به نام سوریه به کام خلافت اسلامی/عباس شکری

در این جستار نیم‌نگاهی خواهم داشت به آنچه دولت اسلامی ترکیه به رهبری رجب اردوغان با نام دفاع از امنیت ملی ترکیه انجام می‌دهد و دولت آمریکا هم برای داشتن پایگاهی جهت حمله به مواضع خلافت اسلامی، چشم‌بسته و شاید به عمد در همکاری با دولت ترکیه، چراغ سبزش را بی‌درنگ روشن کرده است.

به باورم هجوم هوایی ترکیه در مقیاسی بزرگ و به ناگاه پس از کشته شدن ۳۲ نفر در عملیات انتحاری خلافت اسلامی، کنش از پیش تعیین شده‌ای بوده که تنها در انتظار بهانه‌ای برای اجرای آن بوده‌اند.

مدت‌ها است که نیروهای مستقل در سراسر جهان انگشت اتهام همکاری با نیروهای خلافت اسلامی را به سوی دولت ترکیه نشانه رفته‌اند. ترکیه در بازی قایم باشک خویش، چنان کودکانه رفتار می‌کند که هر انکاری در همکاری‌های پنهان و آشکار را ناممکن می‌کند. انتقال نیرو و جنگ‌افزارهای خلافت اسلامی به عراق و سوریه، آن هم از خاک ترکیه پدیده‌ای نیست که ترکیه بتواند در گفتگو با رسانه‌های داخلی که مصرف درونی دارند، به دروغ انکار کند.

بمباران مواضع پ ک ک توسط ارتش ترکیه

تنها رزمندگان کُرد سوریه نیستند که اتهام همکاری ترکیه و نیروهای خلافت اسلامی را آشکار کرده‌اند؛ همه‌ی روزنامه‌نگاران مستقل هم نه در رسانه‌های رسمی، ولی در توئیتر یا فیس‌بوک شخصی خود این رسوایی را برملا کرده‌اند؛ آنان نوشته‌اند که دولت ترکیه از ترس استقرار دولت خودمختار کُردها در سوریه، دست‌های خونین رهبران خلافت اسلامی را فشرده و از هر کمک و حمایت پنهانی دریغ نمی‌کند. به همین جهت است که اشک تمساح مقام‌های دولت ترکیه و ژست حمله به مواضع خلافت اسلامی در سوریه و عراق، سیاست نخ‌نمایی است که شاید بتواند در نهایت حس ناسیونالیستی ترک‌ها را به بهانه‌ی حفظ امنیت ملی برانگیزاند. پشتیبانی از نیروهای جهادی از ترس کُردهای خودمختار موضوعی نیست که به تازگی در سیاست‌های حزب عدالت ترکیه به رهبری اردوغان اعلام شده باشد. باید به دقت اساسنامه و منشور این حزب را مطالعه کرد و بین خط‌ها و تبصره‌ها را به بررسی نشست تا سیاست دو دوزه‌بازی دولت اسلامی ترکیه برملا شود. عملکرد سال‌های نخست‌وزیری و اکنون ریاست‌جمهوری اردوغان ویترین آرایش شده‌ی سیاست‌های جمهوری اسلامی، عربستان و حماس است که در صورت یافتن امکان، چهره واقعی خود را به نمایش خواهد گذاشت. اعلام حجاب به نام برداشتن اجباری نداشتن حجاب در دانشگاه‌ها و اداره‌های دولتی، حقوق زنان، موضوع اینترنت و … گام‌های نخستینی بودند که دست کم ما ایرانی‌ها تجربه‌ی شوم آن هنوز هم کام‌مان را تلخ می‌کند و شوکرانی است که آگاه یا ناخودآگاه فردای بهمن ۵۷ نوشیدیم.

دولت ترکیه در نیرنگ‌بازی خود و برای جلب حمایت مردم در انتخابات پیش رو، خلافت اسلامی را هم‌سنگ و موازی با پ.ک.ک. (حزب کارگران کردستان ترکیه) جلوه می‌دهد تا بتواند به راحتی سیاست پاک‌سازی ارمنی‌ها را یک بار دیگر و این دفعه قوم کُرد را مانند صد سال پیش عملیاتی کند.

