کمتر از دو ماه پس از امضای توافقنامه ژنو در مورد پرونده جنجالی هسته ای بین حکومت آخوندی و کشورهای موسوم به ۱+۵، در پی مذاکراتی مکرر و طولانی، سرانجام روز یکشنبه این هفته اعلام شد که طرفین در مورد نحوه اجرای توافقنامه به تفاهم رسیده اند. به گزارش “ایران پرس نیوز”: «روز دوشنبه ۲۳ دی، ۱۳ ژانویه، کاترین اشتون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی بیانیه ای اعلام کرد که همه پایتخت ها از اجرایی شدن توافق آخرین نشست معاونان در ۹ و ۱۰ ژانویه حمایت کردند».
بنابر نوشته تارنمای حکومتی “جهان”: «براساس توافق های صورت گرفته بین جمهوری اسلامی و ۱+۵، گام اول توافق ژنو موسوم به “برنامه اقدام مشترک” از ۳۰ دیماه (۲۰ ژانویه) اجرا می شود. براساس مهم ترین محورهای این توافق، ایران غنی سازی ۲۰ درصد را تعلیق می کند، هزاران سانتریفیوژ تولید شده را وارد چرخه تولید نمی کند و… تا به گفته ۱+۵ اعتماد سازی کرده باشد. در عوض، بخش [کوچک]ی از تحریم های ضد ایرانی تعلیق و ۴.۲ میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران در هشت قسط آزاد می شود».
با آن که این خبر اگر نه خوشحال کننده – به دلیل تسلیم خفت بار حکومت آخوندی – دستکم می تواند آرام بخش باشد، زیرا سایه جنگی مخرب و ویرانگر را از سرکشور دور می کند و ضمن لغو اندکی از تحریم های طاقت فرسا و فلج کننده بر حجم آنها نیز افزوده نمی شود، اما نگاه موشکافانه به موضع گیری های دوطرف اصلی ماجرا – ولایت مطلقه فقیه و ایالات متحده امریکا – ، به هر ناظر واقع بینی حکم می کند که تسلیم آرامش ظاهری ناشی از شنیدن این خبر نشود و از تبدیل آن به شعف بپرهیزد.
در سوی امریکا، رفتار به فاتحی شباهت دارد که سرزمینی را فتح کرده و می خواهد کشور مغلوب را به پذیرش شرایط تسلیم وادارد. از چند هفته پیش، جمعی از سناتورهای امریکایی طرحی را با عنوان “ایران عاری از سلاح اتمی” ارائه کردند که بنابر مفاد آن در صورت عدم اجرای مفاد توافقنامه ژنو توسط حکومت آخوندی، تحریم ها تشدید می شوند. باراک اوباما اعلام کرده که با این طرح مخالف است و در صورت تصویب آن را وتو خواهد کرد. اما، از آنجا که درصورت تصویب طرح با اکثریت دوسوم آرای سناتورها، رییس جمهوری امکان وتوی آن را از دست می دهد، به نظر نمی آید که این تهدید واقعی و جدی باشد. تاکنون ۵۸ سناتور – از جمله ۱۶ سناتور دموکرات – این طرح را امضاء کرده اند و پیش بینی شده که این شمار از ۶۷ رأی مورد نیاز بگذرد و حتی به ۷۷ رأی نیز برسد.
قلدرمآبی امریکا منحصر به طرح سنا نیست و در گفته ها و نوشته های بیشتر مقامات امریکایی نیز موج می زند. دیوید کوهن معاون وزارت خزانه داری امریکا می گوید: «فشار تحریم ها علیه رژیم ایران طی ۶ ماه آینده هم ادامه خواهد داشت». باراک اوباما نیز (به نقل از رادیو فردا) می گوید: «تا زمانی که ایران تعهدات خود را اجرا کند و ما بتوانیم به راه حلی فراگیر و جامع برای برنامه هسته ای ایران دست یابیم، بخشی از تحریم ها به صورت محدود کاهش خواهد یافت… در همین حال، ما به شدت نظام تحریم های علیه ایران را ادامه می دهیم و چنانچه ایران تعهدات خود را اجرا نکند، ما تحریم ها را تشدید خواهیم کرد». نگفته پیداست که “راه حل جامع و فراگیر” رییس جمهوری امریکا چیزی متفاوت با راه حلی که برای معمر قذافی در لیبی یافته و اجرا شد نمی تواند باشد!
در سوی دیگر، نظام ولایت مطلقه فقیه – که خود مسبب اصلی همه این ذلت و خفت و زیان و خسارت های کمرشکن است – به خیال باطل خود به دستاویز یک اصل اسلامی خواب این را می بیند که به محض یافتن امکان زیر قول و قرار و توافق ها بزند. آن اصل اسلامی “خیارغبن” است: اگر یک طرف معامله احساس کند که مغبون شده و “خیارغبن” در حین انجام معامله از او سلب نشده باشد، می تواند آن را باطل و کان لم یکن اعلام نماید. همه گفتار و رفتار دارودسته ولی مطلقه فقیه در همین چهارچوب جا می گیرد. به گزارش خبرگزاری حکومتی “فارس”، محمدجواد لاریجانی، رییس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه می گوید: «در این سند تمام قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل پذیرفته شده و این امر مخالف نظر نظام و مجلس است» و ادامه می دهد: «نه اعضای اروپایی ۱+۵ و نه امریکا به سند ژنو پایبند نبودند لذا از این به بعد جمهوری اسلامی هم هیچ تعهدی به این سند نباید داشته باشد».
