سندروم ها و عوارض کمبود ویتامین"دی"/ دکتر پرویز قدیریان

تغذیه و بهداشت خانواده

ویتامین”دی” که تا چند سال قبل عملکرد مخصوصی در سلامتی و بهزیستی داشت امروز هم برای دست اندرکاران بهداشت عمومی و رشته های مختلف پزشکی و هم برای مردم عادی به صورت سوپر ویتامین جلوه نموده و هر روز یافته های جدیدی طی مطالعات علمی مستند مقام و منزلت مخصوصی به این ویتامین می دهد.

ویتامینD در ترکیب و فعالیت ده ها نوع آنزیم و هورمون دخالت دارد و کمبود آن در درازمدت مشکلاتی را به وجود می آورد. در اینجا به چند سندروم و عوارض کمبود این ویتامین مختصراً اشاره می گردد.

منابع تولید ویتامین دی

ـ پژوهشگران دانشگاه کمبریج طی بررسی دامنه داری ثابت کرده اند که ویتامین D در تقویت سیستم دفاعی بدن نقش دارد و افرادی که به اندازه لازم و کافی ویتامین D از طریق رژیم غذایی و اشعه خورشید دریافت می دارند خیلی کمتر به سرما خوردگی دچار می شوند.

ـ Psoriasis نوعی عارضه جلدی که درمان آن پیچیده و مشکل است می تواند توسط ویتامین D کنترل و درمان گردد. دانشمندان انگلیسی در این مورد بخصوص تحقیقات مهمی انجام داده اند.

ـ کمبود ویتامین D سبب ضعف ماهیچه ها شده و شخص قدرت و توانایی فعالیت های جسمی را از دست می دهد. به عبارت دیگر افرادی که به ضعف بافت های ماهیچه بدن دچار هستند باید با پزشک معالج تماس گرفته و خستگی بی مورد و کمی انرژی را مطرح نمایند تا اگر با کمبود این ویتامین رابطه دارد به راحتی درمان گردد.

ـ در بعضی از بیماری های کلیه متابولیسم برخی از املاح دستخوش ناهنجاری هایی می گردد که مهمترین آنها کلسیم بدن است. در ضمن افرادی که به این عارضه دچار هستند استخوان های ناسالم داشته و هورمون پاراتیروئیدشان دچار مشکلاتی می باشد.

ـ در کشور فنلاند به بیشتر از ده هزار کودک هر روز مقدار ۲۰۰۰ واحد بین المللی ویتامین D داده و این عمل را تا سن ۳۰ سالگی کودکان مورد بحث ادامه داده اند. نتایج این بررسی نشان می دهد که امکان بروز بیماری قند نوع یک در این افراد ۸۰ درصد کمتر از میزان بیش بینی شده بوده که به وضوح رابطه ویتامین D را در متابولیسم قند خون و ترشح انسولین ثابت می کند.

ـ ویتامینD در استحکام استخوان ها، لثه و دندان ها نقش داشته و از رشد میکروب های زیان بخش در دهان جلوگیری می کند.

ـ دانشگاه هاروارد طی مطالعه ای ثابت کرده که رژیم غذایی حاوی مقدار لازم و کافی ویتامین D به همراه اشعه خورشید سبب کاهش فشار خون شده و در نتیجه موجب سلامتی قلب و عروق می گردد.

ـ ویتامین D در خانم های باردار و شیرده که به دلایل مهم به عارضه افسردگی دچار می شوند نوعی آرامش به وجود می آورد.

ـ و بالاخره ده ها مطالعه علمی بزرگ توسط مراکز پزشکی شناخته شده دنیا ثابت می کنند که ویتامین D از بروز و پیشرفت بسیاری از سرطان ها جلوگیری می کند. امروز در مراکز تحقیقات سرطان برای سرانجام رسیدن و عملکرد بهتر داروهای ضد سرطان عقیده بر این است که باید به بیمار مقدار زیادی ویتامین D تجویز کرد. به عبارت دیگر باور بر این است که درمان سرطان بدون ویتامین D موثر نخواهد بود و سرطان دوباره به رشد خودش ادامه خواهد داد.

