برای پایان دادن به خطر داعش، تهران و مسکو خواهان تشکیل یک ائتلاف بین المللی با حضور ارتش اسد هستند، نماینده ویژه سازمان ملل از تشکیل گروه کاری با عضویت ایران، عربستان سعودی و ترکیه پشتیبانی می کند، اما آمریکا و اتحادیه اروپا حاضر نیستند ارتش اسد را به رسمیت بشناسند.
وزیر خارجه آلمان: “توافق با ایران که از دمشق پشتیبانی می کند راه تازه ای برای تنش زدائی در خاورمیانه گشوده است.”
ولادیمیر پوتین پس از ده سال غیبت روز ۲۸ سپتامبر امسال در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک سخنرانی خواهد کرد. او در آستانه حضور در سازمان ملل، امکانات جنگی روسیه را در بنادر سوریه به شدت گسترش داده است. به نظر بیشتر کارشناسان غربی یکی از مهم ترین اهداف پوتین، قدرت نمائی در نیویورک و گفت وگو با باراک اوباما از موضع برابر است. رسانه های آلمانی خبر می دهند که به تازگی وزرای دفاع آمریکا و روسیه در یک تماس تلفنی درباره امکان مقابله مشترک با داعش در سوریه گفت وگو کرده اند. سال ها چنین اتفاقی نیفتاده بود. همزمان خبر رسید که ۶۰ تن از افسران ارتش سوریه پس از گذراندن دوره ویژه برای مقابله با داعش به خاک سوریه وارد شده اند، اما روشن نیست که آنان افسران فعلی ارتش سوریه هستند یا از نظامیانی هستند که قبلا به ارتش آزاد پیوسته اند. با توجه به مخالفت ترکیه با اسد، احتمالا افسران اعزامی از گروه دوم تشکیل شده اند.
فرانک والتر اشتاین مایر (راست) وزیر امور خارجه آلمان با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا بر سر موضوع سوریه دیدار کرد
هدف واقعی و نهائی روسیه از تقویت نظامی سوریه همچنان برای سیاستمداران غرب کیفیت یک معمای پر رمز و راز را دارد. فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان به تازگی نسبت به گسترش حضور نظامی در سوریه به مسکو هشدار داد. او گفت: “این کار می تواند امکانات حل سیاسی تنش را، که به تازگی دیگر غیرممکن به نظر نمی رسد، دوباره نابود کند”.
تاکید وزیرخارجه آلمان بر نقش ایران
وزیر خارجه آلمان بعدا در پی گفت وگو با سرگئی لاوروف همتای روسی خود تصریح کرد: “توافق اتمی با ایران که از دمشق پشتیبانی می کند، راه تازه ای برای تنش زدائی در خاورمیانه گشوده است. هنوز قطعی نیست که در آینده به ابتکار مشترکی با همکاری آمریکا و روسیه درباره سوریه برسیم. ولی من شاهد رشد پشتیبانی از پیشنهادهای نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه هستم.”
اشتفان دمیستورا نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه پیشنهاد کرده است که یک گروه ارتباطی با عضویت کشورهای مهم خاورمیانه از جمله ایران، ترکیه و عربستان سعودی برای حل مشکل سوریه تشکیل شود. با توجه به پیشروی های داعش و همچنین بحران پناهجویان در اروپا، تلاش ها برای متقاعد کردن نیروهای بشار اسد و مخالفان معتدل او به گفت وگو بر سر تشکیل یک دولت ائتلافی موقت تقویت خواهد شد، اما آینده بشار اسد مهم ترین نکته ای است که طرف های بحران در مورد آن فاصله شدیدی از یک دیگر دارند. محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی هم در تحرکاتی که پس از توافق اتمی با غرب آغاز کرد، روی تشکیل یک کمیته کار برای حل بحران های خاورمیانه، از جمله بحران سوریه تاکید کرده بود. او نیز مثل نماینده ویژه سازمان ملل متحد پیشنهاد مشارکت کشورهای منطقه را در گروه کار خاورمیانه مطرح کرده بود.
ترافیک سنگین هوائی بین روسیه و سوریه
براساس گزارش روزنامه فرانکفورتر آلگمایته روسیه سرگرم ایجاد یک پایگاه برای عملیات هوائی در خاک سوریه است. تنها در نیمه اول ماه سپتامبر ۲۵ هواپیمای باربری نوع آ ان ۱۲۴ در پایگاه جبله واقع در جنوب بندر لاذقیه بر زمین نشسته اند. پیش تر تنها از فرود سه یا چهار هواپیما گزارش شده بود. همزمان کشتی های باربری نیز از طریق دریا ۲۵۰ کانتین به جبله منتقل کردند. کانتین ها در این پایگاه روسی تخلیه شده است. در یکی از کشتی ها نیز که عازم سوریه بوده ۲۵۰ سرباز نیروی دریائی دیده شده اند که قبلا در کریمه مستقر شده بودند.
