آسیب‌شناسان کالبدشکافی را یکی از مهمترین راه‌ها از جمله برای بهبود روش‌های درمان بیماران می‌دانند. سوئیس خیلی زود دست به کالبدشکافی قربانیان کرونا زد. در آلمان هم هامبورگ در این راه پیشگام بود. نتایج ایتالیا چیست؟
تا چندی پیش انستیتو روبرت کخ آلمان موضوع کالبدشکافی قربانیان کوید ۱۹ را با این استدلال که این معاینات و پژوهش‌ها خود پزشکان را هم به خطر می‌اندازد و ممکن است آنها هم به بیماری دچار شوند، رد می‌کرد.
در کشورهای دیگر مانند سوئیس اما از چندی پیش کالبدشکافی قربانیان آغاز شده است. الکساندر تسانکوف، سرپرست بخش کالبدشکافی بیمارستان دانشگاه بازل (بال) معتقد است، تنها با کالبدشکافی است که می‌توان با دقت به علل “فیزیولوژی مرگ” پی برد. به اعتقاد این پزشک افزون بر این، اینگونه تحقیقات در درمان مبتلایان حاد به کرونا هم مهم است. دانشگاه بازل تاکنون جنازه‌ی ۲۰ قربانی کوید ۱۹ را کالبدشکافی کرده است.
چه مواردی در قربانیان مشترک بوده است؟
به گفته‌ی الکساندر تسانکوف، یافته‌ها در این کالبدشکافی‌ها نشان میدهد که موارد زیر درهمگی ۲۰ قربانی مشترک بوده‌است:
فشار خون بالا داشته‌اند؛
شمار زیادی از آنها اضافه وزن داشته‌اند و شاخص توده‌ی بدنی آنها (BMI) بیشتر از ۳۰ بوده است که این عدد در برخی به ۶۰ هم می‌رسیده؛
یک سوم قربانیان به بیماری دیابت دچار بوده‌اند؛
در ۷۰ درصد آنها پیشینه مشکلات سرخرگ‌های کرونری (تاجی) دیده شده؛
التهاب رگ‌ها (واسکولیت) شدید اندام‌های مختلف؛
این پاتولوژیست (آسیب‌شناس) جالب‌ترین یافته در جریان این کالبدشکافی‌ها را حاصل تحقیقات در بخش بافت‌شناسی می‌داند و می‌گوید: «در بین قربانیان کالبدشکافی‌شده، کمتر قربانی‌ای را می‌توان یافت که دچار عفونت ریوی شده باشد، بلکه آنچه زیر میکروسکوپ دیده‌ایم، اختلال شدید “ریزجریان” (Microcirculation) ریه است.»
اختلال “ریزجریان” به این معناست که روند تبادل اکسیژن دیگر عمل نمی‌کند. به گفته‌ی تسانکوف: «در این صورت هر قدر هم که به بیمار اکسیژن برسانید، این اکسیژن منتقل نمی‌شود.» به نظر این آسیب‌شناس، اینکه متخصصان بخش مراقبت‌های ویژه با دشواری زیادی در تنفس کمکی به بیماران حاد روبرو هستند هم به این مسئله برمی‌گردد.
پاتولوژیست‌های دانشگاه زوریخ هم هفته گذشته در مقاله‌ای که در هفته‌‌نامه‌ی پزشکی “لنست” به چاپ رسید، پس از تحقیقات بر روی دو قربانی کرونا و یکی از بیمارانی که بهبود یافته است، به این نکته اشاره کرده بودند که ویروس کرونا تنها به ریه حمله نمی‌کند. به گفته‌ی این متخصصان، ابتلا به ویروس جدید کرونا می‌تواند به التهاب شدید رگ‌ها در اندام‌های گوناگون هم بینجامد.
در آلمان در حال حاضر ۳۰ درصد از تمامی بیماران مبتلا به کوید ۱۹ که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند، جان خود را از دست می‌دهند.
اطلاعات مهم تنها با کالبدشکافی
تا دو هفته پیش بر وب‌سایت انستیتو روبرت کخ آلمان توصیه‌هایی مربوط به برحذر داشتن پزشکان و بیمارستان‌ها از کالبدشکافی دیده می‌شد. در پی این توصیه‌ها، “مرکز پژوهش‌های ریه آلمان” از “انجمن آسیب‌شناسی” این کشور خواست که این توصیه‌ها را “تصحیح” کند. انستیتو روبرت کخ، توصیه‌ها را از وب‌سایتش حذف کرد و لارس شاده، معاون مدیر این مؤسسه در تازه‌ترین کنفرانس مطبوعاتی (۲۱ آوریل) گفت: «درست در فازی که بیماری در مراحل اولیه است، مهم است که تا حد امکان کالبدشکافی زیادی صورت بگیرد.»
به گفته‌ی لارس با کالبدشناسی این موارد می‌توان امیدوار بود که اطلاعات بیشتری برای مثال در این مورد به دست آورد که چگونه است که این ویروس خیلی بیشتر از آنچه در نخستین گزارش‌های منتشرشده توسط چین آمده بود، می‌تواند اندام‌ها را درگیر کند.
با توجه به این مباحث و به دلیل اهمیت کالبدشکافی برای شناخت بیشتر بیماری، عملکرد ویروس در بدن و روند پیشرفت آن، اتحادیه فدرال آسیب‌شناسان آلمان هفته گذشته به تمامی آسیب‌شناسان این کشور توصیه کرد پیکر قربانیان کوید ۱۹ را کالبدشکافی کنند. در نوشته‌ای در این باره، این اتحادیه بر اهمیت کالبدشکافی در بهبود روش‌های درمان بیماران تأکید کرده است.
