یک استاد دانشگاه تورنتو، مطلبی درباره کرونا نوشته که بخاطر نکات مهم آن هانیه ترکیان آن را ترجمه کرده است.
در رابطه با این بیماری همه گیر، شانس بهبودی برای افرادی که دیرتر به آن مبتلا می شوند (مثلا ۲۰ ژوئن) نسبت به افرادی که سه ماه زودتر (۲۰ فوریه) آلوده و درگیر می شدند، بالاتر است.
دلیل آن این است که پزشکان و دانشمندان، اکنون اطلاعات بیشتری در مورد COVID-19 نسبت به سه ماه گذشته در اختیار دارند و از این رو قادر به درمان بهتر بیماران هستند.
برای درک بهتر این موضوع من به ۵ موردی که اکنون در مقایسه با ۲۰ فوریه می‌دانیم اشاره خواهم کرد:
۱- در ابتدا تصور می شد که covid-19 در صورت ایجاد عفونت های ریوی و ذات الریه می تواند منجر به مرگ شود و به همین خاطر استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی (ventilator) بهترین راه برای درمان بیمارانی که قادر به تنفس نبودند به حساب می آمد. اکنون متوجه شده ایم که این ویروس باعث به وجود آمدن لخته های خونی در رگ های خونی ریه و بقیه قسمت های بدن می شود که در نهایت منجر به کاهش اکسیژن رسانی می گردد. اکنون می دانیم که بالا بردن اکسیژن با دستگاه های تسویه کمکی نخواهد کرد و ما باید از تشکیل لخته در ریه جلوگیری کنیم. به همین دلیل در پروتکل های درمانی حال حاضر از داروهای رقیق‌کننده و ضد انعقادخون مثل آسپرین و هپارین استفاده می شود.
۲- در ماه های گذشته ممکن بود برخی افراد به دلیل کاهش غلظت اکسیژن خونشان قبل از رسیدن به بیمارستان فوت کنند. به این علت که حتی باوجود پایین آمدن تدریجی سطح اکسیژن اشباع خون، بیماران مبتلا به covid-19 تا زمانی که به سطح بحرانی نرسد (مثلا زیر ۷۰%)، نشانه و علامتی از خودشان بروز نمی دهند، به این پدیده: happy hypoxia گفته می شود. در شرایط طبیعی اگر میزان اکسیژن اشباع خون ما از ۹۰% کمتر شود، دچار نفس تنگی خواهیم شد. این اتفاق در بیماران covid-19 رخ نمی دهد و به همین علت در فوریه ۲۰۲۰ بیماران بسیار دیر به بیمارستان منتقل می شدند. ولی در حال حاضر (ژوئن ۲۰۲۰) و بعد از شناخت پدیده happy hypoxia میزان اکسیژن خون کلیه ی بیماران کرونایی با یک دستگاه اکسیژن سنج ساده در خانه چک می شود و در صورت افت آن به کمتر از ۹۳% بیماران سریعا به بیمارستان منتقل خواهند شد. این روش زمان بیشتری به پزشکان می دهد تا کمبود اکسیژن بیماران را جبران کنند و شانس بهبودی بیماران را بالا ببرند.
۳- ما در فوریه ۲۰۲۰ دارویی جهت مقابله با کرونا نداشتیم و فقط عوارض آن را درمان می‌کردیم، لذا بسیاری از بیماران بشدت درگیر این ویروس بودند. اکنون دو داروی مهم داریم FAVIPIRAVIR REMDESIVIR ؛ آنها ضدویروس هایی هستند که توانایی از بین بردن ویروس کرونا را دارند. با استفاده از این دو دارو می توان از شدت پیدا کردن بیماری جلوگیری کرد و قبل از پایین آمدن اکسیژن خونشان تحت درمان قرار بگیرند. این دانشی است که ما اکنون در اختیار داریم و نه در فوریه ۲۰۲۰.
۴- بسیاری از بیماران کرونایی نه فقط به خاطر ویروس بلکه به دلیل پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی که به CYTOKINE STORM معروف است فوت می شوند. این واکنش طوفانی و قوی سیستم ایمنی نه تنها منجر به کشتن ویروس می‌شود بلکه به مرگ خود بیمار می انجامد. در فوریه ۲۰۲۰ نمی دانستیم چگونه از شروع طوفان سایتوکاینی جلوگیری کنیم اما اکنون در ماه ژوئن ما از داروهایی به نام استروئیدها که به راحتی در دسترسند و نزدیک به ۸۰ سال است که توسط پزشکان سراسر جهان تجویز می شوند برای مقابله با طوفان سایتوکاینی در برخی بیماران استفاده می کنیم.
۵- همچنین امروز ما می دانیم که افراد مبتلا به هایپوکسی با قرار گرفتن در حالت خوابیده به روی شکم تا حدی بهبود می یابند. جدا از این اخیراً دانشمندان به این نکته پی بردند که ماده‌ای بنام Alpha Defensin که توسط گلبول‌های سفید بیماران کرونایی تولید می شود، باعث بروز لخته‌های خونی کوچک در رگهای خونی ریه می گردد و احتمالا می توان با استفاده از داروی: Colchicine که سالهاست برای درمان نقرس هم استفاده می شود، از این عارضه جلوگیری کرد.
– بنابراین ما با اطمینان می دانیم که در حال حاضر بیماران شانس بیشتری برای بهبود و مقابله با covid-19 نسبت به فوریه ۲۰۲۰ دارند.
– با توجه به این موضوع اگر ما به یاد داشته باشیم افرادی که به تازگی به این ویروس مبتلا می شوند شانس بیشتری برای درمان نسبت به افرادی که در گذشته به این بیماری مبتلا شده اند دارند، دیگر جایی برای ترسیدن از ویروس کرونا وجود ندارد.
– به احتیاط کردن ادامه دهیم، ماسک بزنیم، همچنان فاصله گذاری اجتماعی را تمرین کنیم .
۳۰امرداد ۱۳۹۹
*هانیه ترکیان- دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگاه رویان
