هرگزعشقی را که می خواهم دریافت نمی کنم/نسترن ادیب راد

من عشقی بیش از آنچه اکنون دریافت می­کنم نیاز دارم، هیچ کس من را به خوبی درک نمی­کند، اغلب به افراد سردی جذب می­شوم که نیازهای من را درک نمی­کنند، احساس عدم وصل می­کنم حتی به نزدیکانم، هرگز فرد خاصی که من را عمیقاً دوست داشته باشد در زندگیم نداشته­ام کسی که بخواهد با من شریک شود و از من مراقبت کند و برایش مهم باشد بر من چه می­گذرد، هیچ وقت کسی که به من گوش کند نداشته­ام کسی که بتواند عمیقاً نیازها و احساساتم را بفهمد، کسی نبوده به من محبت کند و مرا گرم در آغوش بگیرد، برایم سخت است اجازه دهم دیگران مرا نصیحت کنند یا از من مراقبت کنند. هر آنچه از درون می­گیرم کافی است، برایم سخت است بگذارم دیگران مرا دوست بدارند، بیشتر وقتها احساس تنهایی می­کنم.

اینها جملاتی است که معمولا در جلسات مشاوره از سوی کسانی شنیده می شود که احساس می کنند هرگز عشقی را که می خواهند دریافت نمی کنند. بعد از ارزیابی های اولیه آنچه به نظر می رسد این افراد با آن درگیر هستند کمبود شدید عاطفی است.

تجربه کمبود عاطفی

توصیف این نوع کمبود، بسیار دشوار است و در واژه نمی گنجد دلیل آن هم این است که این محرومیت از سالهای بسیار نخستین بعد از تولد آغاز می­شود یعنی زمانی که طفل حتی واژه ای برای توصیف آن نداشته است. حسی که محرومیت عاطفی به کودک می دهد این است که او برای همیشه تنها خواهد ماند و هرگز کسی به او گوش نمی­دهد و او را نخواهد فهمید.

احساسهایی که به دنبال محرومیت عاطفی تجربه می شود عبارت است: از احساس خلاء و تهی بودن، به معنی این که کودک مورد غفلت واقع شده است. احساس تنهایی، یعنی هیچ کس برای من نیست، احساس سردی و سنگینی، این حس که تنهایی و بی کسی سرنوشت مختوم فرد خواهد بود.

وقتی کودک دچار کمبود عاطفی می شود احساس می­کند از نظر عاطفی مرده است. احساس می کند به هیچ چیز و هیچ­کس نزدیک نیست، نه زن، نه مرد، نه خانواده و نه دوستان. گاهی این افراد تمایل به تخریب رابطه دارند. مهم نیست اطرافیان چقدر به آنها می­بخشند از نظر آنها هیچ چیز هیچ وقت کافی نیست. این افراد جزو کسانی هستند که دیگران فکر می­کنند خیلی پرتوقع هستند و دائم بیشتر از اندازه می­طلبند. دسته ای از این افراد گاهی با پاسخ دادن بیش از حد به نیازهای دیگران به جبران نیازهای عاطفی خود می پردازند. احساس درماندگی در رابطه ، اجازه این که دیگران فرد را سرکوب کنند، درگیر شدن در رابطه­هایی در آن که نمی­شود روی افراد حساب کرد همه و همه از جمله نشانه های کمبود عاطفی است.

ریشه محرومیت عاطفی

ریشه این مشکل در نوع رابطه با کسی است که قرار بوده در ماههای اول زندگی، کودک را از نظر عاطفی تغذیه کند یعنی مادر که دنیای مرکزی کودک است. رابطه نخستین کودک، نمونه و الگویی است برای زندگی بعدی طفل در تمام طول عمر. بعد از این اکثر رابطه­های نزدیک فرد تحت تأثیر رابطه اولیه با مادر قرار دارد. محرومیت عاطفی نشان دهنده این است که کودک کمتر از حد لازم توجه عاطفی دریافت کرده است. و این بیانگر این است که:

مادر سرد و بی­عاطفه بوده، کودک را به اندازه کافی بغل نکرده و برای او وقت نگذاشته.

مادر به کودک، احساس مورد عاطفه بودن، خاص و با ارزش بودن نداده است.

مادر نیازهای کودک را نفهمیده و برآورده نکرده است. او هرگز دنیای کودک را درک نکرده، در دنیای خود غرق بوده و با کودک وصل عاطفی نداشته است.

مادر کودک را به اندازه کافی تسکین نداده و کم کم کودک یاد نگرفته که خود را تسکین دهد.

والدین به اندازه کافی کودک را راهنمایی نکرده اند به واقع والدین منبع هدایت برای کودک نبوده اند. و یا او به واسطه نوع رابطه ای که با والدین داشته احساس می­کند هیچ کسی که بتوان به او تکیه کرد در خانواده وجود ندارد.

محرومیت عاطفی یک تله دشوار است و به راحتی نمی­توان آن را شناخت مگر اینکه بی­توجهی و نادیده گرفتن خیلی مشهود و زیاده از حد بوده باشد. ممکن است زمانی متوجه این تله شوید که از خود بپرسید آیا من به مادرم احساس نزدیکی می­کنم؟ آیا فکر می­کنم او مرا می­فهمد؟ آیا دوستش دارم؟ آیا گرم و عاطفی بود؟ می­توانم در مورد احساسم با او حرف بزنم؟ آیا می­تواند آنچه را می­خواهم و نیاز دارم به من بدهد؟

در نهایت این که:

در نشستهای درمانی، بسیاری از مراجعین درگیر محرومیت عاطفی، انکار می­کنند که مادری بی­توجه داشته­اند و اغلب می­گویند مادر من خیلی خوب بود. و یا من کودکی خوبی داشته­ام. ولی وقتی رابطه­های فعلی خود را توصیف می­کنند معلوم می­شود که در دام محرومیت عاطفی قرار دارند. کمبود عاطفی عمومی­ترین و ناشناخته­ ترین مشکل عاطفی است و دسترسی به آن معمولا دشوار است و به تنهایی قابل شناسایی و درمان نیست. با کمک یک درمانگر متخصص، فرد می تواند ضمن شناخت نسبت به خود، از این دام بزرگ زندگی که یک عمر فرد را در خود اسیر کرده و اجازه چشیدن طعم عشق واقعی و با دوام را به او نمی دهد نجات پیدا می کند.

* دکتر نسترن ادیب راد مشاور خانواده و جوانان در ایران و کانادا، مولف و مترجم پنج جلد کتاب در این زمینه است.