* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
برای سازمان بهداشت جهانی، چاقی با جمع شدن مقدار غیرطبیعی یا بسیار زیاد چربی در بدن شخص و بر اثر دریافت مقدار زیادی کالری و مصرف کم انرژی در مدت چندین سال تولید می شود و برای سلامتی مضر است. باید بین داشتن چند کیلو اضافه وزن با چاقی فرق گذاشت. چاقی شدید یا چاقی کشنده که نوع بسیار پیشرفته و خطرناک برای سلامتی است، باعث می شود که بین ۸ تا ۱۰ سال از عمر شخص کم بشود. تنها وزن شخص باعث تشخیص چاقی نمی شود حتی اگر اضافه وزن داشته باشد.
برای تشخیص از اندازه گیری های مختلف استفاده می شود که اطلاعات کامل تری را می دهد و اثر آن را برای سلامتی شخص نشان می دهد که به فارسی به آن نمایه توده بدن می گوییم.
نمایه توده بدن به نظر سازمان بهداشت جهانی مفیدترین وسیله برای اندازه گیری چاقی و فربهی در انسان های بالغ می باشد و تعیین آن به وسیله تقسیم وزن بدن به مربع قد شخص به دست می آید.
ـ اگر مقدار آن بین ۲۵ تا ۹/۲۹ باشد شخص فربه است.
ـ بالاتر از ۳۰ شخص چاق است.
ـ بالاتر از ۴۰ چاقی کشنده نام دارد.
شاخص طبیعی برای یک شخص سالم باید بین ۵/۱۸ تا ۲۵ باشد.
البته این نوع اندازه گیری دقیق نیست، زیرا مقدار چربی را نشان نمی دهد.
اگر چربی ها بیشتر دور شکم جمع شده باشد خطر تولید دیابت و بیماری های قلبی عروقی خیلی بیشتر است تا اگر دور باسن و ران ها جمع شده باشد.
همین طور در افراد استخوان درشت و یا ورزشکاران میزان آن دقیق نیست.
اندازه گیری دور شکم
روش دیگری است که به نمایه توده بدن کمک می کند، آن اندازه گیری دور شکم است. اگر بالاتر از ۸۸ سانتی متر (۵/۳۴ اینچ) برای خانم ها و ۱۰۴ سانتی متر (۴۰ اینچ) برای آقایان باشد شخص در خطر بیماری های قلبی عروقی و دیابت است.
اندازه گیری طول قد و دور باسن
این متد از متد قبلی دقیق تر است. بهترین راه برای این که بدانیم شخص در معرض خطر بیماری است یک آزمایش کامل خون می باشد. متاسفانه تعداد افراد چاق در سی سال اخیر به شدت زیاد شده و طبق سازمان بهداشت جهانی به مرحله اپیدمیک در جهان رسیده است که شامل تمام سنین و گروه های اجتماعی ـ اقتصادی می شود.
در تمام جهان ۵/۱ میلیارد نفر از ۲۰ ساله به بالا اضافه وزن دارند و ۵۰۰ میلیون نفر به شدت چاق هستند. در کانادا ۳۶ درصد افراد بالغ اضافه وزن دارند و ۲۵ درصد واقعاً چاق هستند. در آمریکا یک سوم مردم واقعاً چاق و یک سوم دیگر اضافه وزن دارند.
علل چاقی
وقتی دنبال علت چاقی در افراد می گردیم می بینیم که شخص به تنهایی مسئول نیست، دولت، شهر، مدارس، تهیه کنندگان و فروشندگان مواد غذایی هر یک مسئولیتی در این مسئله دارند.
ـ دسترسی به مواد غذایی که مقدار زیادی چربی، نمک یا شکر دارند و دارای کالری زیاد و مواد غذایی کم هستند (جانک فود)
ـ نوع زندگی همراه با استرس زیاد و گوشه گیری
ـ محل زندگی که امکانات پیاده روی و دوچرخه سواری را نمی دهد.
ـ افرادی که آمادگی ارثی بیشتری برای چاق شدن دارند مسلماً در این نوع محیط زندگی محکوم به چاق شدن هستند.
