دو روز پس از فاجعه تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، جرج دبلیو بوش، رییس جمهوری جنگ طلب ایالات متحده به آنچه که تروریسم می نامید اعلان جنگ داد و گفت: این جنگ ممکن است ۲۰ سال طول بکشد. امروز حدود ۷۰ درصد از دوره زمانی پیش بینی شده توسط رییس جمهوری پیشین امریکا سپری شده و کسی نمی تواند بگوید که هنوز برای بررسی کارنامه آن زود است.
در این بررسی آنچه که به وضوح به چشم می خورد از یک سو ناکامی، شکست، عقب نشینی و گسترش بحران و آشوب و از سوی دیگر، رویش و رشد قارچ وار دار و دسته های تروریستی ـ که روز به روز هم خشن تر و خونریزتر می شوند ـ است.
نزدیک به ۱۴ سال پیش، هنگامی که جرج دبلیو بوش به خیال باطل خود برای ریشه کن کردن تروریسم به افغانستان، و دو سال بعد به عراق، لشکرکشید، تنها سازمان شناخته شده تروریستی با چند صد یا دست بالا چند هزار عضو در افغانستان تحت حاکمیت طالبان وجود داشت. امروز، با صرف هزاران میلیارد دلار و تلفات انسانی سنگین، شمار سازمان های ریز و درشت تروریستی به حدی رسیده که سراسر خاورمیانه و نزدیک، شمال و مرکز افریقا را دربرگرفته و در افغانستان، پاکستان، یمن، عراق، سوریه، فلسطین، لبنان، مصر (صحرای سینا)، لیبی، نیجریه، چاد، مالی و… انواع و اقسام سازمان های تروریستی به عضوگیری و کشت و کشتار مشغولند و عملا به ریش طرف دیگر جنگ یعنی دولت های مدعی “جنگ علیه تروریسم” به سرکردگی امریکا می خندند.
کشتار جنایتکارانه روزنامه نگاران نشریه فکاهی “شارلی ابدو” در چهارشنبه ۷ ژانویه درپاریس و گروگان گیری و کشته شدن افرادی دیگر در یک سوپرمارکت یهودی و متروی پاریس، که با شعار “الله اکبر” و به دستاویز توهین به پیامبر اسلام انجام شد، مردم فرانسه و بسیاری از دیگر کشورهای جهان را در بهت فرو برد. واکنش این بهت عمومی، برگزاری یک راه پیمایی با شرکت میلیونها تن در پاریس با حضور نمادین رهبران بیش از ۴۰ کشور جهان در روز یکشنبه گذشته بود. راهپیمایان با حمل شعار “من شارلی هستم” اقدام تروریستی جنایتکارانه را محکوم نمودند و بر حمایت خود از آزادی قلم و بیان 
تاکید کردند.
به گزارش روز چهارشنبه ۱۴ ژانویه رادیو فرانسه: «شماره تازه “شارلی ابدو” یک هفته پس از حمله خونین به دفتر این نشریه، در سراسر فرانسه توزیع شد و با استقبال گسترده مواجه گردید، به طوری که صف های طولانی برای خرید این نشریه تشکیل شد و در برخی از روزنامه فروشی های پاریس نیز تمام نسخه های آن به فروش رفت. روی جلد این شماره “شارلی ابدو” کارتونی از پیامبر اسلام به چاپ رسیده که درحال اشک ریختن است، شعار “من شارلی هستم” را در دست دارد و بالای سرش نوشته شده: “همه چیز بخشیده شد”.
تارنمای “رادیو زمانه” درتاریخ چهارشنبه ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴ نوشت: «افکار عمومی در همبستگی با آزادی بیان و قلم به میدان آمد، اما بیم آن می رود که دولت ها نیز با استفاده از موج کنونی، به عنوان حراست از آزادی و پیشگیری از رادیکالیسم، حقوق شهروندی را محدود کنند.
در این میان، خیلی به ندرت دیده می شود که کسی به تحلیل ریشه و علت این آشفتگی و آشوب ها بپردازد. یکی از این موارد نادر تحلیل بهروز عارفی، مترجم و تحلیلگر سیاسی است که در گفتگو با رادیو زمانه می گوید: «۱۵ سال پیش، در فرانسه در حومه شهرها شورشی روی داد. به خاطر برخورد و بعضی حرکت های پلیسی که به کشته شدن چند جوان منجر شد، حومه پاریس هفته ها در آتش می سوخت. در این فاصله ۳ دولت مختلف روی کار آمده که هیچ کاری برای جوانان حومه ها نکرده است. ۲۵درصد این جوانان بیکارند و به حاشیه رانده شده اند. این وضعیت آنها را به [سوی] جهادی ها و فناتیسم سوق می دهد.”
برای حل این معضل یا دست کم کاستن از شدت و وخامت آن چه می توان کرد؟
به نظر بهروز عارفی: «جوانان به حاشیه رفته را باید از نظر فرهنگی هدایت کرد. باید عدالت اجتماعی ایجاد کرد. باید فاصله ای که بین طبقات هست و شکافی که بین قشرهای مختلف هست کمتر شود. به جای آن که بودجه نظامی را زیاد کنند باید بودجه فرهنگی را زیاد کنند و این جوان ها را باید از یأس بیرون بیاورند و به زندگی امیدوار کنند.»
اما، لازمه “از یأس بیرون آوردن و به زندگی امیدوارکردن جوانان” این است که تحولی در نگاه سود محور و پول مدار کشورهای غنی و ثروتمند که بخشی از ثروت و رفاه خود را از راه غارت و چپاول منابع دیگران به دست آورده اند ایجاد شود تا بتوانند نخستین گام واقعی را در مسیر “جنگ علیه تروریسم” بردارند. در غیر این صورت، پیش بینی ۲۰ سال طول کشیدن این جنگ توسط جرج دبلیو بوش در ۶ سال پیش رو نه تنها تحقق نمی یابد که روز به روز هم بر وسعت، دامنه و طول آن افزوده خواهد شد. نخستین گام واقعی در جنگ علیه تروریسم می باید کوشش برای یافتن ریشه و علت باشد و نه مانند ۱۴ سال گذشته رفتن به جنگ معلول!
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
