گفت وگوی شهروند با دکتر مهرداد حریری، بنیانگذار کنفرانس

 

دکتر مریدی: من شخصا سالهاست که از نزدیک شاهد سخت کوشی دکتر مهرداد حریری هستم و واقعا باعث افتخار است که شخصی از جامعه ایرانی چنین نهاد مهمی را در کانادا پایه گذاری کرده است. دکتر حریری هم ایده آن را پرورانده است و هم اجرای چنین ایده ای را به عهده گرفته است. کنفرانس و مرکز سیاست گذاری علمی کانادا از مهمترین نهادها در پیوند با سیاست گذاری در زمینه پژوهشهای علمی و استفاده از علوم در سیاست گذاری عمومی است.

دکتر مک دانلد برنده جایزه نوبل فیزیک امسال و وزیر جدید علوم کانادا از سخنرانان امسال کنفرانس بود

هفته گذشته از ۲۵ تا ۲۷ نوامبر ۲۰۱۵، هفتمین کنفرانس سیاست گذاری های علمی کانادا در اتاوا و به ریاست دکتر مهرداد حریری برگزار شد. در این کنفرانس بیش از پانصد نفر از سران جامعه علمی کانادا از مناطق مختلف و از رشته ها و مراکز مختلف علمی، دولتی و بخش های خصوصی و غیرانتفاعی شرکت داشتند.

دکتر حریری بنیان گذار و رئیس مرکز سیاست گذاری های علمی در سخنرانی خود در گشایش کنفرانس اشاره کرد: “فضایی که در نتیجه انتخاب دولت جدید به وجود آمده، پر از امید برای تغییرات مثبت در عرصه ی علم و تکنولوژی است.”

حریری افزود: “جامعه ی علمی کانادا با چالش های جدی رو به رو است: اختصاص منابع مالی در چند سال آینده، به کارگیری علم در سیاست گذاری های خرد و کلان کشور و نیز تعیین مشاور علمی برای نخست وزیر جدید از جمله این چالشها هستند. جامعه علمی منتظر تغییرات شگرف در عرصه سیاست گذاری علمی توسط دولت جدید است.”

در این مراسم که با پیام ویدئویی دکتر مریدی وزیر تحقیقات و نوآوری انتاریو آغاز و با حضور سه میهمان ویژه برگزار شد، در شب نخست دکتر آرت مک دانلد برنده امسال جایزه نوبل در فیزیک از دانشگاه کویینز کانادا، سخنرانی کرد.

دکتر مک دانلد بر نیاز به حمایت دولت از تحقیقات پایه و مراکز تحقیقاتی بزرگ تاکید کرد. تحقیقات او که در مرکز تحقیقاتی اسنو در شمال انتاریو انجام می شود، منجر به دریافت جایزه نوبل برای او شد.

دیگر سخنران ویژه مراسم سر پیتر گلاکمن، مشاور علمی نخست وزیر نیوزلند بود. دکتر گلاکمن که متخصص اطفال و محقق دانشگاه است، در سال ۲۰۰۹ به مشاور علمی نخست وزیر نیوزلند منصوب شده است. او از برجسته ترین مشاوران علمی دنیا به شمار می رود. دکتر گلاکمن بر ضرورت حضور یک مشاور علمی برای بالاترین مقام سیاسی کشورها تاکید کرد و اضافه کرد این مقام باید بر مبنای اطمینان دو طرف باشد.

دولت جدید و فضای تازه برای علم و تکنولوژی در کانادا

در شب دوم، سخنران ویژه ی کنفرانس، وزیر جدید علوم کانادا در کابینه جاستین ترودو، دکتر کرستی دانکن بود. دکتر حریری در معرفی وزیر جدید علوم گفت که بسیار نادر است که کانادا دارای وزارت علوم باشد و وزیر آن وزارتخانه نیز خود یک دانشمند باشد. دکتر دانکن پیش از آن که در سال ۲۰۰۸ به نمایندگی پارلمان کانادا انتخاب شود، استاد دانشگاه تورنتو در زمینه جغرافیای بهداشت بوده است. کرستی دانکن در سخنرانی خود اشاره کرد که علم به صحنه کشور باز می گردد و ما در دولت جدید علم را در جایگاه ویژه ای که شایسته آن است قرار می دهیم و سیاست گذاری کشور را بر مبنای یافته های علمی اجرا می کنیم. سخنرانی وزیر جدید علوم با کف زدن های پیاپی حاضران جلسه همراه بود.