البته باز هم این آمادگی به تنهایی مسئول نیست، ۸۰ درصد بومیان PIMA در آریزونا از چاقی رنج می برند در صورتی که وقتی که به صورت سنتی خود زندگی می کردند چاق نبودند.
نتیجه گیری
چاقی باعث بیماری های مزمن می شود که معمولاً پس از ده سال اضافه وزن داشتن خود را نشان می دهند.
۱ ـ دیابت نوع ۲: ۹۰ درصد بیماران قندی (دیابتی) مشکل اضافه وزن و چاقی دارند.
۲ ـ فشار خون
۳ ـ سنگ های صفراوی
۴ ـ تنگی نفس و عرق کردن
۵ ـ چربی خون بالا
۶ ـ اپنه خواب
و به مقدار کمتر
۱ ـ بیماری های قلبی عروقی مانند کم کاری قلب، آریتمی قلبی، سکته مغزی
۲ ـ آرتروز زانو
۳ ـ نقرس
همین طور امکان ابتلا به سرطان در این افراد بیشتر است.
در نزد خانم ها سرطان آندومتر، پستان، تخمدان و گردن رحم و در نزد آقایان سرطان پروستات و در هر دو سرطان دستگاه گوارش مانند سرطان روده، کبد و سیستم صفراوی، لوزالمعده (پانکراس) و کلیه
ـ کم شدن امکان تولید مثل (در هر دو جنس)
ـ دمانس Demance فلبیت و ریفلاکس گاستروازوفاژیت
نوع جمع شدن چربی ها در بدن نقش مهمی در تولید بیماری ها بازی می کند.
جمع شدن چربی دور شکم که به آن آندروئید می گویند خطرناک تر از جمع شدن آن در شکم و باسن و ران هاست که به آن ژینوئید می گویند.
آقایان معمولاً دو برابر خانم های غیر یائسه چربی دور شکم دارند بنا به علل هورمونی آقایان به نوع آندروئید و خانم ها به نوع ژینوئید مبتلا می شوند.
باید توجه داشت که بعضی از بیماری های مزمن مانند دیابت به علت چاقی در نوجوانان هم دیده می شوند و تعداد این بیماری ها رو به افزایش است.
افراد چاق در هنگام پیری دچار مشکلات سلامتی بیشتری می شوند و غالباً دچار مرگ زودهنگام می گردند. به همین علت جوانان امروزه برای نخستین بار اولین نسلی هستند که طول عمرشان (به علت ابتلا به چاقی در کودکی و نوجوانی) از والدین شان کمتر خواهد بود.
پیشگیری از چاقی باید از لحظه ای که کودک شروع به خوردن می کند شروع شود و مطالعات نشان داده که چاقی نسبت مستقیم به نوع و مدل خوردن در کودکی دارد. شیرخوارگان آمریکایی از ماه هفتم تولد تا ماه یازدهم ۲۰ درصد کالری بیشتر از احتیاجات شان دریافت می کنند. یک سوم کودکان آمریکایی کمتر از دو سال سبزی و میوه نمی خورند و آن هایی که می خورند اولین چیزی که می خورند سیب زمینی سرخ کرده است. در استان کبک طبق آمار کودکان ۴ ساله به اندازه کافی میوه و سبزی، لبنیات و مواد گوشتی دریافت نمی کنند. یادتان باشد اگر نوزاد گریه می کند لزوماً گرسنه نیست شاید احتیاج به محبت بیشتری دارد و یا احتیاج به مکیدن دارد یا علت دیگری دارد که باید پیدا کرد و بلافاصله نباید به او شیر داد و باید گذاشت خودش به مقدار احتیاجش که هر روز یکسان نیست شیر بخورد به زور یک شیشه شیر را به او ندهید. همچنین کودکان را مجبور نکنید که بشقاب شان را تمام کنند بگذارید خودشان بفهمند که کی گرسنه هستند و کی سیر شده اند.
آب بهترین نوشیدنی است، از دادن آب میوه حتی طبیعی آن بیشتر از یک لیوان به بچه ها خودداری کنید. آب میوه کالری زیاد دارد و حتی بعضی مواقع به اندازه نوشیدنی های تجارتی گازدار، از اضافه کردن شکر به ماست و پوره میوه هم خودداری بفرمایید.
بخش دوم و پایانی هفته ی آینده