عمر پنیر به ۷۵۰۰ سال می رسد

دانشمندان دانشگاه های بریستول، آمریکا و هلند مقاله بسیار جالبی را در ژورنال علمی Nature منتشر کرده اند که گوشه ای از زندگی و آگاهی بشر در چند هزار سال قبل را در مورد تغذیه نشان می دهد. این دسته از دانشمندان با کشف ظروف سفالی در زیرزمین منطقه ای در هلند موادی را شناسایی کرده اندکه باقیمانده پنیری است که ترکیبات آن بجا مانده. جالب این که بشر به وجود لاکتوز شیر پی برده و به هر دلیلی قبل از ساختن پنیر آن را از شیر جدا می کرده. چنین چیزی که قدمت ۸ هزار ساله دارد در کشورهای ترکیه و لیبی هم شناسایی شده و معلوم گردیده که مردم آن سرزمین نیز در آن زمان به خوردن لبنیات مخصوصاً پنیر عادت داشتند. در کنار ظروف سفالی مورد بحث همچنین ظروفی کشف شده که نشانگر چربی حیوانی است که با موم پوشیده شده تا محفوظ بماند. از قرار معلوم بشر در آن دوره از چربی حیوانی برای پختن گوشت شکار استفاده می کرده است. این یافته ها به همراه شواهد مستند و مورد قبول گروه بزرگی از دانشمندان و مردم شناسان نشانگر این است که بشر خیلی بیشتر از آن چه که ما درباره زندگی اولیه آنها می دانیم و فکر می کنیم متمدن تر و آگاه تر بودند که قابل ستایش است.

علائم کمبود ویتامین C در بدن

بدن اکثر حیوانات در خود ویتامین C تولید نموده و نیاز به ویتامین C همراه غذا را ندارند. انسان و بعضی از حیوانات مانند خوکچه هندی به طور مرتب نیاز به ویتامین C دارند تا دستخوش ناهنجاری هایی نشوند. برای پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری های مزمن، دانستن علائم کمبود ویتامین C امریست ضروری. به همین جهت در زیر به چند سندروم یا نشانه کمبود ویتامین C در بدن اشاره می گردد.

ـ یکی از علائم مهم کمبود ویتامین C افسردگی، کمبود انرژی و از دست دادن وزن بدن می باشد.

ـ خونریزی لثه ها و از دست رفتن استحکام دندان ها به همراه بوی نامطبوع دهان و به هم خوردن عملکرد کلاژن علائم دیگر کمبود ویتامین C می باشند.

ـ افرادی که به کمبود ویتامین C دچار هستند به سرعت تغییر خلق و خوی داده و زود عصبانی می شوند. این گونه حساسیت و زودرنجی با مقدار لازم و کافی ویتامین C درمان می شود.

ـ در موقع صدمه پوست بدن اگر در بدن به اندازه کافی ویتامین C وجود نداشته باشد پوست به سرعت ترمیم نمی گردد و متاسفانه قسمت صدمه دیده پوست به تدریج عفونی شده و مشکلاتی را به وجود می آورد. در این دسته از افراد گاهی پوست و موی خشک کمبود ویتامین C را گواهی می دهد.

ـ درد مفاصل و سختی حرکت آنها نشانگر کمبود ویتامین C است. (البته نباید فراموش کرد که همه عوارضی که در این جا ذکر شده عوامل مختلفی دارند ولی کمبود ویتامین C بر شدت آنها افزوده و نمایانگر کمبود ویتامین C در بدن نیز می باشد.)

ـ کمبود دراز مدت ویتامین C می تواند موجب کم خونی شود. افرادی که به کمبود ویتامین C دچار هستند به علت ضعف سیستم ایمنی خیلی زود سرما خورده و بدنشان زود تسلیم عوامل عفونت زا می شود. علاوه بر همه این علائم ظاهری سندورم های دیگری هم به همراه کمبود ویتامین C بروز می کنند که توسط آزمایشات دقیق تر مشخص می گردند.

بهتر است باور کنید

ـ به طور متوسط طول عمر یک گلبول قرمز بدن انسان حدود ۱۲۰ روز است.

ـ در بدن یک شخص حدود ۵/۲ تریلیون گلبول قرمز وجود دارند. در هر یک ثانیه حدود ۵/۲ میلیون گلبول قرمز توسط مغز استخوان تولید می شود که به تدریج جای گلبول های مسن تر را می گیرند.

ـ ریه انسان هر روز دو میلیون لیتر هوا را استنشاق می کند که بتواند اکسیژن را به بافت های بدن برساند.

ـ میزان مصرف روزانه مایعات هر شخص حدود ۳ لیتر است که یک لیتر آن به همراه غذا مانند سبزیجات و میوه جات و گوشت و غیره به بدن می رسد و دو لیتر باقیمانده باید به صورت آب و به تدریج مصرف شود.

جالب این که هر شخصی در روز حدود یک لیتر بزاق دهان تولید می کند که در هضم دهانی غذاها و مرطوب نگه داشتن حفره دهان به کار می رود.

*دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه، استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی، کارشناس سازمان بهداشت جهانی و همکار شهروند است.