Sylvain Cypel
برخی از موضع گیری های دونالد ترامپ درمورد روابط ایالات متحده با روسیه، اروپا، چین یا مکزیک، نظراتش درباره «ناتو»، توافق با ایران یا انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم با انتقادهایی درخارج از آمریکا روبرو شده است، اما از هم اکنون اختلاف نظرهایی بین رئیس جمهوری جدید و وزیران آینده اش ظهور کرده است. این اختلاف نظرها، در بهترین حالت نشانگر گروهی است که از آمادگی برخوردار نیست، و در حالت بدتر هرج و مرجی را نشان می دهد که کسی نمی داند تا کجا پیش خواهد رفت.
به طور قطع، آغاز به کار دونالد ترامپ هیچ وجه اشتراکی با آنچه که تاریخ آمریکا تاکنون نشان داده ندارد. رفتار رئیس جمهوری جدید مثل اظهارات تکان دهنده اش درباره روابط آینده با روسیه یا موسسات اقتصادی آلمانی، «ناتو»، اروپا، چین یا مکزیک ـ و موارد بسیار دیگر ـ پرسش های بی شماری برمی انگیزد. خوشبختانه، وزیران آینده او ـ که در ایالات متحده «دبیر»(Secretary) نامیده می شوند ـ یا مدیران دستگاه ها (ادارات) درجه یک مانند «آژانس اطلاعات مرکزی» (سیا)، در نشست های سنا برای تائید قانونی انتصاب شان، به شیوه ای رودررو با مواضع اظهارشده رئیس جمهوری در تناقض است.
سیاست تبعیض آمیز نسبت به مسلمانان
نخستین کسی که در برابر سناتورها حضور یافت، جف سسیونز، پیشنهاد شده برای وزارت دادگستری (دادستان کل) بود که مشمول قاعده تناقض با مواضع رئیس جمهوری شد. دونالد ترامپ در طول کارزار انتخاباتی خود گفته بود که در نظر دارد ورود مسلمانان به آمریکا را ممنوع نموده و برای مسلمانانی که در آمریکا زندگی می کنند یک «بانک اطلاعاتی خاص» ایجاد کند و با کارآمدی بیشتر علیه تروریسم مبارزه کند. سسیونز که نماینده نمونه منتخبان جنوب وارث عصر جداسازی نژادی است، در سنا گفت که «ازاین فکر که ورود مسلمانان به عنوان یک گروه مذهبی، به ایالات متحده منع شود، حمایت نمی کند» و «در مورد تشکیل بانک اطلاعاتی خاص برای مسلمانان نظر مساعد ندارد». باید گفت که پیشنهادهای ترامپ حتی در حزب جمهوری خواه ایجاد شوک کرده و (دیک چنی، معاون اسبق ریاست جمهوری آنها را «ضد آمریکایی» دانسته بود).
سسیونز به عنوان شخصیتی بسیار جدال برانگیز ـ که در ١۵ سال گذشته در همه مبارزات علیه قانونی سازی مهاجران غیرقانونی که شمار آنها در ایالات متحده ۱۱.۵ میلیون تن است شرکت داشته ـ ، نیاز داشت که به سنا اطمینان خاطر بدهد. وزیر آینده وزارت امور خارجه، رکس تیلرسون نیز گفته که مخالف برقراری سیاست تبعیض آمیز نسبت به مسلمانان است.
ژنرال جان کلی، که در ٢٠ ژانویه تأیید سنا را برای سمت وزیر امنیت داخلی به دست آورد، هم اظهار کرده که: «تشکیل هرگونه بانک اطلاعاتی خاص برمبنای قومیت یا مذهب را رد می کند». او با طرح «دیوار»ی که ترامپ می خواهد در طول مرز با مکزیک بسازد تصریح کرده که «نفس وجود یک مانع فیزیکی کارساز نخواهد بود» و اشاره کرده که مهاجرت غیرقانونی بیش از هرچیز مسئله ای سیاسی است. در این حین، ترامپ در کنفرنس مطبوعاتی تکرار می کرد که نه تنها دیوار عظیم را خواهد ساخت، بلکه حکومت مکزیک را نیز وادار به پرداخت بهای آن خواهد کرد. او با نشانه رفتن انگشت به سوی دشمنی نامریی گفت: «یادتان باشد».
نمی توان گفت که سسیونز پس از نشستن بر مسند مقام خود بانک اطلاعاتی خاص برای مسلمانان آمریکا، چنان که بیگانه ستیزترین گروه ها در آمریکا خواستار آن هستند، ایجاد نخواهد کرد، اما تناقض هایی بین گفته های او در سنا و آنچه که ترامپ گفته در زمینه سیاست بین المللی وجود دارد. این تناقض ها می تواند نشانه اختلاف دیدگاه خیلی عمیق در دستگاه مدیریتی جدید آمریکا باشد.
