امروز صرفه جویی شخصی در مصرف انرژی به تنهایی کافی نیست. انسان های آگاه باید در سطح وسیع تری فعال شوند. بخصوص در کانادا که سدی در مقابل یک اقدام جهانی برای حل معضل آب و هوا بوده است یک تغییر اساسی لازم است.
زمستان سختی است. بسیاری از ماها و حتی تورنتویی هایی که اینجا به دنیا آمده اند چنین سرمایی را به خاطر ندارند. آیا این فقط یک زمستان سرد است؟
در دسامبر به علت توفان یخ، برق بسیاری از نقاط تورنتو قطع شد. بعضی نقاط حتی تا یک هفته برق نداشتند. تحمل بی برقی در سرمای این شهر آسان نبود، اما آن حادثه تقریباً از یادمان رفته است. روزهای سرد منهای سی و چهل درجه بعدی بی برقی دسامبر را بی رنگ کرد. آیا این فقط یک زمستان سرد زود گذر است؟
مرکز بین المللی تغییرات جوی (Intergovernmental panel for climate change) نظر دیگری دارد. این مرکز اخیراً اعلام کرد که تغییرات جوی به احتمال ۹۵ درصد به دلیل فعالیت های انسان است. با روند فعلی مصرف سوخت فسیلی تعداد و شدت و صدمات ناشی از حوادث جوی هر روز بیشتر و بیشتر خواهد شد.
یکی از عوارض تغییر آب و هوا به اصطلاح گردونه قطبی است (Polar Vortex) که امروز ما گرفتار آن هستیم. این پدیده سرمای قطبی را به مناطق جنوبی می کشاند. آقای جان هولدرن مشاور محیط زیست پرزیدنت اوباما می گوید تعداد و شدت پولار ورتکس ها بیشتر خواهد شد و عامل سرمای شدید در مناطق معتدل و گرمای شدید در مناطق حاره خواهد بود.
نظری به حوادث هفته های گذشته تغییرات جوی را در سطح جهان نشان می دهد.
۱۲ فوریه، در اتلانتا بیش از نیم میلیون خانه و مرکز کار دچار بی برقی هستند. سرما حداقل ده نفر را کشت و بیشتر از ۳۳۰۰ پرواز کنسل شده است. پیش بینی می شود که یخ به ضخامت یک اینچ زمین را بپوشاند. در ایالت جورجیا ۲۴۵۰۰۰ خانه و در ایالت کارولینای شمالی ۱۰۰۰۰۰ محل مسکونی دچار بی برقی هستند.
۱۳ فوریه، سرمای سخت قسمت عمده ای از شرق ایالات متحده را فرا گرفته است. گفته می شود ۱۸۷ ملیون نفر تحت تأثیر توفان اخیر قرار خواهند گرفت. در تگزاس بیش از پانزده نفر جان خود را از دست داده اند. مدارس تعطیل شده اند و شهرها متوقف هستند.
۱۴ فوریه، سیل بی سابقه در انگلستان صدها خانه را در مسیر رود تایمز به زیر آب برده است. مناطق آسیب دیده هفته هاست که زیر سیلابند. سیلاب مزارع و چراگاه احشام را فراگرفته است و به این دلیل تولید غلات و محصولات دامی در خطرند.
۱۴ فوریه، شرق آمریکا دچار سرمای شدید و توفان یخی است. سرما به طرف شرق کانادا پیش می رود.
۱۶ فوریه، کالیفرنیا دچار خشکسالی وحشتناکی است که می تواند بی سابقه ترین کم آبی را در تاریخ این ایالت به دنبال داشته باشد.
ما در کانادا بیشتر اخبار آمریکای شمالی را می شنویم. در حالیکه این حوادث جوی همه روزه در سراسر دنیا خرابی به وجود می آورد و جان و هستی انسان ها را نابود می کند. اخباری که از ایران می رسد حاکی از سرمای شدید است که بخصوص در روستاها تلفات و خرابی هایی را به وجود آورده است. یکی از دلایل خشک شدن دریاچه ها مانند دریاچه ارومیه کمبود باران و تغییرات جوی است.