به دنبال حمله انتحاری خلافت اسلامی و کشته شدن ۳۲ نوجوان و جوان ترک در سوروچ، ترکیه در کنار اعلام حمله هوایی به مواضع خلافت اسلامی، به آمریکا هم اجازه استفاده از پایگاه‌هایی که تا دیروز فرصت استفاده از آن را برای ایالت متحده آمریکا ناممکن کرده بود، صادر کرد. با شروع این عملیات بسیاری از کارشناسان مستقل گفته یا نوشته‌اند که ترکیه با نام حمله به مواضع خلافت اسلامی، نیروهای کُرد سوریه و ترکیه را هدف قرار داده تا سیاست دیرین پاک‌سازی قوم کُرد را اجرا کند.

نکته‌ی شگفت‌انگیز این موضوع چراغ سبز حمایتی آمریکا در حمله هوایی ترکیه به مواضع پ.ک.ک است. بی‌تردید آمریکا از سیاست ناآشکار ترکیه بی‌خبر نیست، اما چرا از ترکیه حمایت می‌کند؟ چنانچه رسانه‌های ترکیه و جهان گزارش کرده‌اند، هفته پیش ترکیه مواضع پ.ک.ک. در ترکیه و خلافت اسلامی در سوریه و عراق را مورد حمله قرار داده است. روز دوشنبه هم اعلام شد که پلیس ترکیه تعداد زیادی را دستگیر کرده که اتهام آنها همکاری با پ.ک.ک. است یا خلافت اسلامی. امروز سه‌شنبه ۲۸ ژوئیه هم اعلام شد که نیروی هوایی ترکیه مواضع “یگان‌های مدافع خلق” شاخه‌ی نظامی حزب “اتحاد دموکراتیک” کردهای سوریه را بمباران کرده‌اند. این حزب یکی از شاخص‌ترین نیروهای مخالف بشار اسد در سوریه است و از نظر نظامی هم مورد حمایت پ.ک.ک. قرار دارد. حزب اتحاد دموکراتیک با شاخه‌ی نظامی‌اش، “یگان‌های مدافع خلق” مؤثرترین نیروی موجود در منطقه برای مبارزه با خلافت اسلامی به‌شمار می‌رود. همین‌ها بودند که با کمک دیگر نیروهای رزمنده موفق شدند جنگجویان خلافت اسلامی را از «عین‌العرب» موسوم شده به کوبانی (در زبان کُردی) بیرون برانند.

برای روشن‌تر شدن شرایط کنونی باید دید که آیا حمله به کُردهای ترکیه و سوریه، کدام جبهه را ضعیف و کدام را قوی‌تر می‌کند.

در گزارشی که شب گذشته (غروب دوشنبه) تلویزیون دولتی نروژ پخش کرد، مصطفی عبادی خبرنگار آزاد که اهل کوبانی است و در منطقه‌ی مرزی بین ترکیه و سوریه؛ نزدیک منطقه‌ی سوروچ زندگی می‌کند، تأیید کرد که به‌رغم انکار مقامات ترک، نیروی هوایی ترکیه بارها مواضع نظامی حزب اتحاد دموکراتیک در سوریه را بمباران کرده‌اند. او در ادامه می‌گوید: نیروهای نظامی این حزب در کنار ارتش آزاد سوریه، موفق شده‌اند جنگجویان خلافت اسلامی را از کوبانی و همه‌ی مناطق پیرامونی آن بیرون برانند. در تماس تلفنی مزبور، او همه‌ی روزنامه‌نگاران مستقل جهان را دعوت می‌کند تا برای مشاهده‌‌ی حقیقت به کوبانی و مناطق اطراف آن سفر کنند. سفر کنند تا ببینند که هیچ یک از مواضع نیروهای خلافت اسلامی در منطقه رأس‌العین در حاشیه مرز ترکیه و کوبانی، بمباران نشده است، اما «یگان‌های مدافع خلق» دست کم ده‌ها سرباز خود را از دست داده است. ترکیه در منطقه‌ی غرب رود فرات که محل تحت کنترل نیروهای خلافت اسلامی است، تنها یک‌بار دست به حمله هوایی زده است که بمب‌ها همه در بیابان‌ها فرود آمده‌اند.

