Immigration and Resilience
مهاجرت شاید یکی از شاخص ترین نقاط عطف زندگی بشر باشد که می تواند توان های ذخیره شده او را به محاق برد. در این مرحله بسیار بحرانی از زندگی که مستلزم پوست انداختنی دوباره است و از نو رستن، همه انسانها به یک گونه سر برنمی آورند. در رویارویی با چالش های مهاجرت برخی افراد بسیارآسیب پذیربوده وبه سرعت درهم می شکنند و برخی دیگراما آرام،منطقی، صبورو مطمئنبا بحران ها رو به رو شده به خوبی از پس آنها برمی آیند. شاید گاه به گاه از خود پرسیده ایم به راستی این تفاوت آشکار از کجا ناشی میشود وعلت آن چیست؟
“تاب آوری” پاسخ روانشناسی مثبت گرا به این پرسش است.
و اما تاب آوری چیست؟
تاب آوری ظرفیتی ویژه برای مقاومت در برابراسترس وفاجعه و بحران است. روانشناسان مثبت گرا که به جای پرداختن به نابهنجاری ها و اختلال ها، بر توجه بیشتر به توانمندی ها و استعدادهای انسان تأکید دارند،همیشه سعی کرده اندکه این قابلیت انسان را برای سازگاری وغلبه برخطرها وسختیها افزایش دهند. با وجود توانایی به “نام تاب آوری” افراد وجوامع می توانند حتی پس از مصیبتهای ویرانگربه بازسازی دوباره زندگی خود بپردازند. تاب آوری معادل واژه انگلیسیResilienceاست. در فرهنگ لغت این واژه خاصیت کش سانی، بازگشت پذیری و ارتجاعی معنا شده است، ولی درمتون بهداشت روانی معادل گویاتری دارد و آن به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیر به فشارهای زندگی روزانه است. به بیان گسترده ترتاب آوری نه تنها شامل توانایی دربرقراری تعادل زیستی روانی درشرایط دشوار است بلکه درعمق معنای آن،شرکت وحضورفعال وسازنده درمحیط پیرامون نیز می باشد.
ویژگی های تاب آوران:
برخورداری از هوش ومهارت عقلانی و نیزتوانائی در هوش هیجانی
توانایی در صمیمیت وگسستگی (پیوستن و جدایی)
توانایی درمفهوم پردازی موضوعات متعدد، تفکر شبکه ای و قدرت درک هم زمان چندین موضوع با هم
اعتقاد عمیق به زندگی و حق زنده بودن
حافظه مثبت گرا یا توانایی یادآوری وفراخوانی اشخاص وموضوعات خوب ونگهداری نمادهای خوب درذهن
در ارتباط بودن و لمس عواطف و هیجانات خود و دیگران به جای انکار و سرکوب آنها
هدفمندی در زندگی
توانائی جذب واستفاده ازحمایت های اجتماعی
توانایی درنظرگرفتن احتمالات در زندگی
توانایی کمک به دیگران
برخورداری ازخزانه عاطفی یا استغنای عاطفی
ابتکار و خلاقیت
نگاه نوعدوستانه نسبت به انسان ها
برخورداری ازظرفیت تبدیل درماندگی آسیب رسان به درماندگی آموخته شده
با توجه به ویژگی های ذکر شده میتوان گفت که:”تاب آوری”فرایندی پویا است که درآن تأثیرات محیطی وشخصیتی در تعاملی متقابل بریکدیگراثر میگذارند.
نقش تاب آوری در توفیق مهاجران
با توجه به مطالب عنوان شده و بررسی احوال مهاجران موفق چنین برمی آید که شاید تاب آوری مهمترین وِیژگی در انسان مهاجر است که می تواند به او در شرایط سخت، دشوار و غیر قابل پیش بینی مهاجرت کمک کند تا دوباره برخاسته و از نو بسازد.
افرادی که دارای توان “تاب آوری” هستند بعد از ورود به کشور میزبان به دنبال یافتن دوستان جدید و افرایش شبکه ارتباطی خود هستند. آنها با توجه به دید مثبت نسبت به خود و توجه به نقاط قوت خود و محیط در پی آنند که در شرایط سخت با تکیه به توانایی های بالقوه راهی تازه بگشایند. آنهابا مدیریت بهینه هیجانات خود و توان حل مسئله قادر هستند که گره هایی که از نظر خیلی ها ناگشودنی است باز نمایند. آنها بدون از دست دادن کنترل هیجانات برخود مسلط هستند. از آنجایی که این افراد دید مثبت نسبت به خود، محیط و آینده دارند به دنبال کشف منابع تازه برآمده و به موقع طلب کمک می کنند. عدم حس قربانی بودن و انعطاف پذیری به آنها این امکان را می دهد که در صورت دست نیافتن به خواسته ها و اهداف، راه های جایگزین یافته و به جای حسرت خوردن برای گذشته با توان بیشتری به جلو حرکت کنند. مقابلهبااسترسازراهسالمکه جزو ویژگی انسان های تاب آور است، به آنها در اجتنابازراهبردهایمقابلهایمضرمانندرفتارهای خودتخریبی، یاری می رساند و باعث می شود که آنها بتوانند فشارهای روانی را از طریق سالم مدیریت کرده و دچار رفتارهای خودشکنانه و دیگر آزار نشوند. این افراد ضمن این که به حل مشکلات خود مشغول هستند هرگز دیگران را از یاد نمی برند لذاست که با دستگیری از دیگران و همدلی با آنها حس انسان دوستی خود را گسترش داده نشاط را در سطح جامعه می گسترانند که پیامد آن یافتن دوستانی پایمند و وفادار است. در نهایت این که مهاجر تاب آور با داشتن اهداف و معنای با ارزش برای زندگی همه تلاش ها و رنج های خود را مفهومی با ارزش می بخشد، لذا هرگز از پا نمی افتند چون هر قدمی و هر زحمتی گامی است به سوی هدفی عالی.
در نهایت این که:
مهمترین نکته در مورد تاب آوری این است که تاب آوری درهرسن ودرهرسطحی می تواند شکل بگیرد وسازه ای شناختی و قابل آموزش است یعنی تاب آوری پدیده ای ذاتی نیست، بلکه ازطریق تمرین،آموزش،یادگیری و تجربه حاصل میشود. پس اگرفکر میکنید خود یا اعضای خانواده تان تاب آوری کمی دارید،می توانید آن را تقویت کنید ومهارت های خود رابرای تاب آورشدن پرورش دهید. بدین ترتیب در سرزمین غربت نه تنها خود را در هم شکسته و تنها نمی یابید بلکه سرفراز و پرغرور موفقیت و سربلندی خود را در جامعه ای که به آن تعلق یافته اید، جشن می گیرید.
* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.