در آسیا مدت هاست که تغییر آب و هوا بیداد می کند. یخ های سلسله جبال هیمالیا به سرعت آب می شوند. در سال های اخیر سیل در کشورهای چین، هند، پاکستان و کشورهای همجوار آنها جان و مایملک انسان های بیشماری را به یغما برده است. پیش بینی می شود سیلاب ها و لغزش کوهپایه ها در دو سه دهه آینده ضایعات بسیار بیشتری را به دنبال داشته باشد. باران های اخیر فیلیپین قربانیان بسیاری را گرفت و بیش از سه میلیون نفر را بی خانمان کرد. بالا آمدن سطح آب دریاها ۸۵ درصد زمین های کشور بنگلادش را تهدید می کند.
قاره افریقا وضع بهتری ندارد. بسیاری از کشورهای آفریقایی دچار سیلاب و کم آبی های متوالی هستند. باران های بیسابقه در هفته های اخیر در کشورهای آفریقای جنوبی، زیمبابوه، موزامبیک، برندی و…خسارات جانی و مالی به همراه داشته است. باران های سیل آسا مزارع را از بین می برد و کمبود مواد غذایی و گرسنگی را هشدار می دهد. بیش از ۷۰۰ میلیون از جمعیت یک میلیاردی آفریقا به کشت و زرع مشغولند و یا معیشت شان از زراعت تامین می شود. منبع ۴۰ درصد درآمد ارزی کشورهای آفریقایی تولیدات کشاورزی است. سازمان ملل پیش بینی می کند که تا سال ۲۰۳۰ میزان آب در آفریقا به نصف کاهش پیدا کند. هم اکنون میلیون ها انسان در کرانه های صحرای آفریقا با قحطی و مرگ و میر دست و پنجه نرم می کنند.
در استرالیا چهره دیگری از تغییرات جوی را می بینیم. در هفته های اخیر گرمای شدید بیش از صد آتش سوزی در مناطق جنوبی این قاره به راه انداخته و رکورد چند ساله گذشته را شکسته است. گرما ۲۱ هزار هکتار را به آتش کشیده است و می تواند به ۵۰۰ هزار هکتار توسعه پیدا کند. شعله ها تا ۱۲ کیلومتر زبانه می کشید و رعد برق ایجاد می کرد. آتش سوزی بسیاری از خانه ها را سوزانده و یا در مخاطره قرار داده است.
هم اکنون که این مطلب را می نویسم (۲۱فوریه) پکن پایتخت کشور چین را دود فراگرفته است. مدارس تعطیل شده اند و دولت به صنایع توصیه کرده است تا فعالیت خود را کم کنند. این اولین بار است که در پکن وضعیت نارنجی اعلام می شود. منتقدان می گویند که دولت به دلیل پیامدهای آن از اعلام وضعیت قرمز خودداری کرده است.
رسانه ها در آمریکای شمالی فقط حوادث را گزارش می کنند و از علت آنها سخنی به میان نمی آورند. مثل اینست که کلمه Climate change یک کلمه ممنوعه است. به دلیل وخامت اوضاع و آزادی نسبی ای که در آمریکا وجود دارد، پرزیدنت اوباما چند بار از تغییرات جوی شکایت کرده است، اما دولت هارپر به دلیل تاکیدش بر روی فروش نفت شنی آلبرتا و منافع اقتصادی زودگذر ناشی از آن، سعی در سرپوش گذاشتن روی مشکلی که جان و مال انسانها و آینده فرزندانمان را تهدید می کند، دارد. این دولت نه تنها از رعایت عهدنامه کیوتو که دولت ها را ملزم می کرد تا مصرف سوخت فسیلی را پائین بیاورند سر باز زد، بلکه تا به حال در تمام نشست های بین المللی نقش مخرب داشته و از حصول یک موافقتنامه بین المللی جلوگیری کرده است.
این در حالی است که ضررهای اقتصادی ناشی از تغییرات جوی با سرعت انباشته می شوند و به زودی منافع ناشی از فروش نفت آلبرتا را پشت سر خواهند گذاشت.
ذکر این نکته لازم است که ضرر این ضایعات عمدتاً بر دوش مردم عادی، شهرداری ها و دولت های ایالتی و فدرال است در حالیکه منافع حاصل از فروش نفت قیری آلبرتا به طور عمده به جیب شرکت های چند ملیتی سرازیر می شود.
سایر کشورهای مترقی از روبرو شدن با مسئله تغییرات جوی انسان ساخته ابائی ندارند و برنامه های متعددی برای کاهش تولید گاز کربنیک پیاده کرده اند.
