* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
مراحل بیماری لنفوم
ـ مرحله اول: سرطان فقط در یک گروه از گانگلیون ها وجود دارد.
ـ مرحله دوم: سرطان در دو گروه از گانگلیون ها وجود دارد و یا فقط در یک طرف دیافراگم یا در بالا و یا در پائین آن وجود دارد. دیافراگم عضله ایست که قفسه سینه را از شکم جدا می کند.
ـ مرحله سوم: سرطان در گانگلیون های بالا و پائین دیافراگم وجود دارد
ـ مرحله چهارم: سرطان در یکی از نسوج و یا اعضای خارج از سیستم لنفاوی وجود دارد مثلاً در کبد، استخوان ها، ریه و مغز استخوان. امکان دارد که سلول های سرطانی در گانگلیون های همسایه نسوج یا اعضای آلوده وجود داشته یا نداشته باشد. به غیر از تقسیم بندی بالا از سیستم زیر هم برای تشخیص شدت بیماری استفاده می شود.
ـ از حرف E برای Extraganglionnaire استفاده می شود که نشان دهنده آنست که سرطان به نسوج و یا عضو دیگری به غیر از گانگلیون های لنفاتیک یا نسوج خارج از سیستم لنفاوی سرایت کرده.
ـ از حرف S برای Spleen ، یعنی طحال بیمار نیز آلوده شده.
ـ از حرف A برای این که نشان دهد که بیمار دارای سیمپتوم های مخصوص بیماری یعنی تب، عرق شبانه و از دست دادن وزن بی دلیل نیست.
ـ از حرف B برای این که بیمار دارای سیمپتوم های مخصوص بیماری یعنی تب، عرق شبانه و از دست دادن وزن بی دلیل هست.
البته نوع دیگر جدول بندی هم هست برای لنفوم غیر هاچکنین که نشان دهنده سرعت پیشروی بیماری است.
لنفوم آرام: نوع بیماری که به آهستگی پیشرفت می کند که ممکن است احتیاج به حداقل درمان و یا اصلاً احتیاج به درمان برای ماه ها و سال ها نداشته باشد. معمولاً وقتی درمان شروع می شود که سیمپتوم های بیماری پیدا شوند. در لنفوم آرام علائم بیماری می توانند شدت پیدا کرده و گاهی پس از درمان از بین بروند ولی امکان بازگشت بیماری هم کم نیست.
لنفوم مهاجم: در لنفوم های مهاجم بیماری به سرعت پیشرفت می کند، معمولاً علائم بیماری حاضر هستند و باید درمان بدون تاخیر انجام شود. گاهی می شود لنفوم های مهاجم را با یک شیمی درمانی شدید درمان کرد.
بسیار مهم است که گروه درمان کننده برای انتخاب موثرترین درمان اطلاعات دقیقی درباره نوع، مرحله و درجه شدت سرطان داشته باشند.
چگونه می شود لوسمی و لنفوم را درمان کرد
گروه درمان کننده باید به مسائل زیادی مانند نوع، مرحله، درجه شدت و وضع عمومی بدن بیمار توجه کنند تا نوع درمان را انتخاب کنند و یا چندین درمان را با هم انجام دهند همین طور آثار ثانویه درمان بر روی بدن شخص چه خواهد بود و تصمیم نهائی را با همکاری بیمار خواهند گرفت.
انواع مختلف درمان لوسمی و لنفوم
ـ تحت نظر داشتن دقیق بیمار بدون هیچ گونه درمان فوری: پیشرفت سرطان توسط گروه درمان کننده تعقیب می شود و به محض این که علائم لوسمی دیده شد و بیماری پیشرفت کرد این نوع درمان برای لوسمی LLC و لنفوم غیر هاچکنین آرام در نظر گرفته می شود.
کیموتراپی یا شیمی درمانی: شیمی درمانی به صورت تزریقی و یا قرص برای پیشگیری از توسعه بیماری و جلوگیری از حمله سلول های سرطانی به اعضا و نسوج دیگر به کار می رود، ولی این نوع درمان باعث صدمه دیدن سلول های سالم و تولید آثار ثانویه ناخواسته مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی، ریزش موها و تشدید ابتلا به بیماری های عفونی می شود. شیمی درمانی ممکن است همراه با درمان های دیگری هم باشد.
رادیوتراپی: رادیوتراپی از خارج بدن توسط دستگاه های بزرگی انجام می شود که اشعه را به یک قسمت مشخص بدن می تاباند مانند یک غده، رادیوتراپی هم باعث صدمه دیدن سلول های سالم می شود و دارای آثار ثانویه ناخواسته بستگی به محل تابیده شده دارد و شخص می تواند احساس خستگی و همینطور حساسیت و قرمزی پوست در محل در معرض تابش داشته باشد.
