گونه پنجم عامل معروف SARS (نشانگان شدید وسخت تنفسی) که ویروس آن نیز در چین شناخته شد. ششمین گونه موجب MERS (نشانگان بیماری تنفسی خاورمیانه) می باشد که نخستین بار درعربستان سعودی خودنمائی کرد. این ویروس سخت و کشنده درعربستان سعودی از انسان و شتر به دست آمد.
درهمین جا این توضیح رالازم می بینم که از حدود ۲۱۹ ویروس بیماریزای انسانی که تاکنون شناخته ایم نزدیک به دوسوم آنها عوامل بیماریزای مشترک انسان و دام هستند. و به خوبی می دانیم که COVID-19 نه تنها بیماریی مرگبار است بلکه بیماریی بسیارسخت وآزاردهنده نیز می باشد.
درهرحال دانش وفنّ واکسن سازی و دارو سازی بسیار ظریف ودقیق می باشند. شاید هم از این دیدگاه همطراز و یا ریزبین تر از دانش و فنّ الکترونیک باشند وتا آنجا که می دانم فارغ ودور از مسائل سیاسی بوده اند. زیرا بنا بر گزارش مرکز کنترل وپیشگیری از بیماریهای (CDC) آمریکا هم درساخت واکسن مراحل مختلف ششگانه ای مطرح است که نخستین گام، تحقیق است که زمان آن را۲ تا۴ سال نوشته اند و شامل کشت سلولی، کشت ویروسی، پیدا کردن پروتئین های اثر گذار، بیماریزا نبودن و عارضه نداشتن می باشد. باتوجه به یکسان بودن ۳۸۰ اسید آمینه وهمگن بودن ۷۹% ژنهای COVID-19 وSARS COV می توان فرض کرد که از بررسی های قبلی ویروس هایی همانند، بهره گرفته باشند، پس با این استدلال می توان از ۲ تا ۴ صرفنظر کرد.
گام دیگر پیش بالینی است که شامل تزریق به حیوان (معمولا موش ومیمون)، تزریق و بررسی بر روی شمار کمی از انسان ها، بررسی اثر و حسّاس ساختن سلول هایT ویا تحریک آنتی کورسازی سلول های B، اثبات اثر ایمونوگلبولین ها و پیگیری عوارض وپایداری آنها، تزریق به داوطلبان (حدود هزار نفر)، گزارش به *FDA و دریافت مجوّز وکنترل کیفیت می باشد. زمان آن را ۱ تا۲ سال ارزیابی کرده اند. که همان کمترین یعنی یک سال را درنظر می گیریم.
بنابراین اگر کشوری آگاهیش را از اپیدمیِ کرونا درماه مارچ ۲۰۲۰ اعلام می کند، درصورت رعایت اصول پیشنهاد شده زودترین زمان آماده شدن واکسن می تواند همان ماه مارچ سال ۲۰۲۱ باشد. مگر این که اززمان های تحقیقاتی لازم واصولی صرفنظر شده باشد، که امید است با این اغماض عوارض عمده ای پیش نیاید ودرهر حال اگر عوارضی هم پیش آید کم خطرتر از گرفتار شدن به خود بیماری باشد. زیرا درمواردی این بیماری بسیار خطرناک و بسیار ناراحت کننده است.
درپایان نکته ای در مورد درمان عرض کنم وآن اینکه درمان **طوفان سایتوکاین ها دیرهنگام و کمتر توفیق آمیز است. و درحقیقت پیشگیری ازآن خیلی اهمیت دارد. بنابراین مهم است که با توجه به نشانه های بالینی وشناخت زمینه های بدخیمی مثلا اگر قراراست ازداروهای بیولوژیک ومهار کننده های ***اینترلوکین ۶ مانند ،Tocilizumab به بیمار بدهیم چه بهترکه پیش از پیدایش طوفان داده باشیم. امید است کوشش های دانشمندان وجستجوگران دانش واکسن سازی و داروسازی هرچه زودتربا رعایت اصول علمی بهره ور شود.
S A.Raissadat MD,MPH.MScCTM Infectious diseases specialist
Emeritus professor of infectious diseases Tehran University. Iran
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*Food and Drug Administration
**سایتوکاین ها از ترشحات سیستم ایمنی هستند که بر روی دیگر سلولها هم اثر دارند. طوفان سایتوکاین ها که قرار است با اثر بر دیگر سلولها به سیستم ایمنی کمک کنند از نظم و اندازه معمول ترشح سلولها خارج شده، و افزایش و بهم ریختگی اندازه و نسبت آنها با یکدیگر بهم خورده، که موجب عوارض بسیار سختی می باشد و به عنوان طوفان سایتوکاین ها نامگذاری شده.
***اینترلوکین ها نیز همانند سایتوکاین ها گروهی از ترشحات سیستم ایمنی می باشند.