تظاهرات کردها در پاریس علیه بمباران کردها توسط ارتش ترکیه. آنها عکس کشته شدگان سوروچ را در دست داشتند

پیش از این تنها سربازهای کُرد بودند که از حمله‌های هوایی ترکیه علیه خود زبان به سخن گشوده بودند، اما اکنون جهان شاهد حمله هوایی ترکیه به مواضع کُردها در سوریه است. حمله هوایی علیه نیرویی که بیشترین مقاومت‌ها را در برابر جنگجویان خلافت اسلامی داشته است، رسوایی محض برای ترکیه و حامیان او در جهان است. بر کسی پوشیده نیست که ترکیه جنگ با جنگجویان خلافت اسلامی را پوششی برای حمله به نیروهای کُرد در ترکیه و سوریه قرار داده است. چرا که بر اساس اسناد موجود، ترکیه یکی از متحدین نانوشته‌ی و پنهان خلافت اسلامی است. هجوم به کُردها نتایج جبران ناپذیری برای کُردها و منطقه دارد که با کمی خویشتن‌داری می‌شود به زاویه‌های ناآشکار آن دست یافت. این حقیقت که حمله به مواضع نظامی کُردها، تقویت موضع خلافت اسلامی در منطقه است را نمی‌شود کتمان کرد. بنابراین حمله به کُردها در سوریه و ترکیه، با هدف بازگرداندن نیروهای خلافت اسلامی است به مناطقی که از دست داده‌اند. از سوی دیگر، کُردهای سوریه از نیروی لایزال که برخوردار نیستند. با اندک نیرویی که حزب اتحاد دموکراتیک سوریه در اختیار دارد، امکان عملیات نظامی هم‌زمان در چند جبهه را ندارد. یعنی اگر قرار باشد علیه ترک‌ها مبارزه کند که بیشتر هم هوایی است، توان زمینی خود را در مقابله با نیروهای خلافت اسلامی از دست می‌دهد و به این ترتیب، موضع آنان تقویت و به احتمال بار دیگر کوبانی سقوط خواهد کرد. به این صورت است که ترکیه در مبارزه علیه خلافت اسلامی، خرابکاری می‌کند و به این صورت، پرسش بزرگی را پیش روی جهانیان می‌گذارد که ترکیه تا کی و تا چه گستره‌ای می‌تواند چنین عملیاتی را ادامه دهد؟

انکار این حقیقت از سوی ترکیه، تف سربالایی است که دیر یا زود برملا خواهد شد. چنانچه نیروهای مترقی این کشور در شهرهای استانبول و آنکارا علیه عملیات نظامی علیه مردم غیرنظامی کوبانی دست به اعتراض زده‌اند. به گزارش منابع حقوق بشر سوریه، حمله به مواضع نظامی حزب اتحاد دموکراتیک در شرایطی توسط ترکیه رخ می‌دهد که آنان در همان روز و پس از سه هفته مبارزه بی‌امان توانستند باقی‌مانده‌ی نیروهای خلافت اسلامی را از منطقه‌ی سارینا بیرون برانند.

به گفته‌ی فرماندهان نیروهای مدافع خلق، تعداد زیادی تانک ترکیه مواضع نظامی آنان را بمباران کرده‌اند. حمله‌ی تانک‌های ترکیه به مواضع نظامی کُردها بسنده به مرز نشده که مناطق کوبانی را هم هدف قرار داده‌اند. این تجاوز آشکاری است که باید هر چه زودتر متوقف شود.