پیوند سلول های اصلی: سلول های خونی از سلول های اصلی مغز استخوان و خون تولید می شوند شیمی درمانی شدید که برای درمان بازگشت بیماری به کار می رود باعث از بین رفتن اکثر این سلول ها می شود. پیوند سلول ها می تواند از سلول های خود شخص و یا شخص دیگری که سلول هایش مطابق بیمار باشد و مورد قبول بدنش قرار بگیرد انجام شود که جای سلول های از بین رفته را پر کند. این نوع پیوند درمانی بسیار پیچیده است و توسط متخصصان قابل و در شرایط خاصی انجام می شود و گاهی چندین ماه طول می کشد تا دوران نقاهت بیمار تمام شود.
ـ درمان بیولوژیک بستگی به نوع لوسمی دارد و برای لنفوم هاچکنین نیز به کار می رود و عبارت است از تزریق موادی که به طور طبیعی توسط بدن تهیه شده و یا داروهای ساخته شده از موادی که باعث تقویت سیستم دفاعی بدن و مبارزه با سرطان است و یا برای کنترل آثار ثانویه ناخواسته درمان های دیگر به کار می رود. در حال حاضر دو نوع درمان بیولوژیک برای درمان لوسمی به کار می رود (Lesanticorps Monoclonaux و L’interféron alfa) و یکی در درمان لنفوم های غیر هاچکنین Les anticorpsmon آثار ثانویه ناخواسته این درمان ها شبیه دچار شدن به گریپ و گاهی شدیدتر مانند مشکلات پوستی مهم، مشکلات تنفسی و پائین آمدن فشار خون می شوند.
ـ درمان هایی که هدف مشخصی را نشان می کنند یعنی داروهایی هستند که به نوع مشخصی از سلول های سرطانی حمله می کنند بدون این که سلول های سالم را صدمه بزنند، مثلاً از رشد و تقسیم شدن سلول های سرطانی جلوگیری می کنند. آثار ثانویه ناخواسته در شروع درمان هست ولی با ادامه درمان به تدریج این آثار از بین می روند.
درمان های مکمل: درمان های مکمل درمان هایی هستند که همراه با درمان پزشکی به کار می روند و یا به جای درمان های پزشکی به کار می روند متاسفانه مطالعات مهمی در این باره انجام نگرفته.
مطالعات کلینیکی: ممکن است که گروه درمان کننده سیستم جدید درمانی را بشناسند که هنوز عمومی نشده و به بیمار پیشنهاد کنند از آن استفاده کند.
زندگی کردن همراه با لوسمی و لنفوم
وضع زندگی هر بیمار سرطانی، عکس العمل او در مقابل بیماری و تشخیص و درمان برای همه یک نوع نیست و بیمار باید وضع زندگی اش را خودش در مقابل بیماری آماده کند، زیرا تغییرات زیادی در زندگی اش به وجود می آید باید تصمیم های سخت بگیرد و یک سری از احساساتش را کنترل کند همین طور زندگی نزدیکانش را. چند راهنمایی زیر برای نبرد با بیماری به بیمار کمک می کند:
ـ در تمام قرار ملاقات ها با پزشک خود حاضر باشید.
ـ از گروه درمانی کمک و همراهی بخواهید حتی برای مشکلات احساسی و روانی.
ـ راهنمائی های این گروه باید اجرا شود.
ـ تغذیه خوب و متعادل داشته باشید، در مواقعی که احساس گرسنگی کم شده مقدار کمتری غذا میل شود اما در دفعات بیشتر.
ـ هرگونه سیمپتوم جدید با آثار ثانویه ناخواسته را به پزشک گزارش کنید.
ـ بیمار سیگاری باید سیگار را ترک کند و برای این کار کمک بخواهد.
ـ به غیر از گروه درمانی با پزشک خانوادگی در تماس باشد.
ـ بیمار باید بیماری اش را با اعضای فامیل در میان بگذارد و کمک های آنها را قبول کند.
ـ اگر احساس غمگینی و افسردگی داشت درخواست کمک کند.
ـ و امیدوار و مثبت باشد.
مسئولیت بیمار
بیمار باید تا آنجا که می تواند درباره بیماری خود مطالعه کند. امروزه سایت های زیادی وجود دارند که حاوی اطلاعات بسیار مفید هستند. بیمار باید درباره سیمپتوم های بیماری اش، درمان های مختلف حتی کشف های جدید علمی را مطالعه کند. همین طور با متخصصان بهداشت درباره درمان، تنظیم زندگی، کنترل احساسات و خلاصه درباره همه مشکلات مشورت و مطالعه کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است
