کمپین حقوق بشر ایران: رامین سیدامامی، فرزند کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست که در زندان اوین به دلایل نامشخص در بهمن ماه ۹۶ فوت کرد در مصاحبه با کمپین حقوق بشر در ایران گفت فردی که به عنوان گزارشگر در برنامه «مظنونین همیشگی» حضور داشت، چهارم تیر ماه ۹۷ از مادر او، خانم مریم ممبینی بازجویی کرده است.
در حالی که فعالان بازداشت شده محیط زیست با پایان جلسات محاکمه در انتظار صدور حکم هستند شبکه سوم صدا و سیمای جمهوری اسلامی، یکشنبه، ۱۹ آبان ماه اقدام به پخش برنامه ای با عنوان “مظنونین همیشگی” کرد با موضوع “پرونده متهمان محیط زیستی” که این برنامه در دقایق نخستین پخش با عنوان نقص فنی متوقف شد. آن طور که از تبلیغات گسترده برای پخش این فیلم در شبکه‌های اجتماعی نزدیک به نهادهای امنیتی قابل مشاهده بود، نهادهای بازداشت‌کننده در هماهنگی با صداوسیما، تلاش تازه‌ای را برای توجیه این بازداشت‌ها آغاز کرده‌اند. این درحالی است که چندین نهاد ملی از جمله شورای امنیت ملی و همچنین وزارت اطلاعات تصریح کرده‌اند که متهمان این پرونده مرتکب جاسوسی نشده‌اند. به علاوه پس از درگذشت کاووس سیدامامی، تحقیقات مرتبط با مرگ او همچنان به نتیجه نرسیده است.
آقای سیدامامی به کمپین گفت: «بیش از ۳۰ مامور سپاه، تیر ۹۷ همزمان با مسابقه فوتبال تیم‌های ملی ایران و پرتغال، به خانه ما هجوم بردند. چندین جعبه بزرگ در زیرزمین خانه ما با خود برده بودند و همین فرد که حالا که در این برنامه، گزارشگر است جزو این ماموران بود که در خانه ما و در مقابل دوربین از مادرم بازجویی کرده است. مادرم تا این برنامه شروع شد او را شناخت. همین فرد از مادرم می خواست که بگوید پدرم جاسوس بوده و یکسری عکس نشان می داده که اینها چه کسانی هستند و ارتباط شما با اینها چه بوده و از این سئوالات.»
کمپین ۱۵ آبان گزارش داده بود که با پایان جلسات دادگاه بدوی این فعالان محیط زیستی زندانی، اتهام آنها «همکاری با دولت متخاصم آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران جهت جاسوسی به نفع سیا وموساد» موضوع ماده ۵۰۸ قانون مجازات اسلامی اعلام شده و هشت متهم این پرونده پس از گذشت ۲۲ ماه از بازداشت، اکنون منتظر صدور حکم دادگاه است.
رامین سیدامامی، فرزند کاووس سیدامامی به کمپین گفت: «این که الان در این مقطع زمانی و در آستانه اعلام حکم بچه ها که در زندان هستند چنین کاری از سوی صدا و سیما صورت می‌گیرد برای آماده کردن ذهنیت افکار عمومی درباره حکم‌هایی است که می‌خواهند اعلام کنند. غیر از این دلیلی نمی‌تواند داشته باشد. درباره پدر من هم می‌خواهند مرگ پدرم در زندان را توجیه کنند با اتهام زنی و دروغ هایی چون جاسوسی اما هرکاری هم بکنند و هرچقدر هم فیلم بسازند نمی‌توانند مرگ پدر مرا توجیه کنند. همه کسانی که پدرم را می شناختند می‌دانند که هیچ یک از این اتهام‌ها و دروغ ها به پدر من نمی‌چسبد.»