بدیهی است که مقامات ترکیه ناگزیرند که حمله‌های زمینی و هوایی به مواضع کُردها را انکار کنند. چنانچه روز دوشنبه فرمانده ارتش ترکیه در گفتگو با رسانه‌های داخلی منکر هر نوع حمله به کُردهای سوریه شد. هم ‌او در ادامه می‌گوید که برای ارتش ترکیه، امنیت ملی و حفظ تمامیت ارضی کشور حائز اهمیت است و اگر لازم باشد، دست به هر کاری می‌زنیم تا مردم ترکیه به خطر نیفتند. استفاده از واژه مردم و امنیت آنها، همان کاری است که حاکمان جمهوری اسلامی هم به ناروا از آن سوء‌استفاده می‌کنند. سخنان فرمانده ارتش ترکیه، از سوی بسیاری از منابع مستقل مردود شناخته شده؛ از جمله خبرگزاری رسمی نروژ که در گزارش خود حمله ترکیه به مواضع نظامی کُردهای سوریه را تأیید کرده است. در گفتگو با تلویزیون نروژ، سحر آیدار، سخنگوی همبستگی با کردستان تأکید می‌کند که ارتش ترکیه نه تنها مواضع رزمندگان کرد را نشانه رفته‌اند که در چند روز گذشته تعدادی از سربازان ارتش آزاد سوریه هم کشته شده‌اند. خانم سحر معتقد است که حمله به رزمندگان کُرد موضوع تازه‌ای نیست که ریشه در تنفر ترک‌ها از خلق کُرد دارد. برای روشن شدن این تنفر توجه کنید که پس از آزادسازی کوبانی و مناطق پیرامون آن، رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد خودمختاری کُردها برای آنها قابل پذیرش نیست. آستانه‌ی تحمل ترک‌ها گویا به سر آمده و با حمله به مواضع نظامی کردها، خواهان سرنگونی و پاک‌سازی‌شان هستند. ترک‌ها بر این باورند که خطر کردها بیش از نیروهای خلافت اسلامی است و به همین خاطر هم تحمل آنان را ندارند. هجوم ترکیه به مواضع کردها در کوبانی طنز خنده‌داری است: مبارزه علیه یکی از متحدین آمریکا در مبارزه با خلافت اسلامی، توسط یکی دیگر از متحدین آمریکا با چراغ سبز آنان.

اردوغان سرکوب کردها را در دستور کارش قرار داده
دمیرتاش (چپ) یکی از دو رهبر حزب دمکراتیک خلق ها می گوید اجازه نمی دهد کشور را به سوی جنگ پیش ببرند.

درواقع، ترکیه تلاشی برای متوقف کردن خلافت اسلامی یا حمله به مواضع آنان نمی‌کند. بل‌که تنها نمایش حمله را بازی می‌کنند. نمایشی که هیچ آسیبی به نیروهای خلافت اسلامی وارد نمی‌شود. حمله ارتش ترکیه منتهی به مواضع پ.ک.ک. نمی‌شود، بل‌که مردم عادی نیز مورد هجوم قرار می‌گیرند تا سیاست پاک‌سازی در آرامش و خفا انجام شود. در این معنا ترکیه نگران خلافت اسلامی نیست. به همین سبب هم نوک تیز حمله متوجه کُردهای سوریه و ترکیه کرده است.

در گفتگویی که روزنامه «مبارزه طبقاتی» نروژ ” Klassekampen” با مهندس پارکل احمد که ۳۴ سال دارد و ساکن کوبانی است، داشته است، او می‌گوید: خود کوبانی در آرامش کامل است و تا دوشنبه مورد حمله ترکیه نبوده است، اما روز یکشنبه شهرک زورمقار در حومه‌ی کوبانی بمباران شد. ترک‌ها حمله و مبارزه با خلافت اسلامی را بهانه قرار داده‌اند تا به این ترتیب بتوانند در خفا و پوششی پسندیده، با کردها تسویه حساب کنند. ما مردمی هستیم که برای هستی خویش مبارزه می‌کنیم. هستی ما اکنون از دو سو در خطر است؛ از یک طرف دولت ترکیه خواهان نابودی ما است و از طرف دیگر بربریت و وحشیگری نیروهای خلافت اسلامی را بر تن و جان خویش حس کرده‌ایم. من خود شاهد توحش روز ۲۵ ژوئن جنگجویان خلافت اسلامی، زمانی که با لباس نیروهای نظامی کُرد وارد کوبانی شدند و با قساوت تمام مردم را می‌کشتند، بوده‌ام. بنابراین ما چاره‌ای غیر مبارزه نداریم؛ مبارزه با چنگ و دندان تا لحظه‌ی مرگ برای هستی خویش و نسل آینده‌مان.

در شرایطی ترکیه ادعای مبارزه با خلافت اسلامی می‌کند که مرزهای طولانی خود را برای انتقال پول، نیروی انسانی، جنگ‌افزار و هر آنچه لازم است، باز گذاشته و سیاست شتر دیدی، ندیدی را اجرا می‌کند. بنابراین جامعه‌ی جهانی باید هر چه زودتر متوجه نقش دوگانه‌ی ترکیه در منطقه و مبارزه با خلافت اسلامی بشود و این سیاست خطرناک را متوقف کند. یعنی ترکیه را باید مسئول آنچه در مرزهای آن کشور رخ می‌دهد دانست. مسئولیت ترکیه حتا از خلافت اسلامی و دیگر نیروهای تروریستی که در سوریه خرابکاری می‌کنند، بیشتر است.