مسکو، ناتو، سیا و تهدید اقلیمی
هنگامی که ترامپ موضوع لغو تحریم ها علیه مسکو را مطرح می کند، بسیاری از نامزدهایی که سنا به حرف هایشان گوش داده براین وضعیت تاکید کرده اند که مسکو یک «تهدید» برای ایالات متحده است و نه یک متحد. جیمز متیس، نامزد وزارت دفاع می گوید: «روسیه در موضوعات کلیدی یک دشمن است».
* ترامپ می گوید که «ناتو» یک سازمان «منسوخ» است. ژنرال متیس به عکس آن را «موفق ترین اتحاد نظامی تاریخ مدرن» توصیف می کند.
* ترامپ علنا از کاربرد شکنجه برای مبارزه علیه تروریسم دفاع کرده است. مایک پمپئو، منصوب شده به ریاست سازمان «سیا» تاکید می کند که: «به هیچ وجه».
* ترامپ گفته که «دستگاه های اطلاعاتی آمریکا» «ناکارآمد» هستند. ژنرال ها جیمز متیس و جان کلی به شدت از آنها دفاع کرده اند.
فهرست اظهارات نامزدهای وزارت که برخلاف نظرات ترامپ، که مبنای پیروزی اش در انتخابات بوده، پایان ناپذیر است. دیگر نامزدهای وزارت نیز گفته اند: نه، جریان بازرگانی بین المللی به زیان ایالات متحده نیست، و آری، تهدید اقلیمی یک واقعیت است.
پرونده ایران
با آن که ترامپ ـ مانند وزیران آینده اش ـ در مورد دو پرونده خیلی داغ خاور نزدیک چندان به روشنی سخن نگفته اند، باز هم اختلافاتی ژرف وجود دارد. نخست در مورد ایران: ترامپ در طول کارزار انتخاباتی بارها تکرار کرد که قصد دارد توافق هسته ای با ایران را «لغو» یا «از نو مذاکره» کند، زیرا آن را «بدترین» و «یکی از احمقانه ترین» توافق هایی می داند که تاکنون کشورش امضاء کرده است. جیمز متیس، هنگام حضور در سنا اعلام کرد: «توافق درباره کنترل سلاح [اتمی] ناقص بوده و یک توافق دوستانه نیست، اما هنگامی که ایالات متحده تعهدی می کند، ما باید به آن پایبند باشیم و با متحدان خود همسویی کنیم». (روسیه، چین، فرانسه، انگلستان و آلمان هم امضاء کننده توافق هستند). مایک پمپئو، که در زمان امضای توافق در سال ٢٠١۵ به عنوان نماینده مجلس به طور فعال با آن مخالفت کرده بود، لغو آن را رد می کند و می گوید که «سیا»ی تحت فرمان او اجرای آن را «به صورت کاملا درست و هدفمند» زیرنظر خواهد گرفت.
صداهای بسیاری در ایالات متحده در اردوی ترامپ برخاسته که ترامپ را به تدبیر درباره پرونده هسته ای ایران فرا می خوانند. باب کورکر جمهوری خواه و رئیس کمیسیون روابط خارجی سنا، که پیش از امضای توافق به شدت علیه آن فعالیت کرده بود، اکنون با قاطعیت می گوید که «توافق پاره نخواهد شد». رکس تیلرسون، نامزد وزارت امورخارجه، که درماه مارس ٢٠١۶، ازاین که شرکت «اکسون موبیل»اش مانند رقیبان ـ توتال و شل ـ از امتیازات درنظرگرفته شده در توافق برخوردار نیست، ابراز تاسف کرده بود، هرگز یک هوادار سرسخت سیاست تحریم نبوده است. خود ترامپ هم اخیرا نشانه هایی بروز داده که از زیر سئوال بردن اصل توافق پرهیز خواهد کرد. او در ١۶ ژانویه به روزنامه های تایمز و بیلد گفت: «من درباره آنچه که در مورد توافق با ایران خواهم کرد پیشگویی نمی کنم».
