ژنیکو ماستی تورم غده پستانی در نزد مردهاست. در واقع مردها دو غده پستانی دارند که در زیر نوک پستان ها قرار دارند مانند زن ها. این تورم پستانی می تواند در یک طرف یا هر دو طرف ایجاد شود و به دلیل آثار بعضی از هورمون ها تولید می شوند.
تورم تولید شده بر اثر بعضی تومورها ژنیکو ماستی نیست. هنگامی که غده پستانی یک مرد توسط هورمون ها تحریک و متورم شده اگر به سرعت درمان نشود حجم آن می تواند مشکل ساز باقی بماند. در این حالت در کنار یک درمان با تأخیر یک عمل جراحی برای برداشتن غده می تواند به یافتن یک قفسه سینه مردانه از نظر زیبایی برای مردان کمک کند. وقتی غدد پستانی متورم بماند و ژنیکوماستی درمان نشود ممکن است باعث تولید کیست ها و فیبروآدونوم ها بشود مانند پستان زن ها ولی از طرف دیگر به ندرت ممکن است که سرطان پستان درمردها بر اثر ژنیکوماستی تولید شود.
پرا ژنیکوماستی ایجاد می شود؟
ایجاد ژنیکوماستی در مرد به دلیل عدم تعادل بین هورمون های نوع استروژن که باعث تحریک و بزرگ شدن غده پستانی مثلا در دوران بلوغ در زنان و اندروژن هایی که باعث جلوگیری از بزرگ شدن می کند ایجاد می شود.
بنابراین ژنیکوماستی ممکن است بر اثر افزایش مقدار هورمون های استروژن و یا کاهش هورمون های نوع اندروژنی باشد. مخصوصا تستوسترون ژنیکوماستی را می شود با لیپوماستی اشتباه کرد که بر اثر افزایش حجم چربی در اطراف نوک پستان ها، بدون افزایش حجم خود غده پستانی است. همانطور که گفته شد ژنیکوماستی با تغییر تعادل هورمونی بین استروژن ها و اندروژن ها مرتبط است.
استروژن ها بزرگ شدن غده پستان را تحریک می کنند و در نتیجه غده بزرگ و متورم می شود.
آندروژن ها از جمله تستوسترون از رشد غده پستانی جلوگیری می کنند و در نتیجه باعث کوچکی پستان ها می شوند.
ژنیکوماستی طبیعی
بسیاری از ژنیکوماستی ها به هیچ وجه با یک شکل بهداشتی ارتباط ندارند. این ها ژنیکوماستی فیزیولوژیکی یا طبیعی هستند.
در نوزاد تازه متولد شده غدد پستانی طبیعی است و تقریبا نودرصد آنها دارای ژنیکوماستی هستند و این مربوط به عبور هورمون های جفت (استروژن) در گردش خون است. این یک پدیده گذرا است و خود به خود از بین می رود.
در نوجوانان بیش از نیمی از پسرها در سن بلوغ دچار ژنیکوماستی هستند. این یک پدیده طبیعی است که معمولا در حدود سیزده چهارده سالگی رخ می دهد و با پدیده های هورمونی بلوغ مرتبط است و بین شش ماه تا دو سال طول می کشد. اما حتی اگر یک اتفاق عادی باشد برای یک نوجوان تولید نگرانی می کند.
در مردان مسن ژنیکوماستی با افزایش سن پس از پنجاه سالگی ظاهر می شود. هر چه پیرتر می شویم این تورم پستان شایع تر است و مربوط می شود به کاهش آندروژن ها با گذشت سال ها.
ژنیکوماستی های مربوط به یک ناهنجاری یا یک بیماری
بعضی از ژنیکوماستی ها پس از نوجوانی هم چنان باقی مانده و در نزد مردان بزرگسال وجود دارد و این نشان دهنده یک چهارم موارد ژنیکوماستی مردان بالغ است که از نظر پزشکی خطری ندارد ولی از نظر زیبایی می تواند باعث خجالت و شرم آوری باشد.
