* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
در آغاز باید درخواست کنم که برای گرفتن نتیجه ی کامل، درمان را از ابتدا تا انتها طبق گفته پزشک ادامه دهید، زیرا باعث می شود خطرات صدمات بعد از این صدمه و تولید استخوانی شدن عضله را بسیار کمتر کند. بعضی از مشکلات تولید شده ممکن است هیچ وقت به حالت اولیه برنگردد مخصوصاً اگر کشیدگی های عضلات و تاندون ها و لیگامان ها متوسط یا شدید باشند، زیرا می توانند نسوج استخوانی در داخل عضله تولید کنند.
درمان کرامپ ها
اولین کاری که برای درمان کرامپ باید بکنیم این است که عضله را کشش بدهیم در جهت مخالف حرکتی که باعث آن شده مثلاً اگر کرامپ در عضلات ساق پا دیده می شود باید کف پا و انگشتان آن را به طرف بالا ببریم، وقتی که درد آرام شد می توانیم از ماساژ آرام و یخ درمانی استفاده کنیم. استفاده از یخ می تواند به کم شدن سرعت انقباض عضله و پیشگیری از عکس العمل انفلاماتوار کمک کند.
درمان کشیدگی و انقباض شدید عضله
مدت زمان لازم برای بهبودی فیبرهای عضلانی صدمه دیده به طور متوسط ۱۲ روز است. استراحت و ورزش و گاهی استراحت کامل در تمام صدمات عضلانی لازم است و هر چه صدمه شدیدتر است مدت استراحت بیشتر خواهد بود.
اگر صدمه در ساق پا باشد یک کشیدگی عضلانی سبک یا نیمه سنگین می تواند تا ۶ هفته طول بکشد تا درمان شود. کشیدگی های سنگین همراه با پارگی کامل عضله باید بلافاصله توسط گروه پزشکی درمان شود. وقتی پارگی مشخص شد امکان دارد احتیاج به عمل جراحی داشته باشد.
برای این که درمان به خوبی انجام شود و موفقیت آمیز باشد عمل جراحی باید در اولین روزهای پس از حادثه انجام شود بنابراین نباید در مشاوره با پزشک تأخیر داشت.
راهنمایی هایی بعدی برای کشیدگی های عضلانی سبک تا نیمه سنگین مفید است.
در مرحله حاد
طی سه روز یا ۷۲ ساعت پس از صدمه درمان کشیدگی عضلانی که همراه با پاره شدن چندین فیبر عضلانی است جلوگیری از خونریزی در داخل عضله است و باید چهار عمل اصلی زیر انجام شود:
ـ یخ درمانی: برای آرامش درد و کم کردن انفلاماسیون و فشار بر روی عروق خونی لازم است یخ درمانی حدود ۱۰ تا ۱۲ دقیقه هر یک یا دو ساعت در ۲ تا ۳ روز اول انجام می شود.
عضو صدمه دیده را باید بالاتر از قلب نگه داشت. درمان با یخ را باید روزی سه تا چهار بار هر یک ساعت یا دو ساعت به مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه تا زمانی که سیمپتوم های صدمه دیده وجود دارند، ادامه داد.
ـ استراحت: استراحت برای پیشگیری از شدید شدن صدمه لازم و بسیار مهم است. باید فعالیت هایی که باعث صدمه دیدن عضله شده قطع شود بدون این که عضو کاملاً بی حرکت بماند.
ـ نگه داشتن عضو در سطح بالاتر: برای صدمات وارد شده بر روی ساق و مچ پا باید تا آنجایی که امکان دارد عضو را بالاتر از سطح بدن نگه داشت زیرا به بازگشت خون در سیاه رگها و کم شدن تورم کمک می کند.
ـ فشار: برای کم شدن تورم و جمع شدن مایعات در حوالی ناحیه صدمه دیده استفاده از یک باند الاستیک بسیار مفید است.
توجه فرمایید: به هیچ وجه از گرما درمانی ـ کشش عضلانی (گرم کردن) و هر نوع ماساژ خودداری کنید. گرما باعث گشاد شدن عروق خونی و شدت خونریزی و انفلاماسیون می شود. نرمش و کشش عضلانی باعث شدت صدمات کشیدگی عضلات می شود و ماساژ حتی لمس کردن محل صدمه می تواند باعث شدت درد و وخامت صدمه و تحریک خونریزی بشود.