روزنامه “کیهان” که حسین شریعتمداری نماینده ولی مطلقه فقیه آن را اداره می کند و مو به مو نظرهای مقام معظم رهبری را بازتاب می دهد، نیز همین ساز را کوک می کند: «توافقنامه ژنو غیر از یک دستاورد – اثبات غیرقابل اعتماد بودن امریکا – دستاورد دیگری نداشته و ندارد» و پس از ریختن این آب پاکی روی دستان وزارت امورخارجه و گروه مذاکره کنندگان ادامه می دهد: «حریف از صداقت و خوشبینی طرف ایرانی سوء استفاده کرده و اهداف ۱۰ سال بر زمین مانده خود را در توافقنامه جای داده است… حریف درمقابل حسن ظن فرزندان انقلاب دست به خیانت زده و درپی آن بوده است که قورباغه را رنگ کرده و به جای قناری بفروشد».
“کیهان” ولی مطلقه فقیه پس از تأکید بر این که «تقریبا تمامی بندهای توافق ژنو علیه برنامه هسته ای ایران تنظیم شده است»، به یاد قانون اساسی و به قول میرحسین موسوی “بندهای مغفول آن” می افتد و می نویسد: «اصل ۷۷ قانون اساسی کشورمان تصریح می کند که “عهدنامه ها، مقاوله نامه ها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد” و اصل ۱۲۵ قانون اساسی امضای عهدنامه ها و مقاوله نامه ها و قراردادها و… را تنها بعد از تصویب مجلس شورای اسلامی قانونی می داند. بنابراین با توجه به اصول یادشده از قانون اساسی، توافقنامه ژنو از نگاه نظام جمهوری اسلامی فاقد وجاهت قانونی بوده و اعتبار اجرایی ندارد». “کیهان” ولی مطلقه فقیه توضیح نمی دهد که وقتی خودش با نگنجاندن شرط لازم تصویب توافقنامه در مجلس آشکارا به حریف نارو زده، چگونه می تواند از او انتظار صداقت و قابل اعتماد بودن داشته باشد!
خلاصه کلام این که عیار حسن نیت و صداقت در دو سوی اصلی توافق ژنو چنان پایین و نزدیک به صفر است که امید و انتظار توفیق از آن داشتن تعبیری جز افراط در خوشبینی ندارد. در یک سو، حکومت پلید و درمانده آخوندی چنان در چنبره خودکرده های بی تدبیرش گیر افتاده و راه پس و پیش ندارد که به دریوزگی خفت بار افتاده و برای دریافت قسطی ۴.۲ میلیارد دلار از مجموع ده ها میلیارد دلار پول های بلوکه شده کشور در هشت قسط ماهانه دم می جنباند و آن را به عنوان دستاورد توافق ژنو به خورد مردم می دهد. حکومتی که در۸ سال بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار را به باد فنا داده، آنقدر نابخرد است که از خود نمی پرسد اکنون با ۴.۲ میلیارد دلار در هشت قسط ماهانه ۵۰۰ میلیون دلاری چه گرهی را می تواند از کشوری که تمام شیرازه های اقتصادی اش فروپاشیده بگشاید!
در سوی دیگر، حکومت زورمدار، سلطه گر و نابکار امریکاست که به گمان خود پس از بیش از ۳۰ سال گروگان گیری، اشغال سفارت، تحقیر، ناسزا، توهین، لگدکردن و آتش زدن پرچم، کشتار سربازان در بیروت و… اکنون فرصتی برای تلافی و انتقامجویی به دست آورده و به نظر نمی آید که قصد داشته باشد این فرصت را با پایان دادن به تحریم ها از دست بدهد. از این رو، با جرئت می توان گفت که در جبین کشتی توافق ژنو نور رستگاری نیست و این کشتی از هم اکنون به گل نشسته است.
حدود ۹ سال پیش، پس از امضای توافقنامه با تروییکای اروپایی – انگلیس، فرانسه و آلمان – توسط شیخ حسن روحانی، علی لاریجانی رییس کنونی مجلس شورای اسلامی گفت که در آن توافقنامه جمهوری اسلامی درّ و مروارید داده و آبنبات گرفته است! اکنون همه شواهد از جمله قسط بندی ماهانه ۵۰۰ میلیون دلاری بخش کوچکی از پول های بلوکه شده در اثر تحریم ها حاکی از آن است که دوران شیرین کامی آبنباتی به سرآمده و نظام درمانده ولایت مطلقه فقیه ازروی استیصال و ناچاری به عوض کردن آبنبات با مکیدن جیره بندی و قسطی سماق تن داده است!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