بر پایه گزارش فرانکفورتر آلگماینه در جبله همچنین کار ساختن انبارها و سنگرها در حال پیشرفت است. در کنار تانک ها و خودروهای مدرن نظامی و وسایل پرتاب نارنجک، دستگاه های ارتباطی راه دور و لیزری نیز به جبله فرستاده شده اند. همچنین آمریکائی ها اعلام کرده اند که قرار است سیستم دفاع ضدهوائی پنسیر اس ۱ روسی هم به تجهیزات این پایگاه افزوده شود. این پایگاه تا آخر ماه سپتامبر آماده بهره برداری خواهد بود. روسیه از قدیم در بندرهای لاذقیه و طرطوس پایگاه داشته است.
دیپلمات های غربی و جهان عرب معتقدند که مسئله مسکو نشان دادن قدرت است. پوتین می خواهد نشان بدهد که می تواند به صورت مصمم و قاطع از منافع کشور خود در سوریه دفاع کند.
سیاست مشترک روسیه و ایران در مورد داعش
در آغاز ماه اوت امسال واشنگتن اعلام کرد که قصد دارد تکاورهای ضد داعش را که در آمریکا آموزش دیده اند، از طریق هوا پشتیبانی کند. این پشتیبانی می تواند نیروهای ضد داعش را علیه نیروهای بشار اسد نیز تقویت کند. در حالی که مسکو می خواهد نیروهای اسد را در اتئلاف ضد جهادگرایان وارد کند. در این مورد مسکو و تهران دارای یک استراتژی مشترک هستند. جمهوری اسلامی نیز خواستار آن است که ارتش اسد در ائتلافی برای سرکوب داعش به رسمیت شناخته شود.
از زمان اعلام آمادگی واشنگتن برای پشتیبانی هوائی از تکاورهای ضد داعش و حمله احتمالی به نیروهای اسد بود که گزارش ها درباره افزایش کمک های تسلیحاتی روسیه برای اسد افزایش یافت. مسکو به این گزارش ها اهمیتی نمی دهد، زیرا می تواند بدون جلب توجه زیاد از طریق ایران و آسمان یونان و بلغارستان تجهیزات را به سوریه منتقل کند. این کشور حق استفاده از آسمان یونان و بلغارستان را دارد و ایران نیز آشکارا از رژیم اسد پشتیبانی می کند.
اواسط سپتامبر پوتین در یک کنفرانس خبری این خبر را که روسیه در حال حاضر برای دخالت نظامی در سوریه نقشه می کشد رد کرد، اما چنین چیزی را غیرممکن ندانست و به این طریق به صورت غیرمستقیم تهدید کرد.
باراک اوباما به تازگی ضمن تاکید بر شکست استراتژی مسکو در سوریه گفته است: “کمک های روسیه بحران را در سوریه طولانی تر می کند”.
مسکو شادمان از بحران پناهجویان در اروپا
در این گیرودار ادامه هجوم پناهجویان سوری به اتحادیه اروپا نیز به کمک دستگاه های تبلیغاتی کرملین آمده است. این دستگاه ها، اکنون سال ها است پایان جهان غرب را از طریق همجنس گرائی و مهاجرت وعده می دهند. “کمسومولسکایا پراودا”، نشریه جنجالی نزدیک به کرملین در یکی از شماره های اخیر خود نوشته است:”زوال دنیای کهن: اروپا زیر سیل مهاجران حریص غرق می شود”!
پوتین بارها روی ضرورت تشکیل یک ائتلاف بین المللی برای مقابله با تروریسم، از جمله داعش، تاکید ورزیده است. روسیه به شدت بیمناک گسترش نفوذ داعش در شمال قفقاز است. چیزی که تا به حال مانع تشکیل این ائتلاف شده این است که روسیه می خواهد ارتش اسد را نیز وارد ائتلاف ضد ترور پیشنهادی خود کند. چیزی که از پشتیبانی اسد و علی خامنه ای هم برخوردار است، اما آمریکا و اتحادیه اروپا آن را نمی پذیرند. آن ها معتقدند که اسد پس از ویران کردن سوریه، آواره کردن نیمی از جمعیت آن و به خاک و خون کشیدن بیش از ۲۵۰ هزار نفر، دیگر شانس ادامه حکومت را ندارد.
با این همه، با توجه به بحران پناهندگان؛ آمادگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای هر ائتلافی بر سر پایان بحران سوریه بسیار بیشتر از گذشته شده است. آن ها همانطور که وزیرخارجه آلمان تصریح کرده امید زیادی نیز به ایفای نقش ایران در حل این بحران بسته اند. حسن روحانی، به تازگی برای تقسیم سوریه به سه بخش چراغ سبز نشان داده است. محافل خبری غرب می گویند هدف تقویت نظامی بنادر سوریه نیز آن است که این مناطق که با جهان خارج ارتباط دارند به اسد سپرده شوند، صحراهای مرکزی سوریه در اختیار گروه های معتدل قرار گیرد و شمال سوریه تحت قیمومت سازمان ملل متحد اداره شود. اما جزئیات این طرح روشن نیست. اظهارات تازه حسن روحانی نشان می دهد که ایران از چنین طرحی خبر دارد.
*جواد طالعی، شاعر، نویسنده و روزنامه نگار آزاد با بیش از ۴۰ سال سابقه روزنامه نگاری حرفه ای از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو مسئولیت دفتر اروپائی شهروند را به عهده دارد. او همزمان با رسانه های معتبر فارسی زبان دیگر مثل بی بی سی، رادیو فرانسه، دویچه وله و سایت های اینترنتی متعدد همکاری داشته است.