در هفتم فوریه امسال اتحادیه اروپا طرحی را تصویب کرد که دولت های عضو را موظف می کند که تا سال ۲۰۳۰ میزان تولید گازهای گلخانه ای را تا ۴۰ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش دهند. به موجب این طرح ۲۷ درصد انرژی اتحادیه اروپا از منابع غیر فسیلی تامین خواهد شد. وضع کنندگان این طرح معتقدند که نه تنها رکودی به وجود نخواهد آمد، بلکه به دلیل پژوهش و تولید منابع دیگر انرژی رونق اقتصادی هم خواهیم داشت. دبیر کل سازمان ملل این طرح را یک قدم مثبت و معقول خواند.
مرکز بینالمللی تغییرات جوی IPCC می گوید برای کنترل تغییرات جوی میانگین افزایش درجه حرارت نباید بیش از دو درجه سانتیگراد باشد. برای رسیدن به این هدف کاهش ۹۵ـ۸۰ درصدی تولید گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۵۰ ضروری است.
اروپائیان امیدوارند سایر کشورها از این اقدام پیروی کنند.
راز ناگفته
رسانه های وابسته به شرکت های تولید کننده سوخت فسیلی، مردم امریکای شمالی را در بی خبری گذاشته اند. تبلیغات، این شبهه را در مردم بوجود آورده است که دانشمندان در مورد علت تغییرات جوی توافق نظر ندارند. نظر دیگری را که تبلیغ می کنند اینست که برای حفظ اقتصاد راه دیگری جز ادامه وضع موجود وجود نیست.
هر دو این نکات خالی از حقیقت اند. صاحب نظران محیط زیست متفقاً معتقدند که تغییرات جوی ساخته دست انسانند و تعداد و شدت این تغییرات به تدریج بیشتر خواهند شد تا جایی که ادامه حیات به شکل فعلی را غیر ممکن سازند.
صدمات اقتصادی حاصل از حوادث جوی را نمی توان نادیده گرفت. تولید انرژی پاک (انرژی خورشیدی، باد وغیره……..) می تواند عامل رشد اقتصادی قدرتمندی در دهه های آینده باشد.
متاسفانه، این فقط محافظه کاران نیستند که تغییرات جوی انسان ساخته را نادیده می گیرند. سایر احزاب هم احتمالاً برای از دست ندادن حمایت شرکت های تولید کننده سوخت فسیلی و به دست آوردن رای در استان آلبرتا، این مسئله حیاتی را به سکوت برگزار می کنند و در دستور کار حزب شان جای اقدامات جدی برای کاهش گازهای گلخانه ای خالی ست.
چه باید کرد؟
امروز صرفه جویی شخصی در مصرف انرژی به تنهایی کافی نیست. انسان های آگاه باید در سطح وسیع تری فعال شوند. بخصوص در کانادا که سدی در مقابل یک اقدام جهانی برای حل معضل آب و هوا بوده است یک تغییر اساسی لازم است.
انتخابات نزدیک است و احزاب به حمایت مالی و همکاری ما نیاز دارند. سیاستمداران باید بدانند که این مسئله برای ما در اولویت قرار دارد.
دوست عزیزم آقای دکتر رضا مریدی وزیر پژوهش و نوآوری استان انتاریو به خوبی با مسایل محیط زیست آشنایی دارند. خانم لیلی پورزند، آقای کاوه شهروز، خانم نیلوفر رضائی برون و سایر دوستانی که در سطوح مختلف سیاسی فعال هستند کانال های مناسبی برای رساندن خواسته های ما به مقامات تصمیم گیرنده احزاب هستند. باید نشان داد که توجه به معضل حوادث جوی و آینده زمین مهمترین مسئله ای است که انسان با آن دست به گریبان است و یک اقدام عاجل برای کنترل آن ضروری تر از هر اقدام دیگری است.
شبکه های خبری معمولأ اخبار و گزارش حوادث جوی را در وب سایت خود نیز منتشر می کنند. در انتهای گزارش قسمتی برای اظهارنظر خوانندگان وجود دارد. این قسمت بهترین محل برای پیش کشیدن مسئله است. هرچند اظهارنظرها قبل از انتشار توسط ویراستار مرور و احیانا سانسور می شوند، اما در نهایت بی تاثیر نخواهند بود. کارکنان رسانه ها نیز مانند دیگران درگیر معضلات تغییرات آب و هوا هستند.
امروز پیش گرفتن اقدامات جدی در این زمینه توسط هر فرد و در هر سطحی ضروری است تا دنیایی قابل زندگی برای خود و فرزندانمان باقی بگذاریم.