هامبورگ به توصیه‌ها عمل نکرد و به این یافته‌ها رسید
یکی از کسانی که منتظر توصیه‌های جدید نماند، پزشک قانونی از هامبورگ به نام کلاوس پوشل بود. هفته گذشته گزارشی از کالبدشکافی قربانیان کرونا توسط مؤسسه‌ی این پزشک قانونی در اختیار مسئولان بهداشت و درمان هامبورگ قرار گرفت.
بر پایه این گزارش، در هامبورگ بین تاریخ ۲۲ مارس و ۱۱ آوریل، ۶۵ قربانی کوید ۱۹ کالبدشکافی شده‌اند. این قربانیان در بیمارستان‌های هامبورگ یا در خانه‌های سالمندان یا دیگر آسایشگاه‌ها جان خود را از دست داده بودند. به هنگام فوت، در ۶۱ مورد، ابتلا به ویروس کرونا به عنوان علت مرگ در پرونده به ثبت رسیده بوده و در ۴ مورد نوشته شده که در اثر ویروس جان خود را از دست نداده‌اند، بلکه در هنگام مرگ (به علت‌های دیگر) به این ویروس هم مبتلا بوده‌اند.
پاتولوژیست سوئیسی این تقسیم بندی را اشتباه می‌داند و می‌گوید حتی اگر قربانیان دسته دوم به بیماری‌های دیگر هم دچار بوده‌اند اما: «مسلم است که این بیماران بدون ویروس کوید ۱۹ بیشتر زنده می‌ماندند؛ شاید یک روز، شاید یک هفته، شاید یک سال.»
پرفسور پوشل که ارسال گزارش از انستیوی خود به نهادهای بهداشت و درمان هامبورگ را تأیید می‌کند اما مایل نیست توضیحی در این باره بدهد، تنها می‌گوید، موارد کالبدشکافی در هامبورگ اکنون به ۱۰۰ مورد رسیده است و همانند نتایج به دست آمده از سوییس، در این کالبدشکافی‌ها هم مشخص شده که همه قربانیان پیشینه بیماری‌های دیگر را داشته‌اند.
یافته‌ها از کالبدشکافی ۶۱ قربانی کرونا در هامبورگ
در گزارش کالبدشکافی‌های مربوط به هامبورگ آمده است که ۵۵ تن از ۶۱ مورد، قربانیان بیماری‌های قلبی- عروقی داشته‌اند؛ فشار خون، سکته، تصلب شرایین (سختاک سرخرگ‌ها) یا یک مشکل دیگر قلبی.
در میان ۶۱ نفر، ۴۶ نفر پیشینه بیماری‌های ریوی داشته‌اند و ۲۸ تن از ۶۱ نفر مشکلات دیگری چون نارسایی کلیه، سیروز یا پیشینه پیوند اعضا داشته‌اند.
در ده تن از موارد، قربانی مبتلا به دیابت یا اضافه وزن زیاد بوده است و ده مورد هم سابقه سرطان داشته‌اند.
۱۶ مورد از ۶۱ قربانی، دچار بیماری دمانس (خردسودگی) بوده‌اند.
یافته‌ها از اطلاعات به دست آمده از قربانیان ایتالیا چیست؟
این یافته‌ها (در هامبورگ) با گزارشی که در روز ۱۶ آوریل او سوی نهادهای بهداشتی ایتالیا منتشر شد، همخوانی دارد. در ایتالیا بررسی ۱۷۳۸ مورد مرگ در اثر ابتلا به کرونا نشان میدهد که بیش از ۹۶ درصد از قربانیان سابقه‌ی بیماری دیگری هم داشته‌اند. در میان این بیماری‌ها، بیشترین آمار مربوط است به فشار خون بالا (۷۰ درصد) و دیابت (۳۲) درصد و مشکلات قلبی و عروقی (۲۸ درصد). مواردی که در گزارش ایتالیا آمده نه از طریق کالبدشکافی که با استناد به اطلاعاتی است که بیمار یا بستگانش در اختیار نهادهای بهداشت و درمان قرار داده‌اند. در ایتالیا میانگین سن قربانیان ۷۹ سال و در هامبورگ ۸۰ سال بوده است.
برخی از پاتولوژیست‌های آلمان با استقبال از دریافت گزارش کالبدشکافی‌های هامبورگ و جزییات آن در آینده نزدیک، معتقدند که ۶ ماهی تا رسیدن به جمع‌بندی نتایج گزارش‌های کالبدشکافی نیاز است.
محدودیت کالبدشکافی قربانیان کرونا در جهان
تاکنون در سراسر جهان تنها شمار کمی از پاتولوژیست‌ها روی مبتلایان به کوید ۱۹ تحقیق کرده‌اند. دلیل این مسئله مسایل امنیتی است. در چین اجازه کالبدشکافی در مراحل اولیه شیوع کرونا در این کشور وجود نداشت. بعدتر بر اساس مقرراتی تازه اجازه کالبدشکافی هم صادر شد اما تنها شمار کمی از آزمایشگاه‌ها در ووهان دارای شرایط ایمنی لازم برای اینگونه تحقیقات بودند و به همین دلیل محققان چینی به بررسی بافت‌های نمونه قربانیان کرونا بسنده کردند.