***

ترکیه برای حساس کردن مردم و مشروعیت سیاست‌های نادرست خود، امنیت ملی را بهانه کرده است. اردوغان برای ماندن بر سکوی مدیریت ترکیه، جنگ حیدری – نعمتی راه انداخته تا ناسیونالیسم کور ترک را تقویت کند و در انتخابات پیش‌رو بتواند مانند دوره‌های پیشین قدرت را در اختیار داشته باشد. بنابراین بر جامعه‌ی جهانی است که اجازه‌ی چنین سوء‌استفاده‌ای را به ترکیه ندهند. البته آمریکا که به اقرار صریح خانم کلینتون خود از پایه‌گذاران داعش بوده تا بتوانند در برابر سوریه و ایران خودنمایی کنند، در حمله ترکیه به نیروهای پ.ک.ک. در کنار ترکیه قرار گرفته و مانند همیشه، در جبهه‌ی باطل اسکان دارد. با تروریست خواندن نیرویی که سال‌ها است دست از مبارزه مسلحانه برداشته و در گفتمان صلح با دولت ترکیه بوده است، تنها می‌توان صلح را برای همیشه به خاک سپرد و جنگ و ستیز را جایگزین آن کرد. تنها کسی که به طور رسمی از حمله ارتش عراق به نیروهای کرد ترکیه و سوریه اظهار نگرانی کرده، مسعود بارزانی رئیس جمهور اقلیم کردستان عراق است که در گفتگو با بی‌بی‌سی گفته: “یک لحظه جنگ می‌تواند سال‌ها تلاش برای صلح را نابود کند. پس بیایید به جای کوبیدن بر طبل جنگ، مذاکرات طولانی صلح را برای رسیدن به آرامش و جهانی بدون سلاح، ادامه دهیم”.

البته در ادامه سیاست‌های جنگ‌طلبانه، دولت ترکیه برای همبستگی جهانی در حمله به کُردهای ترکیه، از سازمان ناتو خواسته بود که امروز سه‌شنبه ۲۸ ژوئن جلسه تشکیل داده و به طور رسمی اعلام همبستگی با یکی از اعضای خود که درگیر مبارزه با خلافت اسلامی است، نمایند. امروز جلسه مزبور برگزار شد و کشورهای عضو سازمان نظامی ناتو هم با ترکیه اعلام همبستگی کردند، اما از گسیل نیروی نظامی به ترکیه خودداری نمودند. بی‌درنگ پس از پایان جلسه سازمان ناتو، اردوغان در گفتگویی با رسانه‌ها گفت که فرایند صلح با پ.ک.ک. به پایان رسیده و دیگر محلی از اعراب ندارد. این اعلام یعنی وارد جنگ تمام عیار شدن با نیروهای پ.ک.ک. و خطر درگیری فراگیر این کشور با نیروهای کُرد به جای خلافت اسلامی. اردوغان ضمن پایان مذاکرات صلح با حزب کارگران کردستان ترکیه، از ارتش این کشور خواسته است که در مرزهای ترکیه با سوریه تا عمق چهل کیلومتری این کشور وارد سوریه و عراق شوند و منطقه را از نیروهای خلافت اسلامی خالی کنند و تنها امکان اسکان مسلمانان میانه‌رو را فراهم نمایند. در این معنا، مرزهای ترکیه با همسایگان‌اش تنها برای مسلمان‌ها و نه هیچ باور یا دین دیگری تحمل پذیر است.

با این حساب تنها باید امیدوار بود که خردورزی جای لجاجت و سیاست اسلام‌گرایی اردوغان را بگیرد تا منطقه وارد بحران سیاسی تازه ای نشود.

* عباس شکری دارای دکترا در رشته ی “ارتباطات و روزنامه نگاری”، پژوهشگر خبرگزاری نروژ، نویسنده و مترجم آزاد و از همکاران تحریریه شهروند در اروپا است.

Abbasshokri @gmail.com