ژنیکوماستی بر اثر آثار ناخواسته ی ثانویه داروها
این ها هم یک چهارم ژنیکوماستی های مردان بالغ را تشکیل می دهند. داروهای های مذکور عبارتند از: داروهای مسدودکننده آندروژن ها، داروهای ضد “اچ آی وی”، بعضی از آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد زخم، بعضی از داروهای شیمی تراپی- آمفتامین ها- درمانهای هورمونی- داروهای سیستم عصبی مرکزی (داروهای روان گردان، آنتی دیپرشن های سه حلقه ای (تری سیکلیک)- داروهای ضد فشار خون- تئوفیلین- آمیودارون و غیره. الکل هم که دارو نیست اغلب باعث ژنیکوماستی می شود زیرا یک ماده سمی است با آثار نامطلوب ثانویه درست مثل هروئین و کانابیس.
ژنیکوماستی هایی که علت آن شناخته نشده
این ها یک چهارم ژنیکوماستی ها هستند که اغلب در مردان مسن که دارای اضافه ورن هستند، احتمالا همراه باسایر عوامل ناشناخته دیگر بروز می کند.
بیماری هایی که باعث بدکاری بیضه ها می شوند که اندروژن را می سازند- ضربه- جراحی و رادیوتراپی در نواحی بیضه ها نیز می توانند باعث ژنیکوماستی بشوند.
سیروز و بدی تغذیه نیز از عوامل تولید ژنیکوماستی هستند
تومورهای بیضه یا غدد فوق کلیوی که اندروژن ها را ترشح می کنند
نارسایی مزمن کلیه ها
و سایر بیماری هایی که بسیار نادر هستند
سیمپتوم های ژنیکوماستی
ژنیکوماستی افزایش حجم غده پستان است که توسط لمس زیر نوک پستان یک غده متورم حس می شود که در معاینه توسط پزشک یا خود شخص که به علت خجالت کشیدن از بزرگی پستان به پزشک مراجعه کرده کشف می شود.
از آنجایی که ژنیکوماستی با هورمون هایی که در خون گردش می کنند است مرتبط است هر دو غده پستانی غالبا تحت تأثیرقرار می گیرند. با وجود این بعضی اوقات ممکن است فقط یکی از دو غده متورم شود زیرا بافت های هر دو غده پستانی ممکن است تفاوت هایی در حساسیت هورمونی داشته باشند. بسیار مهم است که در نظر داشت که با فشار دادن اطراف هاله ترشحاتی از نوک پستان خارج می شود یا نه!
تورم در نوک پستان مردها ممکن است بر اثر لیپوماستی باشد که بر اثر افزایش حجم چربی بدون افزایش حجم غده پستانی ایجادشده و قوام آن نرم تر است و در نوک پستان متمرکز نشده و اغلب با چاقی زیاد همراه است.
چه کسانی در معرض ابتلا قرار دارند؟
نوزادان (ژنیکوماستی طبیعی است)
نوجوانان(ژنیکوماستی طبیعی است)
مردان مسن تر از پنجاه سال (ژنیکوماستی طبیعی نیست ولی مربوط به یک بیماری هم نیست. و این پنچاه درصد ژنیکوماستی ها را تشکیل می دهد.
مردان دارای اضافه وزن خطر بیشتری برای ژنیکوماستی دارند زیرا بافت چربی اثر هورمونی دارد و باعث تبدیل آندروژن ها به استروژن ها می شود.
مردانی که داروهای خاصی مصرف می کنند و احتمال این که این داروها اثری بر روی هورمون ها داشته باشند وجود دارد.
مردانی که به بیماری هایی دچارند که هورمون ها در آنها دخیل هستند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
وقتی که یک نوزاد یا نوجوان دچار ژنیکوماستی شوند لازم نیست با پزشک مشورت شود.