در این کنفرانس بزرگ که بیش پانصد تن از مهمترین مدیران سیاست و علم کانادا از بخش های مختلف و نواحی مختلف کشور حضور داشتند، بیش از یکصد و سی سخنران در بیش از ۲۲ پنل و در زمینه های مختلف سخنرانی کردند و سه سمپوزیوم یک روزه پیش از کنفرانس برگزار شد، از جمله: سیاست گذاری بر مبنای شواهد علمی، دانشمندان در دیاسپورا و نقش دیاسپورای علمی در همکاریهای بین المللی علمی.

دیگر مباحث مطرح شده در کنفرانس عبارت بودند از: سیاست گذاری بر مبنای شواهد علمی و مشاوره علمی به دولتها، سیاست گذاری برای پروژه ها و مجتمع های بزرگ علمی، نقش علم و نوآوری در توسعه، تکنولوژی های متوقف کننده و نقش آنان در جامعه، علم و تکنولوژی در عصر دیجیتال و دیاسپورای علمی از عناوین مباحث مطرح شده در این کنفرانس سه روزه بودند.

همچنین نتایج گزارش دو سالانه ی کمیته علم، تکنولوژی و نوآوری کانادا که از طرف دولت فدرال مامور تحقیق در این زمینه بود ارائه شد. بر اساس این گزارش رتبه ی کانادا در میان کشورهای پیشرفته در زمینه ی نوآوری و در مقایسه با دیگر کشورهای پیشرفته کاهش پیدا کرده است.

فضای کنفرانس امسال به دلیل همزمانی آن با تعیین دولت جدید همراه با امیدواری برای تغییرات مثبت در جامعه ی علمی بود. حضور بخش های مختلف علمی از جمله بخش خصوصی و شرکت هایی نظیر گوگل، ای بی ام، زیراکس، راش، و بسیاری دیگر و نیز حضور تمامی استانهای کانادا، هم زمان با برنده جایزه نوبل و نیز وزیر جدید علوم، فضای کنفرانس را بسیار پر از هیجان و امید برای آینده بهتر برای جامعه علمی کرده بود.

کنفرانس سیاستگذاری های علمی هر ساله برگزار می شود. این کنفرانس در سال ۲۰۰۹ و توسط دکتر مهرداد حریری برای نخستین بار در کانادا پایه گذاری شد.

در پیوند با تاسیس این نهاد و نیز برگزاری کنفرانس از دکتر رضا مریدی وزیرپژوهش و نوآوری و وزیر کارآموزی، کالج ها و دانشگاه های انتاریو پرسیدیم، ایشان چنین پاسخ دادند: “من شخصا سالهاست که از نزدیک شاهد سخت کوشی دکتر مهرداد حریری هستم و واقعا باعث افتخار است که شخصی از جامعه ایرانی چنین نهاد مهمی را در کانادا پایه گذاری کرده است. دکتر حریری هم ایده آن را پرورانده است و هم اجرای چنین ایده ای را به عهده گرفته است. کنفرانس و مرکز سیاست گذاری علمی کانادا از مهمترین نهادها در پیوند با سیاست گذاری در زمینه پژوهشهای علمی و استفاده از علوم در سیاست گذاری عمومی است. کنفرانس سیاست گذاری علمی در کانادا نمونه و بی همتاست و مهمترین واقعه مربوط به علم و سیاستگذاری در زمینه پژوهشهای علمی کاناداست. جایی که هر سال مهمترین مدیران عرصه علم، تکنولوژی، نوآوری کشور از موسسات تحقیقاتی و دانشگاه ها، دولت و بخش خصوصی در آن شرکت می کنند و مهمترین مسائل سیاست گذاری در زمینه پژوهشهای علمی و نو آوری را به بحث می گذارند. نتایج بحثهای این کنفرانس در تعیین سیاستهای دولتهای فدرال و استانی در زمینه پژوهشهای علمی تاثیر دارد. چنین گردآوری از مدیران کشور با چنین تاثیری در سطوح تصمیم گیری کشور کار بسیار درخشانی است. تاسیس چنین سازمانی و برگزاری کنفرانسی در چنین وسعت و جایگاهی شایسته، تبریک فراوان برای دکترحریری و همچنین جامعه ایرانی دارد.”