آقای سیدامامی درباره توقف پخش برنامه «مظنونین همیشگی» در دقایق ابتدایی پخش این برنامه از شبکه سوم صدا و سیما به کمپین گفت: «من فکر می‌کنم به خاطر اینکه هنوز یک عواملی داخل دولت هستند که پدر مرا خوب می شناختند و می‌دانند که اتهامات بچه‌هایی که در زندان هستند هم واقعیت ندارد. آنها البته دارند سعی می کنند از خودشان دفاع کنند و به همین خاطر من فکر می‌کنم قطع شد. به نوعی جنگ قدرت در داخل سیستم است که پدر من و فعالین بازداشت شده، قربانی آن هستند.»
رامین سیدامامی توضیح داد: «در همان دقایق پخش شده، تصاویری از توماس کاپلان را می بینیم که علیه ایران سخنانی می‌گوید، این در حالی است که در اکتبر سال ۲۰۱۷ یعنی همان زمان که کاپلان علیه ایران سخنرانی کرد پدر من و تیم شان در نامه‌ای به لوک هانتر، رئیس موسسه پانترا به شدت اعتراض کردند و به وزارت اطلاعات هم اطلاع دادند.»
این اولین بار نیست که صدا و سیما اقدام به پخش چنین برنامه هایی می‌کند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی روز ۲۶ بهمن ماه ۹۶ با پخش یک مستند در برنامه خبر ۲۰:۳۰ که به تخریب واضح شخصیت و فعالیت‌های کاووس سیدامامی می‌پرداخت و او را جاسوس خواند، عملا به نقض قوانین داخلی و قوانین بین‌المللی در خصوص اصل برائت و همچنین نقض حریم خصوصی افراد اقدام کرد.
در این ویدئو تلاش شده بود با تلفیق موسیقی و شگردهای سینمایی فضایی معلق و مرموز حول فعالیت‌های کاووس سید امامی و مجموعه فعالان محیط زیست ایجاد کند، اما به جز انتشار عکس‌های خصوصی خانوادگی دکتر امامی و تصاویری از جلسات داخلی و حضور فعالان محیط زیست در طبیعت محتوای بیشتری برای ارائه وجود ندارد و هیچ شاهدی برای اثبات ارتکاب جرم ارائه نمی‌کند.
خانواده و وکلای کاووس سیدامامی با شکایت از صدا و سیما از مسئولان خواسته بودند که به جای «فضاسازی امنیتی و هتک حیثیت» مرحوم امامی درباره علت مرگ او «پاسخگو» باشند. فرزند کاووس سیدامامی به کمپین گفت: «شکایت ما از صداوسیما به جایی نرسید ما هم می‌دانستیم که به جایی نمی‌رسد و شکایت ما بیشتر سمبلیک بود. می‌خواستیم بگوییم که مدرک شما درباره اتهام جاسوسی، تصویر پدرم است که سگ‌هایش را ناز می‌کند یا قلاب ماهیگیری او که در بیست و سی نشان می‌دهید با این ادعا که از این طریق این با اسرائیل ارتباط گرفته است.»
کاووس سیدامامی، استاد ۶۴ ساله دانشگاه و فعال محیط زیست، در چهارم بهمن ماه ۹۶ و در سکوت خبری از سوی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد اما ماموران روز نوزدهم بهمن همان سال به خانواده‌اش اطلاع دادند او در زندان خودکشی کرده است. ماموران سپاه اجازه کالبدشکافی مستقل به خانواده کاووسی را ندادند و این استاد دانشگاه روز بیست و پنجم بهمن در میان سئوالات و ابهامات فراوان خانواده و افکار عمومی و به ویژه جامعه دانشگاهی ایران به خاک سپرده شد.
سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، مراد طاهباز، عبدالرضا کوهپایه، سام رجبی و طاهر قدیریان هشت تن از حافظان محیط زیست هستند که طی دو روز چهارم و پنجم بهمن ماه ۱۳۹۶ از سوی حفاظت اطلاعات سپاه بازداشت شده و حالا در انتظار صدور حکم هستند.