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل که جزء نخستین دیدارکنندگان ترامپ درکاخ سفید خواهد بود، به نوبه خود در ماه گذشته گفته که: «دستکم ۵ ایده» برای عرضه به ترامپ در سر دارد تا توافق هسته ای تخریب گردد، بدون آن که رسما زیر پا گذاشته شود. با این حال، در حلقه های اطلاعاتی اسرائیل (که پیش از توافق با هرگونه عملیات نظامی علیه تهراان مخالف بودند) نگرانی هایی بالا می گیرد. بنابر نوشته روزنامه هاآرتض، ارزیابی دستگاه های اطلاعاتی اسرائیل این است که «ایران به تعهدات خود پایبند مانده است» (١) و یک گزارش ارایه شده به نخست وزیر می گوید که لغو و نقض توافق توسط آمریکا «خطایی جدی» خواهد بود
سفارت آمریکا در اورشلیم
موضوع دومی که در واشنگتن مطرح است، تعهد دونالد ترامپ به انتقال سفارت آمریکا در اسرائیل از تل آویو ـ که مثل کشورهای دیگر محل سفارت در آن قراردارد ـ به اورشلیم است. درکارزار انتخاباتی، ترامپ قویا خود را دراین مورد متعهد کرد. با این حال، در مصاحبه اخیر با روزنامه های تایمز و بیلد، او از تایید این امر خودداری کرد: «من دراین مورد اظهارنظر تازه ای نمی کنم. باید ببینیم چه می شود». دراین حین، هنگام انتصاب دیوید فریدمن سفیر جدید آمریکا در اسرائیل، که وکیل ترامپ بوده و از مسئولان مالی محافل مذهبی اسرائیل در مناطق اشغالی است، اطلاعیه رسمی گروه تدارکاتی ورود به کاخ سفید حاکی ازاین است که فریدمن:«شتاب دارد که در سفارت آمریکا واقع در پایتخت ابدی اسرائیل یعنی اورشلیم به فعالیت بپردازد». واکنش ژنرال متیس به پرسشی که دراین مورد از او شده بود این بود که: «اکنون، من به موضع آمریکا احترام می گذارم. (…) پایتخت اسرائیل، جایی که من به آن می روم تل آویو است». می دانیم که باراک اوباما، در آخرین کنفرانس مطبوعاتی خود درباره مسئله اورشلیم به جانشین خود هشدار داد: «هنگامی که اقدامات ناگهانی و یک جانبه ای انجام شود که به مسایل و حساسیت های اصلی طرفین مربوط باشد، می تواند وضعیتی انفجاری به وجود آورد».
از هم اکنون، رهبران اسرائیل هم در مورد رفتاری که باید درپیش گرفته شود اختلاف نظر دارند. نفتالی بنت، رهبر حزب کانون یهود، که نماینده راست افراطی مذهبی و هوادار تداوم اشغالگری است، درنظر دارد به سرعت لایحه ای قانونی برای الحاق «معل ادومین» (٢)، بزرگ ترین منطقه اشغالی در کرانه باختری رود اردن به مجلس ارایه کند، اما بنیامین نتانیاهو رئیس دولت و اویگدور لیبرمن وزیر دفاع و رهبر حزب اسرائیل خانه ماست، با این کار مخالف و معتقدند که یک قانون رسمی به کل برنامه اشغالگری لطمه خواهد زد. به ویژه، کل جناح راست اسرائیل پس از حضور تیلرسون در سنا و شنیدن سخنان او پرسش هایی مطرح می کند. او در سنا حتی یک کلمه هم در مورد انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم یا درگیری اسرائیل ـ فلسطین سخن نگفت. ولی یک گزارش طبقه بنده شده دستگاه های اطلاعاتی اسرائیل به دولت اطلاع داده که رئیس پیشین «اکسون» به هیچ وجه قصد تغییر سیاست سنتی آمریکا که می تواند در دو بند خلاصه شود را ندارد: الف) حمایت خدشه ناپذیر از اسرائیل؛ ب) مذاکرات مستقیم بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها که به وجود دو حکومت اسرائیل و فلسطین درکنار یکدیگر بیانجامد که در صلح و امنیت هرکدام اورشلیم را به عنوان پایتخت خود داشته باشد.
اگر چنین شود، و اگر ترامپ مواضع اعلام شده توسط متیس و تیلرسون را بپذیرد، مسئله انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به اورشلیم منتفی است. این امر به رغم نارضایتی اکثریت و جناح راست هوادار اشغال در اسرائیل خواهد بود که شایعه آن هم اکنون وجود دارد. دیوید فریدمن سفیر جدید آمریکا درصورتی که محل سفارت در تل آویو باقی بماند، در اقامتگاه اختصاصی ای که از دیرباز در اورشلیم دارد اقامت خواهد کرد و از آنجا به فعالیت های دیپلماتیک خود خواهد پرداخت. این امر نشانه عدم رضایت او از منتقل نشدن سفارت خواهد بود. دراین میان، کسی نمی داند که ترامپ در مورد مسئله اورشلیم چه موضعی خواهد گرفت.
به علاوه، هیچکس نمی خواهد خطر پیشگویی در مورد مسایل متعدد بین المللی که او پیشتر اعلام کرده و با مواضع سنتی آمریکا تفاوت دارد را بپذیرد. ترامپ برای تشکیل گروه خود، چنان که سخنگوی آتی کاخ سفید، شان اسپایسر اعلام کرده «افراد را برحسب مقام و تخصصشان برگزیده و نه برمبنای توانایی شان برای تطبیق با مواضع خود». اما، او این را نیز افزوده که: «در نهایت، هریک از ایشان می باید از دستور روز ترامپ و دیدگاه او تبعیت نماید». به عبارت دیگر، ارباب تصمیم می گیرد و آنها یا اطاعت می کنند و یا کنار می روند. این وضع می تواند شگفتی هایی بزرگ پدید آورد.
منبع: لوموند دیپلماتیک