همچنین با دکتر مهرداد حریری در پیوند با بنیادگذاری این نهاد مهم علمی و نیز نتایج کنفرانس گفت وگوی کوتاهی داشتیم که می خوانید:

 

هدف از پایه گذاری چنین کنفرانسی چه بوده است؟

ـ هدف ابتدایی ایجاد ارتباط ارگانیک و پیوسته میان دانشمندان و متخصصان، سیاست گذاران در زمینه های مختلف علمی و نو آوری و  از بخش های مختلف نظیر دانشگاه ها، موسسات پژوهشی، دولت های استانی و فدرال، و نیز بخش های خصوصی و غیر انتفاعی بوده است، تا این بخش های مختلف بتوانند در کنار هم مهمترین مسائل سیاست گذاری در زمینه پژوهش های علمی را بررسی کنند.

کنفرانس ما نخستین قدم در راه ایجاد یک دیالوگ ملی در سرتاسر کانادا و با حضور مجموعه بخش های ذینفع بوده است. ما توانسته ایم که یک کامیونیتی از مجموعه افراد و سازمانهایی ایجاد کنیم که با هم در ارتباط ارگانیک باشند با رسانه ها در ارتباط باشند و مسائل آنها در رسانه ها منعکس شود و نیز این مجموعه بتواند در سیاستگذاری در زمینه پژوهش های علمی و نوآوری تاثیر بگذارد. این یک قدم بسیار مهمی بود در زمینه سیاست گذاری بهینه در علم و نوآوری. علاوه بر آن در زمینه سیاست گذاری علمی که  هر چه  بیشتر مورد نیاز است ایجاد ظرفیت کنیم.

چنین کنفرانسی در پیشبرد مسائل علمی و سیاستگذاری های علمی چه جایگاهی دارد؟

ـ این کنفرانس به صورت یک  گردهمایی سالانه ی همه ی مدیران و تصمیم گیرندگان در عرصه ی پژوهش های علمی و نوآوری کانادا درآمده است. هم عناوین و  هم کیفیت مباحث و شرکت کنندگان، آن را به صورت یکی از مهمترین و جدی ترین کنفرانس های کانادا درآورده است.  مباحث مطرح  شده، هم  به مهمترین مسائل روز برمی گردد و هم این که به مسائل مهم استراتژیک نظیر سرمایه گذاری درازمدت در عرصه علم، پایه ریزی اقتصاد دانش محور،  و نیز به مسائل جدیدی  نظیر  جایگاه کانادا در جهان در زمینه های علمی، چگونگی تاثیر علم در دیپلماسی و روابط خارجی، تاثیر تکنولوژی های جدید بر جامعه، چگونگی استفاده از علم در عرصه سیاست گذاری  و غیره می پردازد. نتایج بحث ها و گفت وگوها و مجموعه ی پیشنهادات مطرح شده، همگی در یک مجموعه منتشر می شود و علاوه بر این که در دسترس عموم قرار می گیرد، برای مدیران سیاستگذار مربوطه فرستاده می شود. علاوه بر کنفرانس، مرکز سیاست گذاری علمی به صورت یک مجموعه معتبر در این زمینه شناخته شده است، برنامه های بسیاری برای گسترش آن داریم که امیدوارم در آینده در مورد آنها با شما صحبت کنم، اما یکی از آنها ساختن یک شبکه از افراد و سازمانهایی ست که در این زمینه مطرح هستند برای انجام پروژه های بسیار بزرگتر در سطح ملی و نیز بین المللی.