اگر در مورد یک نوجوان ژنیکوماستی بیشتر از یک یا دو سال طول بکشد و به نظر مهم برسد برای اطمینان خاطر با پزشک مشورت کنیم.
پزشک مورد مشاوره یک پزشک عمومی است که در صورت لزوم شما را به پزشک متخصص هورمون ها معرفی می کند.
در مرد جوانی (غیر از نوجوان) که تورم غدد پستانی یک طرف یا هر دو طرف وجود دارد حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
اگر دارو مصرف می کنید باید دستورالعمل ها و عوارض جانبی آن را بخوانید تا ببینید که آیا احتمالا منجر به ژنیکوماستی خواهد شد؟ در این حالت در بیشتر مواقع برای پزشک امکان تغییر دارو و درمان وجود دارد.
معاینات
معاینه توسط پزشک در مقابل تورم زیر نوک پستان ها- پزشک مرد را معاینه می کند و تورم را حس می کند. نوک پستان را فشار می دهد تا ببیند ترشحاتی وجود دارد یا نه؟
پزشک هم چنین بیضه ها- غده تیروئید و کبد را لمس می کند زیرا این ارگان ها در عملکرد هورمونی دخیل هستند و غیر طبیعی بودن فعالیت های آنها ممکن است دلیل ایجاد ژنیکوماستی بشود.
ازمایشات تکمیلی- این امتحانات همیشه مفید نیستند زیرا تعداد زیادی از ژنیکوماستی ها هیچ بیماری را نشان نمی دهند.
در صورت لزوم انجام این آزمایشات ممکن است از اکوگرافی پستان که کاملا بی درد است شروع شود و در صورت لزوم ماموگرافی (عکسبرداری از پستان ها) ، اکوگرافی بیضه ها و غده تیروئید هم درخواست شود.
آزمایش خون، برای تعیین آن چه در میزان هورمون های مرد مبتلا به ژنیکوماستی شده مفید است. بنابراین یک ارزیابی کامل برای تعیین میزان- FSH- LH پرولاکتین- استرودیول و تستوسترون کامل.
درمان
درمان پزشکی در ژنیکوماستی های غیرطبیعی باید سریع و در شش تا دوازده ماه اول هنگامی که غده متورم و حساس است انجام شود. حتی اگر درمان تعادل هورمونی رضایت بخش را بازگرداند، غده ممکن است مقداری از حجمش را حفظ کند و درمان دیگر قادر به کم کردن آن نیست.
اولین درمان البته درمان علت آن است- مصرف دارویی ژنیکوماستی باید متوقف شود و به جای آن از دارویی که عارضه جانبی ندارد استفاده شود. بیماری عامل تولیدکننده باید درمان شود و شخص چاق باید اضافه وزن را از دست بدهد.
برای درمان ژنیکوماستی با هدف کاهش اندازه و تورم غده پستانی ممکن است از دارویی مانند تاموکسی فن یا رالوکسی فن استفاده کرد زیرا در بیشتر از هشتاددرصد مواقع باعث کاهش حجم غده می شود.
اگر مشکل کمبود اندروژن ها بر اثر سن یعنی کمبود تستوسترون بر اثر سن وجود دارد مردان مبتلا به ژنیکوماستی اگر کنتراندیکه نباشد می توانند از درمان های حاوی تستوستروژن استفاده کنند.
عمل جراحی به مردی که دچار ژنیکوماستی است اجازه می دهد غده پستانی برداشته شده و مشکل را از نظر زیبایی برطرف کند، ولی نباید مانع درمان علت غیرطبیعی آن شود. جای زخم در اطراف هاله پستان بسیار کم و یا اصلا وجود نخواهد داشت و پس از مدتی محو می شود. هم چنین تکنیک های جراحی دیگری وجود دارد مثل تکنیک مکش از زیر بغل یا برش کوچک اطراف هاله پستان که جای زخم کوچکی باقی می گذارد.