راهنمایی برای یخ درمانی
یخ باید کاملاً محل صدمه را بپوشاند و فرم محل صدمه را بگیرد و باید در یک کیسه مانند با بانداژ روی محل بماند. بانداژ نباید خیلی محکم باشد که از گردش خون جلوگیری کند و به اندازه کافی فشار وارد کند که از خونریزی جلوگیری کند. می شود مستقیماً تکه های یخ را که در یک کیسه پلاستیکی قرار دارند روی محل صدمه دیده قرار داد یا یخ را در یک حوله مرطوب نازک پیچیده از آن استفاده کرد. همین طور از آیس پک که کیسه هایی حاوی یک نوع ژل نرم که در یخچال سرد می شود و در داروخانه به فروش می رسد استفاده کرد، ولی اگر از آن استفاده می شود نباید مستقیماً روی پوست قرار بگیرد، زیرا احتمال سرمازدگی وجود دارد. همین طور یک کیسه حاوی نخود سبز یا دانه های ذرت یخ زده که معمولاً در یخچال منازل هم پیدا می شود بهترین وسیله است، زیرا هم به راحتی فرم محل صدمه دیده را به خود می گیرد و هم می توان آن را مستقیماً روی پوست قرار داد.
کمپرس سرد و ساک ماژیک بی اثر هستند زیرا به اندازه کافی سرما ندارند و در عرض چند دقیقه گرم می شوند.
داروها
اگر درد شدید است می شود از داروهای ضد درد مثل استامینوفن (تایلنول) استفاده کرد ولی قدرتش به اندازه فشار و یخ درمانی نیست.
اگر عکس العمل انفلاماتوار مهم است می شود از آنتی انفلاماتوار غیر استروئیدی مثل ادویل و موترن استفاده کرد البته برای فقط ۲ تا ۳ روز و باید آثار ناخواسته آن را به روی معده مواظب بود که ممکن است مهم باشد مثل سوزش معده، خونریزی در دستگاه گوارش، زخم و غیره، همین طور از داروخانه سوال کنید یا دستور مصرف آن را به دقت بخوانید که در چه مواقعی نباید از آن استفاده کرد و کنتراندیکه است.
ورزش بدنی: ورزشکار برای حفظ آمادگی بدنی می تواند از حرکات ورزشی که فشار بر روی عضو صدمه دیده وارد نکند، استفاده کند.
مرحله بازتوانی
درمان های فیزیوتراپی: از روز دوم یا سوم یک پزشک یا متخصص فیزیوتراپی می تواند ورزش ها یا حرکات مخصوصی را برای تقویت عضله صدمه دیده پیشنهاد کند. این کار برای نرمش و ماساژ آرام دور از ناحیه دردناک برای کمک به انقباض عضلات صورت می گیرد و به هیچ وجه نباید ناحیه دردناک را ماساژ داد، زیرا ممکن است صدمات وارده را تشدید کند.
اگر پارگی باعث قطع عضله شده هر نوع ماساژ کنتراندیکه (منع شده) است. بستگی به شدت صدمه ورزش های ساده یا حرکات ساده به تدریج شروع می شوند. درد راهنمای خوبی است که میزان ورزش رعایت شود. پس از بهبودی توان بخشی عضله و ورزش مرتب تدریجی برای رسیدن به وضعیت قبل از آسیب و بعد از آن ورزش نرم و قوی انجام می شود.
شروع فعالیت های طبیعی
فعالیت های طبیعی وقتی باید شروع بشود که درد وجود نداشته باشد و قدرت و حرکت بازگشته باشد. در درازمدت ورزش و فیزیوتراپی باید ادامه داشته باشد که از تکرار صدمه خودداری بشود.
باید توجه داشت که کرم ها و پمادهایی که بدون نسخه تهیه می شود و به عنوان ضد درد به کار می روند و گرم کننده هستند مانند آنتی فلوژستین، Bengay، Tiger Balm و مشابه آن اثر بسیار کمی دارند، زیرا فقط روی پوست موثرند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است