به غیر از اقدام صداوسیما، جعفری دولت‌آبادی دادستان تهران و غلامحسین محسنی اژه‌ای پیش از این در نشست‌های خبری خود سیدامامی را جاسوس خطاب کرده بودند. اعلام این اتهامات به صورت علنی پیش از برگزاری دادگاه خلاف اصل برائت است. بند یک ماده ۱۱ اعلامیه حقوق بشر تصریح می‌کند: «هر شخصی متهم به جرمی کیفری، سزاوار و محق است تا زمان احراز و اثبات جرم در برابر قانون، در محکمه ای علنی که تمامی حقوق وی در دفاع از خویشتن تضمین شده باشد، بیگناه تلقی شود.»
استفاده از عکس‌های خصوصی و خانوادگی متهم و نشان دادن افرادی که مرتبط با اتهامات او نیستند مثل عکس عروسی و یا عکس‌های دسته‌‌جمعی، همچنین بر خلاف اصل بیست و پنجم قانون اساسی است که هرگونه تجسس را ممنوع اعلام می‌کند. در این اصل آمده است: «بازرسی و نرساندن نامهها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون.»
طرح اتهام جاسوسی علیه حافظان محیط زیست درحالی صورت می‌گیرد که پیش از این محمود صادقی نماینده مجلس در تاریخ ۱۸ اردبیهشت ۹۷ در توییتر خود از اظهارات وزیر اطلاعات در مجلس نوشت که وزیراطلاعات «صریحا، مستدلا و مستندا اعلام کردند هیچ دلیلی بر جاسوسی آنها نیافته‌اند.»
عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز تاکنون بارها گفته که هیچ مدرک جاسوسی علیه فعالان محیط زیست در دست نیست و باید آزاد شوند. کلانتری اول خرداد ۹۷ گفت: «بر اساس تشخیص کمیته چهار نفره هیات دولت «فعالان بازداشت شده باید آزاد شوند چون هیچ سندی برای اثبات تهمت‌هایی که به این افراد زده شده وجود ندارد.»
کلانتری همچنین ۲۲ مرداد ماه ۹۷ با تاکید بر این که هیچ مدرکی علیه جاسوسی آنها وجود ندارد گفت: «ولی خب قوه قضاییه هنوز تکلیف اینها را روشن نکرده و به ما هم می‌گوید به شما ربطی ندارد و پیگیری نکنید.»
تاکنون اعضای خانواده حافظان محیط زیست در بازداشت از صحبت با رسانه‌ها خودداری کرده اند. با این وجود منابع مطلع استفاده بازجویان از فشارهای روحی و روانی و جسمی برای اخذ اعترافات اجباری در جریان دوره تحقیقات این پرونده را تأیید کرده اند. برای مثال گفته های نیلوفر بیانی در دومین جلسه دادگاه خود درباره تهدید به آمپول زدن و شکنجه که منجر به اعترافات اجباری شده است واکنش گسترده ای را در میان مردم برانگیخت. خانم بیانی در جلسه بعدی دادگاه غایب بود و دادگاه در غیاب او تشکیل شد.
خانواده بازداشت‌شدگان تاکنون چندین بار به رئیس قوه قضاییه و دیگر مسئولین نامه نوشته اند. در نامه‌ای که تیرماه خانواده ها خطاب به ابراهیم رئیسی نوشتند موارد غیرقانونی اعمال شده بر هشت تن از حفاظان محیط زیست که از سوی حفاظت اطلاعات سپاه و قوه قضاییه از زمان بازداشت تاکنون اعمال شده مطرح شده است ازجمله، «فشار و ارعاب و شکنجه» برای اعتراف، فقدان حق انتخاب آزادانه برای وکیل، عدم حق برخوداری از وکیل و ملاقات با هرگونه وکیلی تا یک سال پس از بازداشت و ادامه بازداشت موقت بیش از زمان قانونی، عدم انتقال نیلوفر بیانی به جلسه دوم دادگاهش فقط به این دلیل که در جلسه اول از فشارها و شکنجه‌های خود برای اعتراف در مقابل قاضی گفته بود، انتقال تمامی آنها به مکان‌ها نامعلوم برای سئوال و جواب و تهدید و ارعاب و در نهایت فقدان ارائه سند و مدرکی از سوی دادسرا و حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران ایران مبنی بر اثبات مجرم بودن آنها.