در طول این چند سال برگزاری کنفرانس چقدر به اهداف خود دست پیدا کرده اید؟

ـ در زمینه وجهه و جایگاه کنفرانس، بسیار زیاد. همانطور که گفتم این کنفرانس به عنوان مهمترین  فوروم کانادا در این زمینه شناخته  شده است. ما توانسته ایم  بسیاری از سازمانها و افراد را در مناطق مختلف کانادا و در بخش های مختلف با هم مرتبط کنیم، و صحبت ها و بحث های آنها در سیاست گذاری در زمینه های مربوطه تاثیرگذار باشد. این کار بسیار مهمی است که ما قادر به انجام آن بوده ایم. علاوه  بر آن  به دلیل مدل سازمانی ما که از نیروهای داوطلب جوان بسیار کمک می گیریم، بطور خودکار ما شده ایم دریچه ورود جوانان- منظورم دانشجویان دوره های دکترا و پست دکترا است- به زمینه های سیاست گذاری علمی. این شاید نویدبخش ترین بخش کار ماست. یعنی ظرفیت سازی برای نسل آینده مدیران کشور در زمینه های علمی و نوآوری. علاوه بر آن ما موفق شده ایم که بسیاری از مباحث  جدید را در در مورد ارتباط علم و جامعه مطرح کنیم. حتی این فوروم در سطح بین المللی نیز شناخته شده است. اروپایی ها نیز به دنبال ساختن چنین فورومی هستند.

علل پس رفت جایگاه کانادا در امر خلاقیت ها و نوآوری های علمی چه بوده است؟

ـ پاسخ به این سئوال بسیار طولانی خوهد بود اما به اختصار اجازه دهید بگویم که اولن، تولید علم و پژوهش های علمی در سطح آکادمیک در کانادا در سطح نسبتا خوبی است. ما کشوری هستیم که نیم درصد جمعیت جهان را داریم، اما پنج درصد مقالات علمی دنیا محصول کاناداست. در واقع آنجایی که ما عقب هستیم، و ظرف این دهه گذشته  پس رفت هم  داشته ایم، در زمینه نوآوری، تلفیق دانش برای تولید کالا و نیز سرمایه گذاری بخش خصوصی در عرصه ی تحقیقات است. کانادا در این زمینه رتبه ۲۳ را در میان کشورهای او ای سی دی (OECD) داراست.  کشور ما داری منابع طبیعی فراوانی است که سوددهی آن سریع تر است و این  از موانع فرهنگی و اقتصادی سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه های نوآوری است. این در حالی  است که کشورهای دیگر بیش از پیش در تحقیقات و توسعه  سرمایه گذاری کرده اند. کره جنوبی، چین، فنلاند، سوئیس، اسراییل، سنگاپور و آلمان در این مجموعه هستند و ما اگر بخواهیم در بازار اقتصاد جهانی مطرح باشیم باید سرمایه گذاری را افزایش دهیم.  سرمایه گذاری کل کانادا (بخش های خصوصی و  دولتی)  به میزان یک درصد  تولید ناخالص  داخلی از  میانگین کشورهای او ای سی دی (OECD)  پایین تر است  و باید افزایش یابد. این یعنی  میلیاردها  دلار  سرمایه گذاری اضافی  بخش . امیداوریم در این زمینه  دولت جدید فدرال کاری جدی انجام دهد.

ضمن سپاس از دکتر حریری و آرزوی موفقیت های بیشتر برای ایشان و همکارانشان، برای اطلاعات بیشتر در مورد این نهاد علمی از سایت http://www.sciencepolicy.ca/ دیدن کنید.