جولس بایکف
زنان چگونه بر بیش از صد سال تبعیض فائق آمدند تا در المپیک ریو در مرکز توجه باشند
کانون شهروندی زنان: برگزاری المپیک ریو با مشکلات فراوانی همراه بود. مشکلاتی همچون اعتراضات گسترده، وعده های دروغین و امنیتی کردن فضای عمومی.
در کنار همه این مشکلات ما شاهد حضور استعدادهای درخشانی بین زنان ورزشکار هستیم که شاید امکان شکوفایی آن در فضای دیگری میسر نبود، اما شرایط همیشه برای ورزشکاران زن این گونه نبوده است. بارون پیر دوکوبرتین میلیونری که بازی های المپیک را در دهه ۱۸۹۰ پایه گذاری کرد معتقد بود المپیک باید عرصه حضور و درخشش مردان باشد. او معتقد بود اضافه کردن زنان به این بازی ها ناشایست، غیرعملی، ناخوشایند و کسل کننده است.
او همچنین معتقد بود که ارزش و شأن زنان در تعداد فرزندانی است که به دنیا می آورند و بزرگترین افتخار زنان نه کسب عناوین و رکوردهای ورزشی که ترغیب پسرانشان به برتری و برنده بودن است. جای تعجب نبود که با وجود کسی مثل بارون در صدر امور، ورزش زنان با کمترین حمایت مواجه باشد.
با بروز بحث و جدل های درونی کمیته المپیک بر سر حضور زنان، کوبرتین کنار نشست و حدود ۲۰ زن در المپیک ۱۹۰۰ پاریس در رشته هایی همچون تنیس و گلف شرکت کردند. شارلوت کوپر تنیس باز بریتانیایی اولین زنی بود که موفق شد مدال طلای المپیک را کسب کند. تنها ۴ زن در المپیک ۱۹۰۴ در سنت لوئیز شرکت کردند و تا زمان بازی های ۱۹۲۰ انت ورپ در بلژیک این تعداد به ۶۳ نفر رسیده بود، اما همچنان حضور زنان چشمگیر نبود. درصد حضور زنان در المپیک به نسبت مردان از ۲/۲ درصد به ۲/۴ درصد رسیده بود و همچنان شرکت در رشته هایی مانند دو و میدانی برای زنان ممنوع بود.
اولین نشانه تغییر واقعی در المپیک ۱۹۲۸ آمستردام نمایان شد که حدود ۳۰۰ زن در رشته های مختلف در این بازی ها شرکت کردند. بعد از پایان مسابقه دوی ۸۰۰ متر و به زمین افتادن تعدادی از زنان شرکت کننده مخالفان حضور زنان بهانه ای یافتند تا به حضور زنان در چنین رشته هایی اعتراض کنند. اعتراض آنان نتیجه داد و کمیته بین المللی المپیک اعلام کرد که با استناد به تأیید پزشکان، حضور زنان در دوی ۸۰۰ متر برای آنان خطرناک است. از آن زمان تا المپیک ۱۹۶۰ رم زنان نتوانستند در این رشته در المپیک مسابقه دهند.
از دل تبعیض جنسیتی اما ابتکار و نوآوری فمینیست ها به وجود آمد. در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ فعالان زنان و ورزشکاران با همکاری یکدیگر المپیک زنان را ترتیب دادند که مبتنی بر اصل برابری جنسیتی بود. با پیشگامی کسانی همچون الیس پیلات، این مسابقات در ۴ دوره در سالهای ۱۹۲۲ پاریس، ۱۹۲۶ گوتنبرگ، ۱۹۳۰ پراگ و ۱۹۳۴ لندن برگزار شد. بیشتر ورزشکاران شرکت کننده در این مسابقات از کشورهای آمریکای شمالی، ژاپن و غرب اروپا بودند. به دلیل موفقیت مسابقات زنان و همینطور فشار جنبش های سیاسی، زنان بالاخره به المپیک بازگردانده شدند، اما محدودیت ها همچنان پابرجا بود.
در سال ۱۹۵۷ ایوری براندج اعلام کرد: هنوز بسیاری بر این باور هستند که مسابقات زنان باید از المپیک حذف شود، اما این گروه در اقلیت هستند، همچنین مخالفت های بسیاری با حضور زنان در رشته هایی مانند تیراندازی و دوی استقامت وجود دارد.
خوشبختانه از آن زمان تا به امروز نظریه های مدرن تری ترویج پیدا کرده اند و این بدان معناست که ما می توانیم شاهد حضور ورزشکارانی همچون ورا کازلاوسکا موفق ترین ژیمناست تاریخ المپیک باشیم که در سال ۱۹۶۸ در پودیون مکزیکوسیتی در زمان پخش سرود ملی شوروی اعتراض خود را به حمله این کشور به چک شجاعانه نشان داد و همچنین شاهد ثبت رکورد خیره کننده جکی جوینر کرسی در المپیک ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ بودیم. تنها ۴ سال قبل بود که جسیکا انیس هیل طلای المپیک را برای تیم بریتانیا برد و عکسش به روی پوستر مسابقات ثبت شد درست همانند کلی هولمز در سال ۲۰۰۸.
اما همچنان مسیر طولانی برای رسیدن به برابری جنسیتی وجود دارد. در المپیک ۲۰۱۲ لندن ۱۳۶ رشته ورزشی برای زنان وجود داشت در حالی که این رقم برای مردان ۱۶۶رشته بود.
در المپیک ریو نیز زنان در کانون توجهات هستند. ابتهاج محمد از تیم آمریکا اولین زنی است که با حجاب در رشته شمشیربازی مسابقه می دهد تا هم با اسلام هراسی مبارزه کند و هم به موفقیت دست پیدا کند. بوکسور انگلیسی نیکولا آدامز در صدد تکرار طلای المپیک لندن است.
و چطور امکان دارد که برای ۴ زنی که برای اولین بار در تیم پناهجویان حضور دارند به وجد نیامد؟ یکی از آنان یسرا ماردینی شناگر سوری است که داستان زندگیش بر سر زبان هاست.
با وجود مشکلاتی که ریو با آنها مواجه است المپیک شرایطی را فراهم آورده تا زنان هرچه بیشتر امکان نشان دادن توانمندی ها و استعدادهای خود را داشته باشند.
توضیح عکس: ورا کاسلافسکا در بازی های ۱۹۶۴ توکیو و نیکولا آدامز در المپیک ۲۰۱۲ لندن
